Нүкіс

Нүкіс қаласының орталық бөлігі

Нүкіс – Қарақалпақстан Республикасының астанасы. Халқы 191 мың (1996).

Географиялық орналасуы

Нүкіс қаласы Қарақалпақстанның орталығынада, Ташкент қаласына 800 км солтүстік-батыста орналасқан. Әмудария өзенінің оң жағасында, теңіз деңгейінен 76 м биіктікте орналасқан. Оңтүстік мен шығысында Қызылқұм шөлімен, солтүстікнде Әмудария өзенімен шектеседі. Қаланы Қызкеткен каналы кесіп өтеді.

Тарихы

• 1932 жылдан қала мәртебесі берілген. Нүкіс Хожейлі темір жолы бекетінен 38 км жерде.
• 19 ғ-дың 60-жылдарында қазіргі Нүкістің орнында Нүкіс ауылы болды.
• 1873 жылы Қарақалпақтар Ресей құрамына кіргеннен кейін Нүкісте Әмудариядағы су жүйесін бақылайтын гидрол. обсерватория құрылды.
• 1877 жылы Нүкісте бірінші орыс-түзем мектебі ашылды.
• 1930 жылы 12 қарашада Қарақалпақстан өлкелік партия комитетінің өткен бюро кеңесінде Нүкіс ауылын республика орталығына айналдыру туралы шешім қабылданды. Бұған дейін Төрткүл қаласы астана саналатын.
• 1932 жылы жаңа астананың құрылысы басталды.
• 1939 жылы республика мекемелер Нүкіске көшірілді. Нүкісте 1934 жылы педогогикалық институты ашылды.
• 1959 жылы Өзбекстан ҒА-ның қарақалпақ бөлімшесі ашылды
• 1976 жылы Қарақалпақ мемлекеттік университеті ашылды. Нүкісте Ташкент ауылшаруышылық университетінің, педиатрия мен политехникалық институтардың бөлімшелері, бірнеше колледж жұмыс істейді. Онда хим. комб., құрылыс материалдары (кірпіш, гранит-мәрмәр з-ты) мен тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары, киіз комбинаты, жиһаз ф-касы, 2 театр, өнер, тарихи-өлкетану музейлері бар.

Тұрғындар саны

Жыл	1939	1959	1974	1991	1999	2010
Тұрғындар, мың адам	10	39	88	180	199	271,4

Ауа-райы

• Шілдедегі орташа температурасы 27,1°С, қаңтарда –7°С.