Ғазнауи әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q249578 (translate me)
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Infobox Former Country
{{Infobox Former Country
|conventional_long_name =<br>غزنویان<br>''Ghaznavian''<br> Ghaznavid Empire
|conventional_long_name =<br>غزنویان<br>
|common_name = Ghaznavids
|common_name = Ғазнауи
|continent = Asia
|continent = Азия
|region =
|region =
|country = Khorasan
|country = Хорасан
|era = Medieval
|era = Орта ғасырлар
|status =
|status =
|status_text =
|status_text =
|empire =
|empire =
|government_type = Empire
|government_type = Империя
|year_start = 963
|year_start = 963
|year_end = 1187
|year_end = 1187
16-жол: 16-жол:
|event_end =
|event_end =
|date_end =
|date_end =
|p1 = Saffarid Dynasty
|p1 = Саффари әулеті
|flag_p1 = Saffarid dynasty 861-1003.png
|flag_p1 = Saffarid dynasty 861-1003.png
|p2 = Samanids
|p2 = Самани әулеті
|flag_p2 = Samanid dynasty (819–999).GIF
|flag_p2 = Samanid dynasty (819–999).GIF
|s1 = Ghurid Dynasty
|s1 = Гуриды
|flag_s1 = Ghori Dynasty 1149-1212 (AD).png
|flag_s1 = Ghori Dynasty 1149-1212 (AD).png
|s2 = Seljuk Empire
|s2 = Селжұқ әулеті
|flag_s2 = Seljuk Empire locator map.svg
|flag_s2 = Seljuk Empire locator map.svg
|image_flag =
|image_flag =
|flag =
|flag =
|flag_type =
|flag_type =
|image_flag =
|image_flag = Old Ghaznavid Flag.svg
|image_coat =
|image_coat =
|image_map = Ghaznavid Empire 975 - 1187 (AD).PNG
|image_map = Ghaznavid Empire 975 - 1187 (AD).PNG
|image_map_caption = Ghaznavid Empire at its greatest extent
|image_map_caption = Ғазнауи империясы
|capital = [[Ghazni]] (963-1151)<br>[[Lahore]] (1151-1187)
|capital = [[Ғазни]] (963-1151)<br>[[Лахор]] (1151-1187)
|common_languages = [[Arabic language|Arabic]](<small>official/poetry</small>)<br>[[Persian language|Persian]](<small>temporarily official/poetry</small>)<ref>''Encyclopedia of Arabic literature'', Vol.1, Ed. Julie Scott Meisami, Paul Starkey, (Routledge, 1998), 251.</ref><br>[[Turkic language|Turkic]] (<small>military</small>)<ref>C.E. Bosworth, ''The Ghaznavids:994-1040'', (Edinburgh University Press, 1963), 134.</ref>
|common_languages = [[Араб тілі|Арабша]](<small>ресми/жыр</small>)<br>[[Парсы тілі|Парсыша]](<small>ресми/жыр</small>)<ref>''Encyclopedia of Arabic literature'', Vol.1, Ed. Julie Scott Meisami, Paul Starkey, (Routledge, 1998), 251.</ref><br>[[Түркі тілдері]] (<small>әскери</small>)<ref>C.E. Bosworth, ''The Ghaznavids:994-1040'', (Edinburgh University Press, 1963), 134.</ref>
|religion = [[Sunni Islam]]
|religion = [[Әһл әс-Сунна]]
|currency =
|currency =
|leader1 = [[Alptigin]]
|leader1 = [[Алп-тегин]]
|leader2 = [[Khusrau Malik]]
|leader2 = [[Хусрав Малик]]
|year_leader1 = 963-977
|year_leader1 = 963-977
|year_leader2 = 1160-1187
|year_leader2 = 1160-1187
|title_leader = [[Ghaznavid Empire#The Ghaznavid Dynasty|shah]]
|title_leader = Сұлтан
|stat_year1 = 1029 est.
|stat_year1 = 1029 est.
|stat_area1 = 3400000
|stat_area1 = 3400000

07:54, 2013 ж. тамыздың 7 кезіндегі нұсқа

{{{атауы}}}
←
 
←


→
 
→


Ғазнауи әулеті (сұлтандығы) (парсы: غزنویان‎) қазіргі Ауғанстан, Хорасан, Солтүстік Үндістан аумағында XI - XII ғ-ларда болған мемлекет. Самани әулеті дағдарысқа ұшыра-ғанын пайдаланып, түркілерден тұратын әскери топ бар билікті өз қолдарына жинай бастады. Олар 962 ж. көтеріліс жасап, Балтай, Кабул, Ғазна қалаларын басып алды. Бірақ көп ұзамай Самани әулеті билікті қайта қалпына келтірді. Тек 15 жыл өткеннен кейін түрік ғұламалары өз адамдарын таққа отырғызып,Ғазнауи әулетінің негізін қалады. Жаңа мемлекет, әсіресе, Махмұд сұлтанның тұсында (998 - 1030) қатты күшейді. Бағдад халифы оған сұлтан дәрежесімен бірге «йемин әд-Даул уа амин әл-милла» (мемлекет және діни қауымның сенімді тұлғасы) атағын берді. Оның тұсында мемлекет шекарасы солтүстікте Әмудария өз-не дейін жетіп, Қарахандар әулеті мемлекетімен шектесті. Батыста Бүйлер әулетіне қараған Иранды қол астына қаратса, оңтүстік-шығыста Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің экономикасы соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған

алым-салықтан құралды.

Масұд I Ғазнауи кезіндегі тиын.

Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты әскер тек түркі ғұламаларынан ғана емес, араб, хорасан, үнді,

дейлемит, тура, ауған жасақтарынан да тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты- сушы ғазилер (дін үшін күресушілер) мен еріктілер де әскери жорықтарға қатынаста. Соғыс кезінде үйретілген пілдер, қамал бұзуға арналған тас лақтырғыш құралдар, өзеннен өту үшін жүзбелі көпірлер пайдаланылды. Мемлекетте халықты бақылауда ұстау үшін тыңшылардың қызметі кеңінен жолға қойылды. Мұсылман дінбасыларына үлкен құрмет көрсетіліп, үнемі сарай жұмыстарына қатыстырылды. Ақындар мен тарихшыларға, ғалымдарға өнімді жұмыс істеу үшін арнайы жағдай жасалынып, оқу жүйесінде медреселер пайда болды, мешіт- медресе, сарай құрылыстарын салуға үлкен мән берілді.Ғазнауи әулетінің құлдырауы Масұд сұлтан (1031 - 41) тұсынан басталды. Осы кезде күшейген Селжұқтар 1040 жылы ғазнауилерғе Данданекан түбінде күйрете соққы берді. Осыдан соң екі әулет арасындағы 100 жылдан аса уақытқа созылған күрес кезінде Орталық Ауғанстанда тұратын Тура билеушілері күшейіп, 1186 жылы Пенжабта орналасқан Газнауи сұптандығының қалдығын түпкілікті жойды.[1]

Пайдаланған әдебиет

  1. ↑ Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
Ислам Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.


Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ғазнауи_әулеті&oldid=1935894» бетінен алынған