Байғанин ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
23-жол: 23-жол:
| utc_offset = +5
| utc_offset = +5
}}
}}
'''Байғанин ауданы''' — [[Ақтөбе облысы]]ның [[оңтүстік-батыс]] бөлігіндегі әкімшілік аудан. Байғанин, — "Адай уезінің" солтүстік-шығысындағы ірі аудан болған, кейін Ақтөбе облысының әкімшілігіне енді. [[Халық]] [[ақын]]ы Н. Байғаниннің құрметіне аталған (1961). Бұл өлкеде қазаққа атақты жырау, сазгер, ақын Ақтан дүниеге келген. Халыққа белгілі тұлғалар: шегем - Көбен би, Түрікпенбай палуан, Таймас Ишан, Байтақ мақсым, Мыңбай батыр осы өлкенің қадірлі мақтанышы. Сондай ақ бұл өлкені би әрі болыс болған Бабық Мыңбай батыр басқарған. Өңірдің тарихы: қалмақ шапқыншылығынан табын руларының қарақалпақ жеріне босып кетуіне байланысты табын руы уақытша қоныс қылған "Оймауыт" ауылының түзілуімен толығады. Жауырыны жерге тимеген палуан Түрікпенбай тимеген палуан Түрікпенбай Жер аумағы 61,0 мың км². Тұрғыны 29,0 мың [[адам]] (1997). Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 0,5 адамнан келеді. Орталығы — [[Байғанин]]. Ауданда 31 елді мекен бар. Олардың ірілері — [[Оймауыт]], [[Жарқамыс]], [[Ебейті]], [[Жарлы]], [[Кемерші]], [[Қопа]] аудандары. Байғанин ауданының жері негізінен үстіртті (биіктігі 200—300 метр), [[оңтүстік]] Доңызтау [[тау]]ы және [[Шағырай Үстірті|Шағырай үстірті]] алып жатыр. [[Кен байлықтары]]нан [[гипс]], [[әктас]], [[бор]], [[қиыршық тас]], т.б. құрылыс материалдары өндіріледі. [[Климат]]ы тым континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы –10ӘС, шілденің орташа температурасы 25ӘС. [[Жауын-шашын]]ның жылдық орташа мөлшер ауданның оңтүстігінде 150 мм, солтүстігінде 250 мм. Байғанин ауданы жерінің солтүстік бөлігі шөлейтті белдемге, ал оңтүстік бөлігі шөлді белдемге жатады. Ірі өзендері: [[Жем өзені|Жем]], [[Сағыз өзені|Сағыз]], көлдері [[Соркөл]], [[Тоғысқан]], [[Мыңжасар]]. Жазда суы тартылып қалатын кішігірім өзендер көп. Ауданның жері — негізінен оңт-те сортаң топырақты, солт-те қоңыр топырақты. Өсімдіктерден: [[боз]], [[бетеге]], [[жусан]], [[жантақ]], [[ши]], [[өлең]], [[қамыс]] өседі; жануарлардан: [[елік]], [[ақбөкен]], [[қарақұйрық]], [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қоян]], [[қарсақ]], [[сарышұнақ]]; құстардан: [[бөдене]], [[қаз]], [[үйрек]] т.б. мекендейді. [[Мал шаруашылығы]] ([[ірі қара]], [[қой]] мен [[ешкі]], [[жылқы]], [[түйе]]) және ішінара суармалы егіншілік (дәнді дақылдар, жемшөптік дақылдар, [[картоп]]) дамыған. Ауданның солтүстігінен [[Атырау — Қандыағаш темір жолы|Атырау — Қандыағаш темір жол]] және автомобиль жолы өтеді. Ауданда оқу-тәрбие, мәдени-ағарту, [[денсаулық]] сақтау мекемелері бар.<ref>Қазақ энциклопедиясы, 2 том;</ref>
'''Байғанин ауданы''' — [[Ақтөбе облысы]]ның [[оңтүстік-батыс]] бөлігіндегі әкімшілік аудан. Байғанин, — "Адай уезінің" солтүстік-шығысындағы ірі аудан болған, кейін Ақтөбе облысының әкімшілігіне енді. [[Халық]] [[ақын]]ы Н. Байғаниннің құрметіне аталған (1961). Бұл өлкеде қазаққа атақты жырау, сазгер, ақын Ақтан дүниеге келген. Халыққа белгілі тұлғалар: шегем - Көбен би, Түрікпенбай палуан, Таймас Ишан, Байтақ мақсым, Мыңбай батыр осы өлкенің қадірлі мақтанышы. Сондай ақ бұл өлкені би әрі болыс болған Бабық Мыңбай батыр басқарған. Өңірдің тарихы: қалмақ шапқыншылығынан табын руларының қарақалпақ жеріне босып кетуіне байланысты табын руы уақытша қоныс қылған "Оймауыт" ауылының түзілуімен толығад. Жер аумағы 61,0 мың км². Тұрғыны 29,0 мың [[адам]] (1997). Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 0,5 адамнан келеді. Орталығы — [[Байғанин]]. Ауданда 31 елді мекен бар. Олардың ірілері — [[Оймауыт]], [[Жарқамыс]], [[Ебейті]], [[Жарлы]], [[Кемерші]], [[Қопа]] аудандары. Байғанин ауданының жері негізінен үстіртті (биіктігі 200—300 метр), [[оңтүстік]] Доңызтау [[тау]]ы және [[Шағырай Үстірті|Шағырай үстірті]] алып жатыр. [[Кен байлықтары]]нан [[гипс]], [[әктас]], [[бор]], [[қиыршық тас]], т.б. құрылыс материалдары өндіріледі. [[Климат]]ы тым континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы –10ӘС, шілденің орташа температурасы 25ӘС. [[Жауын-шашын]]ның жылдық орташа мөлшер ауданның оңтүстігінде 150 мм, солтүстігінде 250 мм. Байғанин ауданы жерінің солтүстік бөлігі шөлейтті белдемге, ал оңтүстік бөлігі шөлді белдемге жатады. Ірі өзендері: [[Жем өзені|Жем]], [[Сағыз өзені|Сағыз]], көлдері [[Соркөл]], [[Тоғысқан]], [[Мыңжасар]]. Жазда суы тартылып қалатын кішігірім өзендер көп. Ауданның жері — негізінен оңт-те сортаң топырақты, солт-те қоңыр топырақты. Өсімдіктерден: [[боз]], [[бетеге]], [[жусан]], [[жантақ]], [[ши]], [[өлең]], [[қамыс]] өседі; жануарлардан: [[елік]], [[ақбөкен]], [[қарақұйрық]], [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қоян]], [[қарсақ]], [[сарышұнақ]]; құстардан: [[бөдене]], [[қаз]], [[үйрек]] т.б. мекендейді. [[Мал шаруашылығы]] ([[ірі қара]], [[қой]] мен [[ешкі]], [[жылқы]], [[түйе]]) және ішінара суармалы егіншілік (дәнді дақылдар, жемшөптік дақылдар, [[картоп]]) дамыған. Ауданның солтүстігінен [[Атырау — Қандыағаш темір жолы|Атырау — Қандыағаш темір жол]] және автомобиль жолы өтеді. Ауданда оқу-тәрбие, мәдени-ағарту, [[денсаулық]] сақтау мекемелері бар.<ref>Қазақ энциклопедиясы, 2 том;</ref>


==Пайдаланылған әдебиет==
==Пайдаланылған әдебиет==

14:24, 2013 ж. қазанның 30 кезіндегі нұсқа

Үлгі:Infobox Settlement Байғанин ауданыАқтөбе облысының оңтүстік-батыс бөлігіндегі әкімшілік аудан. Байғанин, — "Адай уезінің" солтүстік-шығысындағы ірі аудан болған, кейін Ақтөбе облысының әкімшілігіне енді. Халық ақыны Н. Байғаниннің құрметіне аталған (1961). Бұл өлкеде қазаққа атақты жырау, сазгер, ақын Ақтан дүниеге келген. Халыққа белгілі тұлғалар: шегем - Көбен би, Түрікпенбай палуан, Таймас Ишан, Байтақ мақсым, Мыңбай батыр осы өлкенің қадірлі мақтанышы. Сондай ақ бұл өлкені би әрі болыс болған Бабық Мыңбай батыр басқарған. Өңірдің тарихы: қалмақ шапқыншылығынан табын руларының қарақалпақ жеріне босып кетуіне байланысты табын руы уақытша қоныс қылған "Оймауыт" ауылының түзілуімен толығад. Жер аумағы 61,0 мың км². Тұрғыны 29,0 мың адам (1997). Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 0,5 адамнан келеді. Орталығы — Байғанин. Ауданда 31 елді мекен бар. Олардың ірілері — Оймауыт, Жарқамыс, Ебейті, Жарлы, Кемерші, Қопа аудандары. Байғанин ауданының жері негізінен үстіртті (биіктігі 200—300 метр), оңтүстік Доңызтау тауы және Шағырай үстірті алып жатыр. Кен байлықтарынан гипс, әктас, бор, қиыршық тас, т.б. құрылыс материалдары өндіріледі. Климаты тым континенттік, қысы суық, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы –10ӘС, шілденің орташа температурасы 25ӘС. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшер ауданның оңтүстігінде 150 мм, солтүстігінде 250 мм. Байғанин ауданы жерінің солтүстік бөлігі шөлейтті белдемге, ал оңтүстік бөлігі шөлді белдемге жатады. Ірі өзендері: Жем, Сағыз, көлдері Соркөл, Тоғысқан, Мыңжасар. Жазда суы тартылып қалатын кішігірім өзендер көп. Ауданның жері — негізінен оңт-те сортаң топырақты, солт-те қоңыр топырақты. Өсімдіктерден: боз, бетеге, жусан, жантақ, ши, өлең, қамыс өседі; жануарлардан: елік, ақбөкен, қарақұйрық, қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, сарышұнақ; құстардан: бөдене, қаз, үйрек т.б. мекендейді. Мал шаруашылығы (ірі қара, қой мен ешкі, жылқы, түйе) және ішінара суармалы егіншілік (дәнді дақылдар, жемшөптік дақылдар, картоп) дамыған. Ауданның солтүстігінен Атырау — Қандыағаш темір жол және автомобиль жолы өтеді. Ауданда оқу-тәрбие, мәдени-ағарту, денсаулық сақтау мекемелері бар.[1]

Пайдаланылған әдебиет

  1. Қазақ энциклопедиясы, 2 том;