Кен: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш BolatbekBot (талқылауы) өңдемелерінен GaiJinBot соңғы нұсқасына қайтарды
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиеттер → Дереккөздер using AWB
2-жол: 2-жол:


==Кен бақылаушы факторлар==
==Кен бақылаушы факторлар==
Ғалымдардың көпшілігі металлогендік факторлар терминінің шартты синонимі деп есептейді. Алайда кен бақылаушы факторлар терминімен тек қана кенді аудандар мен жергілікті кенді алаңдар өңіріндегі кен қалыптасу және таралу заңдылықтарын қамтамасыз ететін факторларды ғана кескіндеген жөн. Мұндай факторлардың қатарына жататындар — [[литология|литологиялық]], құрылымдық, [[магма|магмалық]], құрьшымдық-магмалық, литологиялық-құрылымдық, литолөгиялық-стратиграфиялық және т.б. факторлар. Бұл аталғандардан гөрі ірірек дәрежелі, яғни тектоникалық-магмалық, құрылымдық-фациялық, жемірілу тереңдігі және т.б. факторлар металлогендік факторлар деп аталатын ұғымдар шеңберіне кірмекші.
Ғалымдардың көпшілігі металлогендік факторлар терминінің шартты синонимі деп есептейді. Алайда кен бақылаушы факторлар терминімен тек қана кенді аудандар мен жергілікті кенді алаңдар өңіріндегі кен қалыптасу және таралу заңдылықтарын қамтамасыз ететін факторларды ғана кескіндеген жөн. Мұндай факторлардың қатарына жататындар — [[литология]]лық, құрылымдық, [[магма]]лық, құрьшымдық-магмалық, литологиялық-құрылымдық, литолөгиялық-стратиграфиялық және т.б. факторлар. Бұл аталғандардан гөрі ірірек дәрежелі, яғни тектоникалық-магмалық, құрылымдық-фациялық, жемірілу тереңдігі және т.б. факторлар металлогендік факторлар деп аталатын ұғымдар шеңберіне кірмекші.


==Кен білінімдері==
==Кен білінімдері==
Сапасы мардымдьшық талаптарына шамалас болғанымен, мөлшері тұрғысынан қазіргі уақытта игеруге келмейтін [[минерал|минералды]] [[шикізат|шикізаттың]] шағын шоғырлары.
Сапасы мардымдьшық талаптарына шамалас болғанымен, мөлшері тұрғысынан қазіргі уақытта игеруге келмейтін [[минерал]]ды [[шикізат]]тың шағын шоғырлары.


==Кен бітімі==
==Кен бітімі==
11-жол: 11-жол:


==Кен жалбырлары==
==Кен жалбырлары==
Домалақ, эллипсоидті немесе бұрыс пішінді кішігірім [[кен]] шоғырлары мен тасберіштері.
Домалақ, эллипсоидті немесе бұрыс пішінді кішігірім кен шоғырлары мен тасберіштері.


==Кен қалыптастыру температурасы==
==Кен қалыптастыру температурасы==
Гидротермалық кенорындардағы [[кен]] түзілу процесінің басты сатысына сәйкес келетін [[температура]] мөлшері; бұл кендер жоғары температуралы (500— 300°С), орташа температуралы (300— 200°С) және төмен температуралы (200— 50°С) болуы мүмкін. Кен қалыптастыру температурасын анықтау шаралары минералдарды жасанды түрде дайындау, минералды ассоциациялардағы газды-сұйықты кірікпелерді зерттеу және [[изотоп|изотопты]] талдау әдістері арқылы жүзеге асырылатын геологиялық термометрияға негізделген.
Гидротермалық кенорындардағы кен түзілу процесінің басты сатысына сәйкес келетін [[температура]] мөлшері; бұл кендер жоғары температуралы (500— 300°С), орташа температуралы (300— 200°С) және төмен температуралы (200— 50°С) болуы мүмкін. Кен қалыптастыру температурасын анықтау шаралары минералдарды жасанды түрде дайындау, минералды ассоциациялардағы газды-сұйықты кірікпелерді зерттеу және [[изотоп]]ты талдау әдістері арқылы жүзеге асырылатын геологиялық термометрияға негізделген.


==Кен қалыптастырушы орта==
==Кен қалыптастырушы орта==
23-жол: 23-жол:


==Кен түзілуінің абиссаль жағдайы==
==Кен түзілуінің абиссаль жағдайы==
Кен түзілу процесі жер бетінен 3—15 км терендіктер аралығында өтеді деп шамаланатын жағдай.<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref>
Кен түзілу процесі жер бетінен 3—15 км терендіктер аралығында өтеді деп шамаланатын жағдай.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref>


==Дереккөздер==

==Пайдаланылған әдебиеттер==
<references/>
<references/>
*Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
*Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.

{{Geology-stub}}


{{Суретсіз мақала}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:География]]
[[Санат:География]]
[[Санат:Геология]]
[[Санат:Геология]]
[[Санат:Тау-кен ғылымы]]
[[Санат:Тау-кен ғылымы]]


{{Geology-stub}}

11:20, 2014 ж. сәуірдің 22 кезіндегі нұсқа

Кен — жер қабығындағы бір минералдан немесе минералдар агрегатынан тұратын, пайдалы қазындылардың ерекше жекеленген табиғи жиынтығы. Ерекше бір территорияда орналасқан және жалпы геологиялық құрылысы жағынан байланысты кендер тобы бассейн немесе аудан деп аталады (мыс.: Қарағанды көмір бассейні, Атасу темір кені ауданы, тағы басқалар).

Кен бақылаушы факторлар

Ғалымдардың көпшілігі металлогендік факторлар терминінің шартты синонимі деп есептейді. Алайда кен бақылаушы факторлар терминімен тек қана кенді аудандар мен жергілікті кенді алаңдар өңіріндегі кен қалыптасу және таралу заңдылықтарын қамтамасыз ететін факторларды ғана кескіндеген жөн. Мұндай факторлардың қатарына жататындар — литологиялық, құрылымдық, магмалық, құрьшымдық-магмалық, литологиялық-құрылымдық, литолөгиялық-стратиграфиялық және т.б. факторлар. Бұл аталғандардан гөрі ірірек дәрежелі, яғни тектоникалық-магмалық, құрылымдық-фациялық, жемірілу тереңдігі және т.б. факторлар металлогендік факторлар деп аталатын ұғымдар шеңберіне кірмекші.

Кен білінімдері

Сапасы мардымдьшық талаптарына шамалас болғанымен, мөлшері тұрғысынан қазіргі уақытта игеруге келмейтін минералды шикізаттың шағын шоғырлары.

Кен бітімі

Кен түзуші әр түрлі минералдық агрегаттардың кеңістіктегі арақатыстылығымен және бағыттылығымен сипатталатын кенді массаның құрылыс ерекшеліктері.

Кен жалбырлары

Домалақ, эллипсоидті немесе бұрыс пішінді кішігірім кен шоғырлары мен тасберіштері.

Кен қалыптастыру температурасы

Гидротермалық кенорындардағы кен түзілу процесінің басты сатысына сәйкес келетін температура мөлшері; бұл кендер жоғары температуралы (500— 300°С), орташа температуралы (300— 200°С) және төмен температуралы (200— 50°С) болуы мүмкін. Кен қалыптастыру температурасын анықтау шаралары минералдарды жасанды түрде дайындау, минералды ассоциациялардағы газды-сұйықты кірікпелерді зерттеу және изотопты талдау әдістері арқылы жүзеге асырылатын геологиялық термометрияға негізделген.

Кен қалыптастырушы орта

Кенді құрайтын заттардың іріктелу, қозғалу және шоғырлану процестерін жүзеге асыратын геологиялық түзілімдер бірлестігі.

Кен қалыптасу процестері

Жер қыртысы мен жоғарғы мантия өңірлеріндегі химиялық элементтердің нақтылы заңдылықтарға сәйкес жіктелуі және қозғалыстарға ұшырауы нәтижесінде ғанда әлдеқайда мол минералданған түрлі пішінді кенді алаптар; әдетте тектоникалық жарылымдардың тоқайласу өңірлеріне сәйкес келеді.

Кен түзілуінің абиссаль жағдайы

Кен түзілу процесі жер бетінен 3—15 км терендіктер аралығында өтеді деп шамаланатын жағдай.[1]

Дереккөздер

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
  • Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.