Ғазнауи әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш Fix
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
57-жол: 57-жол:
Иранды қол астына қаратса, оңтүстік-шығыста
Иранды қол астына қаратса, оңтүстік-шығыста
Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның
Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның
қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің [[Экономика|экономикасы]] соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған
қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің [[экономика]]сы соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған
алым-салықтан құралды. [[File:MassudOfGhazniCoin.jpg|thumb|left|[[Масұд I Ғазнауи]] кезіндегі тиын.]] Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты [[әскер]] тек түркі [[Ғұлама|ғұламаларынан]] ғана емес, [[Арабтар|араб]], [[хорасан]], [[Үндістер|үнді]],
алым-салықтан құралды. [[File:MassudOfGhazniCoin.jpg|thumb|left|[[Масұд I Ғазнауи]] кезіндегі тиын.]] Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты [[әскер]] тек түркі [[ғұлама]]ларынан ғана емес, [[Арабтар|араб]], [[хорасан]], [[Үндістер|үнді]],
дейлемит, тура, [[Ауғандықтар|ауған]] жасақтарынан да
дейлемит, тура, [[Ауғандықтар|ауған]] жасақтарынан да
тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты-
тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты-
сушы ғазилер (дін үшін күресушілер) мен
сушы ғазилер (дін үшін күресушілер) мен
еріктілер де әскери жорықтарға қатынаста.
еріктілер де әскери жорықтарға қатынаста.
Соғыс кезінде үйретілген [[Піл|пілдер]], қамал бұзуға арналған тас лақтырғыш құралдар,
Соғыс кезінде үйретілген [[піл]]дер, қамал бұзуға арналған тас лақтырғыш құралдар,
өзеннен өту үшін жүзбелі көпірлер пайдаланылды. Мемлекетте халықты бақылауда
өзеннен өту үшін жүзбелі көпірлер пайдаланылды. Мемлекетте халықты бақылауда
ұстау үшін тыңшылардың қызметі кеңінен
ұстау үшін тыңшылардың қызметі кеңінен
жолға қойылды. [[Мұсылман]] [[дінбасы|дінбасыларына]]
жолға қойылды. [[Мұсылман]] [[дінбасы]]ларына
үлкен құрмет көрсетіліп, үнемі сарай жұмыстарына қатыстырылды. Ақындар мен
үлкен құрмет көрсетіліп, үнемі сарай жұмыстарына қатыстырылды. Ақындар мен
тарихшыларға, ғалымдарға өнімді жұмыс
тарихшыларға, ғалымдарға өнімді жұмыс
77-жол: 77-жол:
түбінде күйрете соққы берді. Осыдан соң екі
түбінде күйрете соққы берді. Осыдан соң екі
әулет арасындағы 100 жылдан аса уақытқа
әулет арасындағы 100 жылдан аса уақытқа
созылған күрес кезінде Орталық [[Ауғанстан|Ауғанстанда]]
созылған күрес кезінде Орталық [[Ауғанстан]]да
тұратын Тура билеушілері күшейіп, 1186 жылы
тұратын Тура билеушілері күшейіп, 1186 жылы
[[Пенжаб|Пенжабта]] орналасқан Газнауи сұптандығының қалдығын түпкілікті жойды.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>
[[Пенжаб]]та орналасқан Газнауи сұптандығының қалдығын түпкілікті жойды.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>


==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
<references/>

{{Islam-stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}



[[Санат:Иран тарихы]]
[[Санат:Иран тарихы]]
96-жол: 95-жол:
[[Санат:Пәкістан тарихы]]
[[Санат:Пәкістан тарихы]]



{{Islam-stub}}


{{Link FA|tr}}
{{Link FA|tr}}

10:28, 2014 ж. мамырдың 1 кезіндегі нұсқа

{{{атауы}}}

 



 


Ғазнауи әулеті (сұлтандығы) (парсы: غزنویان‎) қазіргі Ауғанстан, Хорасан, Солтүстік Үндістан аумағында XI - XII ғ-ларда болған мемлекет. Самани әулеті дағдарысқа ұшыра-ғанын пайдаланып, түркілерден тұратын әскери топ бар билікті өз қолдарына жинай бастады. Олар 962 ж. көтеріліс жасап, Балтай, Кабул, Ғазна қалаларын басып алды. Бірақ көп ұзамай Самани әулеті билікті қайта қалпына келтірді. Тек 15 жыл өткеннен кейін түрік ғұламалары өз адамдарын таққа отырғызып,Ғазнауи әулетінің негізін қалады. Жаңа мемлекет, әсіресе, Махмұд сұлтанның тұсында (998 - 1030) қатты күшейді. Бағдад халифы оған сұлтан дәрежесімен бірге «йемин әд-Даул уа амин әл-милла» (мемлекет және діни қауымның сенімді тұлғасы) атағын берді. Оның тұсында мемлекет шекарасы солтүстікте Әмудария өз-не дейін жетіп, Қарахандар әулеті мемлекетімен шектесті. Батыста Бүйлер әулетіне қараған Иранды қол астына қаратса, оңтүстік-шығыста Солтүстік Үндістанды басып алды. Сұлтанның қолында биліктің барлық түрі шоғырланды. Мемлекеттің экономикасы соғыстардан түскен олжа мен халықтан жиналған

алым-салықтан құралды.

Масұд I Ғазнауи кезіндегі тиын.

Сұлтанның негізгі тірегі - тұрақты әскер тек түркі ғұламаларынан ғана емес, араб, хорасан, үнді,

дейлемит, тура, ауған жасақтарынан да тұрды. Бұған қоса ғазауат соғысына қаты- сушы ғазилер (дін үшін күресушілер) мен еріктілер де әскери жорықтарға қатынаста. Соғыс кезінде үйретілген пілдер, қамал бұзуға арналған тас лақтырғыш құралдар, өзеннен өту үшін жүзбелі көпірлер пайдаланылды. Мемлекетте халықты бақылауда ұстау үшін тыңшылардың қызметі кеңінен жолға қойылды. Мұсылман дінбасыларына үлкен құрмет көрсетіліп, үнемі сарай жұмыстарына қатыстырылды. Ақындар мен тарихшыларға, ғалымдарға өнімді жұмыс істеу үшін арнайы жағдай жасалынып, оқу жүйесінде медреселер пайда болды, мешіт- медресе, сарай құрылыстарын салуға үлкен мән берілді.Ғазнауи әулетінің құлдырауы Масұд сұлтан (1031 - 41) тұсынан басталды. Осы кезде күшейген Селжұқтар 1040 жылы ғазнауилерғе Данданекан түбінде күйрете соққы берді. Осыдан соң екі әулет арасындағы 100 жылдан аса уақытқа созылған күрес кезінде Орталық Ауғанстанда тұратын Тура билеушілері күшейіп, 1186 жылы Пенжабта орналасқан Газнауи сұптандығының қалдығын түпкілікті жойды.[1]

Дереккөздер

  1. Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1


Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA