Ластану: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: 2002. → 2002 жыл. using AWB
ш clean up, replaced: сөздігі:Экология → сөздігі: Экология, қорғау/ → қорғау /, бағдаламасының → бағдарламасының using AWB
1-жол: 1-жол:
'''Ластану''' — адамға және табиғи [[экожүйе]]ге зиянды әсер ететін физикалық-химиялық және биологиялық заттардың [[қоршаған орта]]ға залал келтіруі. Ластанудың салдарынан зиянды және улы заттардың мөлшері көбейіп, қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдігі бұзылады. Тіршілік ортасы мен орнына қарай: ғарыштық, атмосфералық, гидросфералық, т.б.; ерекшеліктеріне қарай: [[физикалық]] (''электрмагнитті, радиоактивті, сәулелі, жарықты, жылулы''), [[химиялық]] (''мұнай, [[ауыр металдар]] және олардың тұздары мен тотықтары''), [[биологиялық]] (''[[Микробтар|микробты]], [[Бактериялар|бактериялық]], [[Вирустар|вирусты]]'') және механикалық Ластану (агенттердің өз арасындағы Ластану, мысалы, қоқыс) болып бөлінеді. Ластану көздеріне қарай: ''өндірістік'', ''көліктік'', ''ауыл шаруашылық'', ''тұрмыстық'', т.б. болып ерекшеленеді. Қоршаған ортаның ішіндегі ең көп ластанатын [[атмосфералық ауа]], [[су]], [[топырақ]]. Ауаны негізінен: жылу электрстансалары, түсті және [[қара металлургия]] өнеркәсіптері, зауыттар, ал ауылды жерлерде ауа мен топырақты, көбінесе, [[Мал шаруашылығы|мал]] және [[Құс шаруашылығы|құс]] өсіретін шаруашылықтар, ет және сүт өндіретін кәсіпорындар, сондай-ақ, егістік жерлерге қолданылатын улы [[химикаттар]], [[пестицидтер]] және [[минералды тыңайтқыштар]] ластайды. Ірі қалаларда негізгі Ластану көзі — [[автокөліктер]], себебі олар шығарған газдардың құрамында көп мөлшерде зиянды заттар (''[[көміртек]] және [[азоттың тотықтары]], [[көмірсутектер]], қорғасынның токсиндік байланыстары, [[канцерогенді заттар]], т.б.'') кездеседі. Мысалы, бір жеңіл автокөлік ауаға сағатына шамамен 6 — 10 м2 улы [[газ]] бөліп шығарады. Қоршаған ортаның Ластану дәрежесі әр түрлі қалыптар (стандарттармен) мен нормативті көрсеткіштер арқылы бақыланады; қара Қоршаған ортаның ластануы.<ref name="ReferenceA">Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.
'''Ластану''' — адамға және табиғи [[экожүйе]]ге зиянды әсер ететін физикалық-химиялық және биологиялық заттардың [[қоршаған орта]]ға залал келтіруі. Ластанудың салдарынан зиянды және улы заттардың мөлшері көбейіп, қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдігі бұзылады. Тіршілік ортасы мен орнына қарай: ғарыштық, атмосфералық, гидросфералық, т.б.; ерекшеліктеріне қарай: [[физикалық]] (''электрмагнитті, радиоактивті, сәулелі, жарықты, жылулы''), [[химиялық]] (''мұнай, [[ауыр металдар]] және олардың тұздары мен тотықтары''), [[биологиялық]] (''[[Микробтар|микробты]], [[Бактериялар|бактериялық]], [[Вирустар|вирусты]]'') және механикалық Ластану (агенттердің өз арасындағы Ластану, мысалы, қоқыс) болып бөлінеді. Ластану көздеріне қарай: ''өндірістік'', ''көліктік'', ''ауыл шаруашылық'', ''тұрмыстық'', т.б. болып ерекшеленеді. Қоршаған ортаның ішіндегі ең көп ластанатын [[атмосфералық ауа]], [[су]], [[топырақ]]. Ауаны негізінен: жылу электрстансалары, түсті және [[қара металлургия]] өнеркәсіптері, зауыттар, ал ауылды жерлерде ауа мен топырақты, көбінесе, [[Мал шаруашылығы|мал]] және [[Құс шаруашылығы|құс]] өсіретін шаруашылықтар, ет және сүт өндіретін кәсіпорындар, сондай-ақ, егістік жерлерге қолданылатын улы [[химикаттар]], [[пестицидтер]] және [[минералды тыңайтқыштар]] ластайды. Ірі қалаларда негізгі Ластану көзі — [[автокөліктер]], себебі олар шығарған газдардың құрамында көп мөлшерде зиянды заттар (''[[көміртек]] және [[азоттың тотықтары]], [[көмірсутектер]], қорғасынның токсиндік байланыстары, [[канцерогенді заттар]], т.б.'') кездеседі. Мысалы, бір жеңіл автокөлік ауаға сағатына шамамен 6 — 10 м2 улы [[газ]] бөліп шығарады. Қоршаған ортаның Ластану дәрежесі әр түрлі қалыптар (стандарттармен) мен нормативті көрсеткіштер арқылы бақыланады; қара Қоршаған ортаның ластануы.<ref name="ReferenceA">Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов.
– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5</ref><ref name="ReferenceA"/>
– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5</ref><ref name="ReferenceA"/>
== Дереккөздер==
== Дереккөздер==

21:25, 2014 ж. маусымның 5 кезіндегі нұсқа

Ластану — адамға және табиғи экожүйеге зиянды әсер ететін физикалық-химиялық және биологиялық заттардың қоршаған ортаға залал келтіруі. Ластанудың салдарынан зиянды және улы заттардың мөлшері көбейіп, қоршаған ортаның экологиялық тепе-теңдігі бұзылады. Тіршілік ортасы мен орнына қарай: ғарыштық, атмосфералық, гидросфералық, т.б.; ерекшеліктеріне қарай: физикалық (электрмагнитті, радиоактивті, сәулелі, жарықты, жылулы), химиялық (мұнай, ауыр металдар және олардың тұздары мен тотықтары), биологиялық (микробты, бактериялық, вирусты) және механикалық Ластану (агенттердің өз арасындағы Ластану, мысалы, қоқыс) болып бөлінеді. Ластану көздеріне қарай: өндірістік, көліктік, ауыл шаруашылық, тұрмыстық, т.б. болып ерекшеленеді. Қоршаған ортаның ішіндегі ең көп ластанатын атмосфералық ауа, су, топырақ. Ауаны негізінен: жылу электрстансалары, түсті және қара металлургия өнеркәсіптері, зауыттар, ал ауылды жерлерде ауа мен топырақты, көбінесе, мал және құс өсіретін шаруашылықтар, ет және сүт өндіретін кәсіпорындар, сондай-ақ, егістік жерлерге қолданылатын улы химикаттар, пестицидтер және минералды тыңайтқыштар ластайды. Ірі қалаларда негізгі Ластану көзі — автокөліктер, себебі олар шығарған газдардың құрамында көп мөлшерде зиянды заттар (көміртек және азоттың тотықтары, көмірсутектер, қорғасынның токсиндік байланыстары, канцерогенді заттар, т.б.) кездеседі. Мысалы, бір жеңіл автокөлік ауаға сағатына шамамен 6 — 10 м2 улы газ бөліп шығарады. Қоршаған ортаның Ластану дәрежесі әр түрлі қалыптар (стандарттармен) мен нормативті көрсеткіштер арқылы бақыланады; қара Қоршаған ортаның ластануы.[1][1]

Дереккөздер

  1. a b Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5