Александр Васильевич Суворов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш + 4 санат; ±Санат:ТұлғаларСанат:1729 жылы туғандар (HotCat құралының көмегімен)
1-жол: 1-жол:
[[Сурет:Suvorov4.jpg|thumb|300 px]]
[[Сурет:Suvorov4.jpg|thumb|300 px]]
'''Суворов Александр Васильевич''' (13.11.[[1729]], [[Мәскеу]] қаласы – 6.5.[[1800]], [[Санкт-Петербург]]) – әскери қолбасшы, орыс соғыс өнерін дамытушылардың бірі, [[генералиссимус]] (1799).
'''Суворов Александр Васильевич''' (13.11.1729, [[Мәскеу]] қаласы – 6.5.1800, [[Санкт-Петербург]]) – әскери қолбасшы, орыс соғыс өнерін дамытушылардың бірі, [[генералиссимус]] ([[1799]]). Әскери қызметті [[1748]] жылы [[капрал]] дәрежесінде бастаған Суворовтың қолбасылық таланты орыс-түрік соғыстары кезінде көрінді. Бұл соғыстар барысында [[ноғай]], [[кабарда-черкес]], [[шешен]], т.б. халықтар көп қырғынға ұшырады. Ноғайлардың бір бөлігі (180 мың отбасы) [[Түркия|Түркияға]] қоныс аударды. [[1774]] жылы 10 маусымда [[Козлудж]] елді мекенінің түбінде Суворов 18 мың әскермен түрік армиясының 40 мың қолын талқандап, ірі жеңіске жетті. [[Ресей]] патшайымы [[Екатерина ҚҚ]] Суворовты [[Е.Пугачев]] бастаған шаруалар соғысын (1773 – 75) басуға да пайдаланды. [[1774]] жылы тамызда көтеріліс ошағы [[Еділ]] мен [[Жайық]] аймағына келген Суворовқа Пугачевті тұтқындау және көтерілісті жедел басу тапсырылды. Көтерілісті басуға жетекшілік жасаған генерал [[П.И. Панин|П.И. Панинге]] [[1775]] жылы 22 маусымда жазған хатында Суворов “[[Сырым]] бастаған қарулы топтар тосыннан шабуыл жасап, тез арада ғайып болады. Оның артынан қуғанмен ешкім жете алмайды. Бүгіннен бастап бірде-бір қолайлы сәтті жібермей, Сырым батыр бастаған қазақтарды қай жерде кездессе де өлтіріңдер”, – деп бұйрық берген. 1778 – 79 ж. [[Қырым]] және [[Кубань]] корпустарының қолбасшысы Суворов Қырым түбегін Ресей құрамына қосу бағытындағы әскери іс-шараларды жүргізді. Генерал-аншеф Суворовтың әскері [[1789]] жылы 11 қыркүйекте [[Рымник]] түбінде түрік әскерінің 90 мың қолын жеңді. [[1790]] жылы түріктің [[Измаил қамалы|Измаил қамалын]] тіке шабуылмен алуы оның соғыс өнеріндегі үлкен жетістіктерінің бірі болды. [[1794]] жылы [[поляк халқы|поляк халқының]] ұлт-азаттық көтерілісін басуға жіберілді. [[Брест]], [[Крупница]], [[Кобылка]] түбінде көтерілісшілерді талқандап, 24 қазанда [[Прага|Праганы]], содан кейін [[Варшава|Варшаваны]] алған Суворовқа [[фельдмаршал]] атағы берілді. Сувовров өзінің әскери және соғыс тәжірибесіне сүйене отырып, әскери оқу-жаттығу мен тәрбие жүйесін, әскери [[тактика]] мен [[стратегия]] мәселелерін баяндайтын “[[Жеңіс ғылымы]]” атты еңбегін жазды. Суворов тактикасы тегеурінді соққы, жылдам қимыл және тұтқиыл әрекетке негізделді. [[1796]] жылы [[Павел Қ]] таққа отырған соң, орыс әскеріне прусс тәртібі мен жарғысының енгізілуіне Суворов ашық наразылығын білдірді. [[1797]] жылы ақпанда Суворов отставкаға шығарылып, [[Кончанское имение|Кончанскоедегі имениесіне]] жіберілді. [[1798]] жылы Ресей Францияға қарсы коалицияға қосылғанда, ол қайта шақырылып, одақтастардың [[Италия|Италиядағы]] әскеріне қол-басшы болып тағайындалды. [[1799]] жылы сәуірде [[Адда өзені]] алабында француз әскеріне соққы берген Суворов алты аптада бүкіл Солтүстік Италияны басып алды. 1799 ж. 1 қазанда [[Альпі тау|Альпі тауы]] арқылы [[Швейцария|Швейцарияға]] өткен Суворовқа генералиссимус атағы берілді.<ref>Қазақ энциклопедисы 8 том</ref>
[[Сурет:В.Суриков. Суворовтың Альпі тауынан асуы.tif|thumb|right|200px|Суворовтың Альпі тауынан асуы]]

Әскери қызметті 1748 жылы [[капрал]] дәрежесінде бастаған Суворовтың қолбасылық таланты орыс-түрік соғыстары кезінде көрінді. Бұл соғыстар барысында [[ноғай]], [[қабарда-черкес]], [[шешен]], т.б. халықтар көп қырғынға ұшырады. Ноғайлардың бір бөлігі (180 мың отбасы) [[Түркия|Түркияға]] қоныс аударды. 1774 жылы 10 маусымда [[Козлудж]] елді мекенінің түбінде Суворов 18 мың әскермен түрік армиясының 40 мың қолын талқандап, ірі жеңіске жетті. [[Ресей]] патшайымы Екатерина ІІ Суворовты Е.Пугачев бастаған шаруалар соғысын (1773 – 75) басуға да пайдаланды. 1774 жылы тамызда көтеріліс ошағы [[Еділ]] мен [[Жайық]] аймағына келген Суворовқа Пугачевті тұтқындау және көтерілісті жедел басу тапсырылды. Көтерілісті басуға жетекшілік жасаған генерал П.И. Панинге 1775 жылы 22 маусымда жазған хатында Суворов “[[Сырым]] бастаған қарулы топтар тосыннан шабуыл жасап, тез арада ғайып болады. Оның артынан қуғанмен ешкім жете алмайды. Бүгіннен бастап бірде-бір қолайлы сәтті жібермей, Сырым батыр бастаған қазақтарды қай жерде кездессе де өлтіріңдер”, – деп бұйрық берген. 1778 – 79 ж. [[Қырым]] және [[Кубань]] корпустарының қолбасшысы Суворов Қырым түбегін Ресей құрамына қосу бағытындағы әскери іс-шараларды жүргізді. Генерал-аншеф Суворовтың әскері 1789 жылы 11 қыркүйекте [[Рымник]] түбінде түрік әскерінің 90 мың қолын жеңді. 1790 жылы түріктің [[Измаил қамалы|Измаил қамалын]] тіке шабуылмен алуы оның соғыс өнеріндегі үлкен жетістіктерінің бірі болды. [[1794]] жылы [[поляктар|поляк халқының]] ұлт-азаттық көтерілісін басуға жіберілді. [[Брест]], [[Крупница]], [[Кобылка]] түбінде көтерілісшілерді талқандап, 24 қазанда [[Прага|Праганы]], содан кейін [[Варшава|Варшаваны]] алған Суворовқа [[фельдмаршал]] атағы берілді. Сувовров өзінің әскери және соғыс тәжірибесіне сүйене отырып, әскери оқу-жаттығу мен тәрбие жүйесін, әскери [[тактика]] мен [[стратегия]] мәселелерін баяндайтын “Жеңіс ғылымы” атты еңбегін жазды. Суворов тактикасы тегеурінді соққы, жылдам қимыл және тұтқиыл әрекетке негізделді. 1796 жылы Павел І таққа отырған соң, орыс әскеріне прусс тәртібі мен жарғысының енгізілуіне Суворов ашық наразылығын білдірді. 1797 жылы ақпанда Суворов отставкаға шығарылып, Кончанскоедегі имениесіне жіберілді. 1798 жылы Ресей Францияға қарсы коалицияға қосылғанда, ол қайта шақырылып, одақтастардың [[Италия]]дағы әскеріне қолбасшы болып тағайындалды. 1799 жылы сәуірде [[Адда]] өзені алабында француз әскеріне соққы берген Суворов алты аптада бүкіл Солтүстік Италияны басып алды. 1799 ж. 1 қазанда [[Альпі]] тауы арқылы [[Швейцария]]ғаөткен Суворовқа [[генералиссимус]] атағы берілді.<ref>Қазақ энциклопедисы 8 том</ref>

===Суреттер===
===Суреттер===
<table>
<table>
18-жол: 22-жол:
</tr>
</tr>
</table>
</table>

===Пайдаланған сілтемелері===
===Пайдаланған сілтемелері===
<references/>
<references/>

{{stub}}
[[Санат:1729 жылы туғандар]]
{{wikify}}
[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:Мәскеуде туғандар]]
[[Санат:1800 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:Ресей қолбасшылары]]
[[Санат:Генералиссимустар]]

16:33, 2015 ж. наурыздың 6 кезіндегі нұсқа

Суворов Александр Васильевич (13.11.1729, Мәскеу қаласы – 6.5.1800, Санкт-Петербург) – әскери қолбасшы, орыс соғыс өнерін дамытушылардың бірі, генералиссимус (1799).

Сурет:В.Суриков. Суворовтың Альпі тауынан асуы.tif
Суворовтың Альпі тауынан асуы

Әскери қызметті 1748 жылы капрал дәрежесінде бастаған Суворовтың қолбасылық таланты орыс-түрік соғыстары кезінде көрінді. Бұл соғыстар барысында ноғай, қабарда-черкес, шешен, т.б. халықтар көп қырғынға ұшырады. Ноғайлардың бір бөлігі (180 мың отбасы) Түркияға қоныс аударды. 1774 жылы 10 маусымда Козлудж елді мекенінің түбінде Суворов 18 мың әскермен түрік армиясының 40 мың қолын талқандап, ірі жеңіске жетті. Ресей патшайымы Екатерина ІІ Суворовты Е.Пугачев бастаған шаруалар соғысын (1773 – 75) басуға да пайдаланды. 1774 жылы тамызда көтеріліс ошағы Еділ мен Жайық аймағына келген Суворовқа Пугачевті тұтқындау және көтерілісті жедел басу тапсырылды. Көтерілісті басуға жетекшілік жасаған генерал П.И. Панинге 1775 жылы 22 маусымда жазған хатында Суворов “Сырым бастаған қарулы топтар тосыннан шабуыл жасап, тез арада ғайып болады. Оның артынан қуғанмен ешкім жете алмайды. Бүгіннен бастап бірде-бір қолайлы сәтті жібермей, Сырым батыр бастаған қазақтарды қай жерде кездессе де өлтіріңдер”, – деп бұйрық берген. 1778 – 79 ж. Қырым және Кубань корпустарының қолбасшысы Суворов Қырым түбегін Ресей құрамына қосу бағытындағы әскери іс-шараларды жүргізді. Генерал-аншеф Суворовтың әскері 1789 жылы 11 қыркүйекте Рымник түбінде түрік әскерінің 90 мың қолын жеңді. 1790 жылы түріктің Измаил қамалын тіке шабуылмен алуы оның соғыс өнеріндегі үлкен жетістіктерінің бірі болды. 1794 жылы поляк халқының ұлт-азаттық көтерілісін басуға жіберілді. Брест, Крупница, Кобылка түбінде көтерілісшілерді талқандап, 24 қазанда Праганы, содан кейін Варшаваны алған Суворовқа фельдмаршал атағы берілді. Сувовров өзінің әскери және соғыс тәжірибесіне сүйене отырып, әскери оқу-жаттығу мен тәрбие жүйесін, әскери тактика мен стратегия мәселелерін баяндайтын “Жеңіс ғылымы” атты еңбегін жазды. Суворов тактикасы тегеурінді соққы, жылдам қимыл және тұтқиыл әрекетке негізделді. 1796 жылы Павел І таққа отырған соң, орыс әскеріне прусс тәртібі мен жарғысының енгізілуіне Суворов ашық наразылығын білдірді. 1797 жылы ақпанда Суворов отставкаға шығарылып, Кончанскоедегі имениесіне жіберілді. 1798 жылы Ресей Францияға қарсы коалицияға қосылғанда, ол қайта шақырылып, одақтастардың Италиядағы әскеріне қолбасшы болып тағайындалды. 1799 жылы сәуірде Адда өзені алабында француз әскеріне соққы берген Суворов алты аптада бүкіл Солтүстік Италияны басып алды. 1799 ж. 1 қазанда Альпі тауы арқылы Швейцарияғаөткен Суворовқа генералиссимус атағы берілді.[1]

Суреттер

Сурет:Alexander Suvorov-muzeon.jpg

Пайдаланған сілтемелері

  1. Қазақ энциклопедисы 8 том