Моногибридтік будандастыру

(1)Доминантты және рецессивті фенотиптерді мұралануды бейнелейтін үлгі. (2)Ата-ананың әрқайсысы доминантты немесе рецессивті белгіге қарасты гомозиготалы.  I ұрпақ мүшелерінің барлығы гомозиготалы және бәріне ортақ фенотипқа ие. (3)II  ұрпақ  фенотипі жағынан доминантты және рецессивті белгілердің сандық ара қатынасы 3:1-ге тең болып өзгергенін көрсетеді II.

Моногибридті будандастыру — бір-бірінен тек 1 ген аллельдері ғана жауап беретін альтернативті белгілер жұбымен өзгешеленетін түрлерді будандастыру.

Моногибридті будандастыруда зерттелетін моногендік мұралану — пайда болуына басқа түрлері аллель деп аталатын 1 ген жауап беретін белгілерді мұралану.

Қағида бойынша моногибридті будандастыру екі аллель арасындағы қатынастың доминанттылығын анықтау үшін қолданылады. Мысалы, сәйкес келетін белгілер бойынша гомозиготалы 2 өсімдікті будандастырғанда бірі сары тұқымды өсімдік (доминантты белгі), ал екіншісі жасыл тұқымды өсімдік (рецессивті белгі) болса, бірінші ұрпақтан алынған будандардың барлығы сары тұқымды болады, себебі, сары тұқымдардың аллелі жасыл тұқымдардікінен басым.

Мысалдары

Моногибридті будандастырудың мысалдарына Грегор Мендель жасаған тәжірибелерді жатқызуға болады. Өз тәжірибелерінің бірінде, асбұршақтың тұқымдарының сары және жасыл түсті екі сортын алып будандастырған.

Нәтижесі

Бірінші ұрпақтағы моногибридті будандастырудың нәтижесі — бірінші ұрпақтың біркелкі болуы. Қызыл және ақ гүлді асбұршақты будандастырғанда бірінші  будандық ұрпақтың барлығы қызыл гүлді болып, ақ түс байқалмады. Осы зерттеулердің нәтижесінде Менделдің бірінші заңы — бірінші будандық ұрпақтың белгілерінің біркелкі болу заңы қалыптасты. Мұны бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік заңы немесе толық доминанттылық заңы деп те атайды.