Чек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Automated import of articles
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
[[Сурет:Vereinigte Ostindische Compagnie bond.jpg|right|200px|thumb|Чек]]
'''Чек'''(ағыл. cheque) – ағымдағы шот иесінің онда көрсетілген соманы белгілі бір адамға немесе ұсынушыға төлеу туралы банкке берген сөзсіз бұйрығы жазылған құжат. Ұсынушыға арналған атаулы және ордерлік Ч. түрлеріне бөлінеді. [[Санат:Ч]]
ЧЕК (ағылш. cheque‚ cheсk — тексеру‚ бақылау‚ кедергі жасау) — қатаң түрде белгіленген нысандағы бағалы қағаз, ақшалай құжат. Онда чек берушінің чекте көрсетілген ақшалай соманы чек ұстаушыға төлеу жөнінде банкіге берген жазбаша өкімі баяндалады. Ч. қызметін банкілер клиент ашқан Ч. салымындағы депозиттелген ақшалай сома шегінде көрсетеді. Ч-ті өтеу көзі — клиенттің меншікті қаражаты немесе банк несиесі. [[Ақша]]лай Ч-ті банкіден қолма-қол ақша алу үшін, несиелік Ч-ті қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін пайдаланады. Несиелік Ч-ті жоғалған, ұрланған немесе қолдан жасалған жағдайда қорғау үшін кроссолау әдісі қолданылады, яғни оның бет жағында екі қатар сызықпен қиғаш сызу тартылады (мұның мәнісі оны пайдалануға белгілі бір шектеу қойылды дегенді білдіреді). Ч. төлем айналымында пайдаланылады және онда міндетті түрде “чек” деген атау‚ Ч. берушінің тапсырмасы (өкімі)‚ берушінің атауы және оның төлем төленуге тиіс шоты‚ төлем төленетін валюта‚ чектің жазылған күні мен мекені‚ Ч. берушінің қойған қолы болуға тиіс. Ч-те деректемелердің ең болмаса біреуінің жоқ болуы‚ құжатты заңды күшінен айырады. Түрлері: “бұйрыққа жатады” деген ескертпемен белгілі бір адамға жазылған ордерлік Ч.; “бұйрыққа жатпайды” деген ескертпемен белгілі бір адамға жазылған атаулы Ч.; “ұсынушыға” деген жазу жазылған ұсынушыға арналған Ч. Ордерлік және ұсынушыға арналған Ч-терді индоссамент арқылы кез келген адамға (Ч. берушіні қоса) табыстауға болады. Ч. бойынша төлемге авальшы аваль арқылы толық немесе ішінара кепілдік беруі мүмкін. Ч. бойынша төлемге кепілдікті төлемшіден басқа кез келген тұлға бере алады. Ч. бір қаладағы немесе басқа қаладағы айналымда тауарлар мен қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін де қолданылады. Ч. ақша жиынының аса өтімді компоненттерінің бірі ретінде М1 ақша агрегатына жатады, өйткені оны банк барлық қажетті шарттары сақталған жағдайда міндетті тәртіппен төлем төлеуге қабылдайды. Ч. айналыстағы қолма-қол ақшаның орнын толтыру атқарымын орындайды және ақша ресурстарының үнемделуіне жәрдемдеседі. Электрондық аударма жүйесінің енгізілуі құжат айналымын жеделдетеді. Ч. трансакциясы, яғни Ч. деректерін магнитті тасығышқа жазу, микрофильмдеу банкінің Ч-ті өңдеуге, Ч-ті өңдеуге, сұрыптауға жұмсайтын шығынын, өтелген Ч-ті иесіне қайтаруға жұмсалатын пошта шығынын үнемдеуге жәрдемдеседі. Экон. табиғаты бойынша Ч. — борышқорлық міндеттеме. Оны өтеу Ч. берушінің (борышқордың) шотынан Ч. ұстаушының (алушының) шотына белгілі бір ақшалай соманы аудару жолымен жүзеге асырылады. Ч-ті бір тұлғадан екінші тұлғаға беру мүмкіндігі және Ч. айналымының дамуы оны айналымдағы ақша құжаты ретінде сипаттайды. Ч-тің қолма-қол ақшасыз қаражат ретінде айналыста жүруге жарамдылығы оны жалған ақшаға (квази-ақшаға) айналдырады. Ч. иеленушісінің мүліктік құқы-ғын куәландыратын құжат ретінде және төлем айналымына қызмет көрсетуге арналғандықтан — саудада пайдаланылатын бағалы қағазға жатады.

13:10, 2011 ж. маусымның 14 кезіндегі нұсқа

Чек

ЧЕК (ағылш. cheque‚ cheсk — тексеру‚ бақылау‚ кедергі жасау) — қатаң түрде белгіленген нысандағы бағалы қағаз, ақшалай құжат. Онда чек берушінің чекте көрсетілген ақшалай соманы чек ұстаушыға төлеу жөнінде банкіге берген жазбаша өкімі баяндалады. Ч. қызметін банкілер клиент ашқан Ч. салымындағы депозиттелген ақшалай сома шегінде көрсетеді. Ч-ті өтеу көзі — клиенттің меншікті қаражаты немесе банк несиесі. Ақшалай Ч-ті банкіден қолма-қол ақша алу үшін, несиелік Ч-ті қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін пайдаланады. Несиелік Ч-ті жоғалған, ұрланған немесе қолдан жасалған жағдайда қорғау үшін кроссолау әдісі қолданылады, яғни оның бет жағында екі қатар сызықпен қиғаш сызу тартылады (мұның мәнісі оны пайдалануға белгілі бір шектеу қойылды дегенді білдіреді). Ч. төлем айналымында пайдаланылады және онда міндетті түрде “чек” деген атау‚ Ч. берушінің тапсырмасы (өкімі)‚ берушінің атауы және оның төлем төленуге тиіс шоты‚ төлем төленетін валюта‚ чектің жазылған күні мен мекені‚ Ч. берушінің қойған қолы болуға тиіс. Ч-те деректемелердің ең болмаса біреуінің жоқ болуы‚ құжатты заңды күшінен айырады. Түрлері: “бұйрыққа жатады” деген ескертпемен белгілі бір адамға жазылған ордерлік Ч.; “бұйрыққа жатпайды” деген ескертпемен белгілі бір адамға жазылған атаулы Ч.; “ұсынушыға” деген жазу жазылған ұсынушыға арналған Ч. Ордерлік және ұсынушыға арналған Ч-терді индоссамент арқылы кез келген адамға (Ч. берушіні қоса) табыстауға болады. Ч. бойынша төлемге авальшы аваль арқылы толық немесе ішінара кепілдік беруі мүмкін. Ч. бойынша төлемге кепілдікті төлемшіден басқа кез келген тұлға бере алады. Ч. бір қаладағы немесе басқа қаладағы айналымда тауарлар мен қызметтер үшін қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін де қолданылады. Ч. ақша жиынының аса өтімді компоненттерінің бірі ретінде М1 ақша агрегатына жатады, өйткені оны банк барлық қажетті шарттары сақталған жағдайда міндетті тәртіппен төлем төлеуге қабылдайды. Ч. айналыстағы қолма-қол ақшаның орнын толтыру атқарымын орындайды және ақша ресурстарының үнемделуіне жәрдемдеседі. Электрондық аударма жүйесінің енгізілуі құжат айналымын жеделдетеді. Ч. трансакциясы, яғни Ч. деректерін магнитті тасығышқа жазу, микрофильмдеу банкінің Ч-ті өңдеуге, Ч-ті өңдеуге, сұрыптауға жұмсайтын шығынын, өтелген Ч-ті иесіне қайтаруға жұмсалатын пошта шығынын үнемдеуге жәрдемдеседі. Экон. табиғаты бойынша Ч. — борышқорлық міндеттеме. Оны өтеу Ч. берушінің (борышқордың) шотынан Ч. ұстаушының (алушының) шотына белгілі бір ақшалай соманы аудару жолымен жүзеге асырылады. Ч-ті бір тұлғадан екінші тұлғаға беру мүмкіндігі және Ч. айналымының дамуы оны айналымдағы ақша құжаты ретінде сипаттайды. Ч-тің қолма-қол ақшасыз қаражат ретінде айналыста жүруге жарамдылығы оны жалған ақшаға (квази-ақшаға) айналдырады. Ч. иеленушісінің мүліктік құқы-ғын куәландыратын құжат ретінде және төлем айналымына қызмет көрсетуге арналғандықтан — саудада пайдаланылатын бағалы қағазға жатады.