Нуклеин қышқылы тізбегі

Генетикалық кодтың кескіні, мұнда нуклеин қышқылы қамтыған ақпарат ақуыздағы амино қышқылы тізбегіне аударылады.

Нуклеин қышқылы тізбегі' — (Nucleic acid sequence，"Нуклеин қышқылының әуелгі құырылымы" деп те аталады) бірқатар әріптермен таңбаланатын, генетикалық ақпарды өз бойына сақтаған ДНҚ, немесе РНҚ молекуласының әуелгі (1-дәрежелі) құрылымы. Әрбір әріп мәлім базаны (Base), ал екі база база жұбын (Base pair) құрайды. Ал, база жұбының орналасу тәртібі тұрақты болып келеді. Олар A, T,C, G. Үш өзара көрші база жұбы бір кодонды (құпия цифрды) құрайды. Әрбір кодонға бір амин қышқылы тура келеді және ұқсамаған амин қышқылының қосылуы ұқсамаған ақуызды (протеин) құрайды. ДНҚ-ның қайта түзілуі мен ақуыздың қалыптасуы барысында негіздердің өзара қатарласу тәртібі (заңы) шешуші рөл ойнайды.

Олар төрт әріппен таңбаланады: A, C, G және T. Олар ДНҚ -дің төрт нуклеин қышқылы есептеледі:

mRNA молекуласының кодон бөіктері. Әр кодон үш нуклеин қышқылы мен бір амин қышқылын қамтиды.

Рибонуклеин қышқылының (РНҚ, RNA) химиялық құрылымы

• A = аденин
• C = цитозин
• G = гуанин
• T = тимин
• R = G A (purine) пурин базалық
• Y = T C (pyrimidine) пиримидин базалық
• K = G T (keto) кето
• M = A C (amino) амин
• S = G C (strong bonds) "Қуатты", сутегінің 3 байланысын қалыптастыру
• W = A T (weak bonds) "Әлсіз", сутегінің 2 байланысын қалыптасыру
• B = G T C (all but A) А -дан басқасы
• D = G A T (all but C) С -дан басқасы
• H = A C T (all but G) G -дан басқасы
• V = G C A (all but T) Т -дан басқасы
• N = A G C T (any) кез келгені

Олар қалыпты жағдайда еш саңлаусыз өзара біріккен күйде тізбек құрайды. Мысалы: AAAGTCTGAC дегендей. Төртеуден жоғары нуклеин қышқылы тізбегін бір тізбек деп атаймыз. Олардың биологиялық функциясы оның тізбегіне байланысты. Әрине, тізбек оң жағынан да, теріс жағынан да келуі мүмкін, кодты болуы, кодсыз болуы мүмкін. DNA тізбегі "ДНҚ қоқысын" ("junk DNA") да қамтуы мүмкін..