Нуклеин қышқылы тізбегі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш уикилендіру |
ш уикилендіру |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[Сурет:Kooditabel.png|thumb|right|300px|Генетикалық кодтың кескіні, мұнда нуклеин қышқылы қамтыған ақпарат ақуыздағы |
[[Сурет:Kooditabel.png|thumb|right|300px|Генетикалық кодтың кескіні, мұнда нуклеин қышқылы тізбегі қамтыған ақпарат ақуыздағы амин қышқылы тізбегіне аударылады.]] |
||
''Нуклеин қышқылы тізбегі''' — (Nucleic acid sequence<ref>http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/misc/naseq.html</ref>，"Нуклеин қышқылының әуелгі құырылымы" деп те аталады) бірқатар әріптермен таңбаланатын, [[генетикалық ақпар]]ды өз бойына сақтаған [[ДНҚ]], немесе [[РНҚ]] [[молекула]]сының әуелгі (1-дәрежелі) құрылымы. |
''Нуклеин қышқылы тізбегі''' — (Nucleic acid sequence<ref>http://www.chem.qmul.ac.uk/iubmb/misc/naseq.html</ref>，"Нуклеин қышқылының әуелгі құырылымы" деп те аталады) бірқатар әріптермен таңбаланатын, [[генетикалық ақпар]]ды өз бойына сақтаған [[ДНҚ]], немесе [[РНҚ]] [[молекула]]сының әуелгі (1-дәрежелі) құрылымы. |
||
Нуклеин қышқылы тізбегі әдетте негізгі төрт әріппен өрнектеледі. Олар A, C, G және T. Әрбір әріп мәлім [[база]]ны (Base), ал екі база [[база жұбын]] (Base pair) құрайды. Ал, база жұбының орналасу тәртібі тұрақты болып келеді. Олар A, T,C, G. Үш өзара көрші база жұбы бір [[кодон]]ды (құпия цифрды) құрайды. Әрбір кодонға бір амин қышқылы тура келеді және ұқсамаған амин |
Нуклеин қышқылы тізбегі әдетте негізгі төрт әріппен өрнектеледі. Олар A, C, G және T. Әрбір әріп мәлім [[база]]ны (Base), ал екі база [[база жұбын]] (Base pair) құрайды. Ал, база жұбының орналасу тәртібі тұрақты болып келеді. Олар A, T,C, G. Үш өзара көрші база жұбы бір [[кодон]]ды (құпия цифрды) құрайды. Әрбір кодонға бір амин қышқылы тура келеді және ұқсамаған [[амин қышқылы]]ның қосылуы ұқсамаған ақуызды (протеин) құрайды. ДНҚ-ның қайта түзілуі мен ақуыздың қалыптасуы барысында негіздердің өзара қатарласу тәртібі (заңы) шешуші рөл ойнайды. |
||
Нуклеин қышқылы тізбегін таңбалайтын төрт әріп A, C, G және T болып, олар ДНҚ -дің төрт нуклеин қышқылы есептеледі:<ref>https://web.archive.org/web/20090204181251/http://eurogentest.org:80/patient/public_health/info/public/unit3/DefinitionsGeneticTesting-3rdDraf18Jan07.xhtml</ref> |
Нуклеин қышқылы тізбегін таңбалайтын төрт әріп A, C, G және T болып, олар ДНҚ -дің төрт нуклеин қышқылы есептеледі:<ref>https://web.archive.org/web/20090204181251/http://eurogentest.org:80/patient/public_health/info/public/unit3/DefinitionsGeneticTesting-3rdDraf18Jan07.xhtml</ref> |
||
[[Сурет:RNA-codons.png|thumb|right|200px|mRNA молекуласының кодон бөіктері. Әр кодон үш нуклеин қышқылы мен бір амин қышқылын қамтиды.]] |
[[Сурет:RNA-codons.png|thumb|right|200px|mRNA молекуласының кодон бөіктері. Әр кодон үш нуклеин қышқылы мен бір амин қышқылын қамтиды.]] |
||
[[Сурет:RNA_chemical_structure.GIF|thumb|right|200px|Рибонуклеин |
[[Сурет:RNA_chemical_structure.GIF|thumb|right|200px|[[Рибонуклеин қышқылы]]ның (РНҚ, RNA) химиялық құрылымы]] |
||
* A = аденин |
* A = аденин |
||
* C = цитозин |
* C = цитозин |
||
14:56, 2016 ж. мамырдың 15 кезіндегі нұсқа
Нуклеин қышқылы тізбегі' — (Nucleic acid sequence[1]，"Нуклеин қышқылының әуелгі құырылымы" деп те аталады) бірқатар әріптермен таңбаланатын, генетикалық ақпарды өз бойына сақтаған ДНҚ, немесе РНҚ молекуласының әуелгі (1-дәрежелі) құрылымы.
Нуклеин қышқылы тізбегі әдетте негізгі төрт әріппен өрнектеледі. Олар A, C, G және T. Әрбір әріп мәлім базаны (Base), ал екі база база жұбын (Base pair) құрайды. Ал, база жұбының орналасу тәртібі тұрақты болып келеді. Олар A, T,C, G. Үш өзара көрші база жұбы бір кодонды (құпия цифрды) құрайды. Әрбір кодонға бір амин қышқылы тура келеді және ұқсамаған амин қышқылының қосылуы ұқсамаған ақуызды (протеин) құрайды. ДНҚ-ның қайта түзілуі мен ақуыздың қалыптасуы барысында негіздердің өзара қатарласу тәртібі (заңы) шешуші рөл ойнайды.
Нуклеин қышқылы тізбегін таңбалайтын төрт әріп A, C, G және T болып, олар ДНҚ -дің төрт нуклеин қышқылы есептеледі:[2]
- A = аденин
- C = цитозин
- G = гуанин
- T = тимин
- R = G A (purine) пурин базалық
- Y = T C (pyrimidine) пиримидин базалық
- K = G T (keto) кето
- M = A C (amino) амин
- S = G C (strong bonds) "Қуатты", сутегінің 3 байланысын қалыптастыру
- W = A T (weak bonds) "Әлсіз", сутегінің 2 байланысын қалыптасыру
- B = G T C (all but A) А -дан басқасы
- D = G A T (all but C) С -дан басқасы
- H = A C T (all but G) G -дан басқасы
- V = G C A (all but T) Т -дан басқасы
- N = A G C T (any) кез келгені
Олар қалыпты жағдайда еш саңлаусыз өзара біріккен күйде тізбек құрайды. Мысалы: AAAGTCTGAC дегендей. Төртеуден жоғары нуклеин қышқылы тізбегін бір тізбек деп атаймыз. Олардың биологиялық функциясы оның тізбегіне байланысты. Әрине, тізбек оң жағынан да, теріс жағынан да келуі мүмкін, кодты болуы, кодсыз болуы мүмкін. DNA тізбегі "ДНҚ қоқысын" ("junk DNA") да қамтуы мүмкін..[3]