Британ империясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш Адильбек Казыханов Британ империясы бетін Британдық империя бетіне жылжытты |
Рахмет |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
{{Тарихи мемлекеттер |
|||
|атауы = Британдық империя |
|||
|өз атауы = {{lang-en|British Empire}} |
|||
|статусы = |
|||
|құрылуы = [[1497 жыл|1497]] |
|||
|ыдырауы = [[1997 жыл|1997]] |
|||
|байрақ = Flag of the United Kingdom.svg |
|||
|байрақ_сипаттамасы = [[Британдық империяның туы|Байрақ]] |
|||
|елтаңбасы = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg |
|||
|елтаңба_сипаттамасы = [[Британдық империяның елтаңбас|Елтаңба]] |
|||
|ұраны = |
|||
|карта = The_British_Empire_Anachronous.png |
|||
|сипаттамасы = Британ империясының бір бөлігі болған аумақтар. [[Британдық шетел аумақтары|Британдық шетел аумақтары]] қызыл түсте көрсетілген |
|||
|p1 = Англия Корольдігі |
|||
|flag_p1 = Flag_of_England.svg |
|||
|s1 = Шотландия Корольдігі |
|||
|flag_s1 = Flag_of_Scotland.svg |
|||
|p3 = Уэльс |
|||
|flag_p3 = Flag_of_Wales_2.svg |
|||
|p4 = Ирландия Корольдігі |
|||
|flag_p4 = Flag_of_Ireland.svg |
|||
|s3 = Ұлттар Достастығы |
|||
|flag_s3 = Flag of the Commonwealth of Nations.svg |
|||
|s4 = |
|||
|flag_s4 = |
|||
|астана = [[Лондон]] |
|||
|қалалары = [[Лондон]], [[Дели]], [[Калькутта]], [[Сидней]], [[Монреаль]] |
|||
|тілі = [[Ағылшын тілі|ағылшынша]] |
|||
|діні = |
|||
|аумағы = 31,878,965 км² <ref name = «BSE»> [http://bse.sci-lib.com/article001365.html TSB-гі Британ империясы] </ ref>антарктики аумағын қоспағанда |
|||
|халқы = 480 000 000 адам.<br /><br />1922 жылы шамамен 24% [[Жер халқының халқы|әлем халқының]] |
|||
|басқару_формасы = [[Монархия]] |
|||
|династиясы = |
|||
|басқарушылар_титулы = [[Монарх]] |
|||
|басқарушы1 = [[Ұлыбритания патшаларының тізімі|Британ империясының билеушілер тізімі]] |
|||
|басқарушы_жылы1 = |
|||
|басқарушылар_титулы2 = |
|||
|басқарушы2 = |
|||
|басқарушы_жылы2 = |
|||
|басқарушылар_титулы3 = |
|||
|басқарушы3 = |
|||
|басқарушы_жылы3 = |
|||
|басқарушылар_титулы4 = |
|||
|басқарушы4 = |
|||
|басқарушы_жылы4 = |
|||
|басқарушылар_титулы5 = |
|||
|басқарушы5 = |
|||
|басқарушы_жылы5 = |
|||
|басқарушылар_титулы6 = |
|||
|басқарушы6 = |
|||
|басқарушы_жылы6 = |
|||
|басқарушылар_титулы7 = |
|||
|басқарушы7 = |
|||
|басқарушы_жылы7 = |
|||
|басқарушылар_титулы8 = |
|||
|басқарушы8 = |
|||
|басқарушы_жылы8 = |
|||
|басқарушылар_титулы9 = |
|||
|басқарушы9 = |
|||
|басқарушы_жылы9 = |
|||
|басқарушылар_титулы10 = |
|||
|басқарушы10 = |
|||
|басқарушы_жылы10 = |
|||
|қосымша_параметр1 = |
|||
|параметр_мазмұны1 = |
|||
|Кезең1 = |
|||
|Уақыт1 = |
|||
|Жыл1 = |
|||
|валютасы = [[фунт стерлингов]] |
|||
|дейін = |
|||
|д1 = |
|||
|д2 = |
|||
|д3 = |
|||
|д4 = |
|||
|д5 = |
|||
|д6 = |
|||
|д7 = |
|||
|кейін = |
|||
|к1 = |
|||
|к2 = |
|||
|к3 = |
|||
|к4 = |
|||
|к5 = |
|||
|к6 = |
|||
|ескерту = |
|||
}} |
|||
[[Сурет:BritishEmpire1919.png |thumb|right|400px|1919 ж. |
[[Сурет:BritishEmpire1919.png |thumb|right|400px|1919 ж. Британдық империясының аймақтары]] |
||
''' |
'''Британдық империя''' ({{lang-en|Brіtіch Empіre}}) — [[Ұлыбритания]] мен оның отар иеліктерінің жалпы атауы. Термин ретінде 19 ғ-дың 70-жылдарынан бастап қолданыла бастады. [[Англия]] ең алдымен [[Ирландия]]ны басып алды. 16 — 17 ғасырларда теңізде үстемдік жүргізу үшін алдымен [[Испания]]ның, кейіннен [[Голландия]]ның соғыс флотын талқандап, [[Португалия]] мен оның отарларын өзіне тәуелді етті. 1607 жылы [[Солтүстік Америка]]да тұңғыш ағылшын иелігі пайда болды. Жетіжылдық соғыста (1756 — 63) ол Францияға күйрете соққы беріп, Испанияның отарлық қуатын жойды. Көп ұзамай француздар билеген Канаданы басып алып, Солтүстік Америкада өз үстемдіктерін орнатты. 1757 жылы Үндістан түбегіндегі [[Бенгалия]]ны басып алды. |
||
Отар елдерді тонау есебінен Англияда үлкен ақша қоры пайда болып, өнеркәсіп төңкерісі жасалынды. Бірақ 18 ғасырдың аяғында Британ империясы дағдарысқа ұшырап, Солтүстік Америкада 13 отарынан айрылды. Соған қарамастан 19 ғасырдың 1-жартысында Үндістанды толығымен, [[Австралия]]ны, [[Жаңа Зеландия]]ны, [[Оңтүстік Африка]]ны жаулап алды, апиын соғыстарынан кейін [[Қытай]]ды [[Сянган]] ([[Гонконг]]) аралын жалға беруге көндірді. Ал 19 ғасырдың 80 — 90-жылдары Африканың батыс және шығыс жағалауларын басып алып, [[Кипр]] аралына, [[Египет]]ке, [[Бирма]] мен [[Ауғанстан]]ға бақылау орнатты. 20 ғасырдың бас кезінде [[Иран]]ға, [[Ирак]]қа, [[Осман сұлтандығы]]нан бөлініп шыққан [[араб]] мемлекеттеріне үстемдік етті. 19 ғасырдың аяқ кезінен бастап Ұлыбритания дүние жүзінде өз позициясын жоғалта бастады да кейбір отарларына (Канада, Австралия, Жаңа Зеландия) өзін-өзі басқару құқығын беріп, Британия доминионына айналдырды. 1-дүниежүзілік соғыстан кейінгі Британ империясының экономикалық дағдарысқа ұшырауын пайдаланып, доминиондар сыртқы саясатта да тәуелсіздікке қол жеткізді. Отарларда ұлт-азаттық қозғалыс күшейіп, Ауғанстан, кейіннен Ирак пен Египет тәуелсіздік алды. |
Отар елдерді тонау есебінен Англияда үлкен ақша қоры пайда болып, өнеркәсіп төңкерісі жасалынды. Бірақ 18 ғасырдың аяғында Британ империясы дағдарысқа ұшырап, Солтүстік Америкада 13 отарынан айрылды. Соған қарамастан 19 ғасырдың 1-жартысында Үндістанды толығымен, [[Австралия]]ны, [[Жаңа Зеландия]]ны, [[Оңтүстік Африка]]ны жаулап алды, апиын соғыстарынан кейін [[Қытай]]ды [[Сянган]] ([[Гонконг]]) аралын жалға беруге көндірді. Ал 19 ғасырдың 80 — 90-жылдары Африканың батыс және шығыс жағалауларын басып алып, [[Кипр]] аралына, [[Египет]]ке, [[Бирма]] мен [[Ауғанстан]]ға бақылау орнатты. 20 ғасырдың бас кезінде [[Иран]]ға, [[Ирак]]қа, [[Осман сұлтандығы]]нан бөлініп шыққан [[араб]] мемлекеттеріне үстемдік етті. 19 ғасырдың аяқ кезінен бастап Ұлыбритания дүние жүзінде өз позициясын жоғалта бастады да кейбір отарларына (Канада, Австралия, Жаңа Зеландия) өзін-өзі басқару құқығын беріп, Британия доминионына айналдырды. 1-дүниежүзілік соғыстан кейінгі Британ империясының экономикалық дағдарысқа ұшырауын пайдаланып, доминиондар сыртқы саясатта да тәуелсіздікке қол жеткізді. Отарларда ұлт-азаттық қозғалыс күшейіп, Ауғанстан, кейіннен Ирак пен Египет тәуелсіздік алды. |
||
15:10, 2017 ж. қарашаның 25 кезіндегі нұсқа
{{Тарихи мемлекеттер
|атауы = Британдық империя |өз атауы = ағылш. British Empire |статусы = |құрылуы = 1497 |ыдырауы = 1997 |байрақ = Flag of the United Kingdom.svg |байрақ_сипаттамасы = Байрақ |елтаңбасы = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg |елтаңба_сипаттамасы = Елтаңба |ұраны = |карта = The_British_Empire_Anachronous.png |сипаттамасы = Британ империясының бір бөлігі болған аумақтар. Британдық шетел аумақтары қызыл түсте көрсетілген |p1 = Англия Корольдігі |flag_p1 = Flag_of_England.svg |s1 = Шотландия Корольдігі |flag_s1 = Flag_of_Scotland.svg |p3 = Уэльс |flag_p3 = Flag_of_Wales_2.svg |p4 = Ирландия Корольдігі |flag_p4 = Flag_of_Ireland.svg |s3 = Ұлттар Достастығы |flag_s3 = Flag of the Commonwealth of Nations.svg |s4 = |flag_s4 = |астана = Лондон |қалалары = Лондон, Дели, Калькутта, Сидней, Монреаль |тілі = ағылшынша |діні = |аумағы = 31,878,965 км² Дереккөз қатесі:<ref>тегін</ref>тегімен жабуды қажет етеді