Көл: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Automated import of articles |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
'''Көл'''– құрлықтағы ойыстарды толтыратын, су алмасуы баяу, |
'''Көл'''– құрлықтағы ойыстарды (ойпаңдарды) толтыратын, су алмасуы баяу жүретін, [[теңіз]]бен тікелей байланысы жоқ табиғи су қоймасы. К. ойыстарының қалыптасуына қарай: бөгелген, ойысты және аралас болып жіктеледі. Бөгелген К. өзен аңғарын тау көшкіндері, сырғымалары, мұздықтар және т.б. басып қалған жағдайда пайда болады. Бөгелген көлге бөгендер мен әуіттер де жатады. Ойысты көлдің мореналық, тектоник., жанартаулық, эолдық және карстық деп аталатын түрлері бар. К-дер ағынды К. (ағатын өзендері бар) және тұйық К. болып ажыратылады. Жер шарындағы көлдердің жалпы ауд. 2,1 млн. км2 (құрлық ауданының шамамен 1,4%-ы). Ондағы жинақталған судың көл. 176 мың км3, оның 52%-ы тұщы су, 48%-ы ащы су. Көлдерде теңіздердегі сияқты планктон, жүзбеорганизм және су түбі организмдері деп ажыратылады, бірақ экол. белдемдері біршама ерекшеленеді. Көлде эндемик түрлер, кейде реликт түрлер тіршілік етеді. Көлдің ластануы эвтрофталуға әкеліп соғады. Жер шарының ең ірі көлі – [[Каспий теңізі]], [[ең терең көл]] – [[Байкал]]. Қазақстанда [[Каспий]] мен [[Арал]]ды қоспағанда, 48262 көл бар, олардың жалпы ауд. 45032 км2. Ауд. 1,0 км2-ге дейінгі шағын көлдердің саны 45248 (93,75%), су көл. 4262 (9,5%), ал ауд. 1,0 км2-ден асатын ірі көлдердің саны 3014 (6,25%), ауд. 40770 км2 (90,5%). |
||
[[Image:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|[[Каспий теңізі]] не әлемдегі ең ірі көл немесе кiші теңіз.<ref name=Caspian>The [[Caspian Sea]] is generally regarded by geographers, biologists and [[limnologist]]s as a huge inland [[salt lake]]. However, the Caspian large size means that for some purposes it is better modeled as a sea. Geologically, the Caspian, [[Black Sea|Black]] and [[Mediterranean Sea|Mediterranean]] seas are remnants of the ancient [[Tethys Ocean]]. Politically, the distinction between a sea and a lake may affect how the Caspian is treated by international law.</ref>]] |
|||
[[Санат:Табиғат]] |
|||
[[Санат:Сутоғандар]] |
|||
[[ace:Tasék]] |
|||
[[am:ሀይቅ]] |
|||
[[ar:بحيرة]] |
|||
[[an:Lacuna]] |
|||
[[arc:ܝܡܬܐ]] |
|||
[[ast:Llagu]] |
|||
[[ay:Quta]] |
|||
[[az:Göl]] |
|||
[[bn:হ্রদ]] |
|||
[[zh-min-nan:Ô͘]] |
|||
[[ba:Күл]] |
|||
[[be:Возера]] |
|||
[[be-x-old:Возера]] |
|||
[[bjn:Danaw]] |
|||
[[bcl:Danaw]] |
|||
[[bs:Jezero]] |
|||
[[br:Lenn (dour)]] |
|||
[[bg:Езеро]] |
|||
[[ca:Llac]] |
|||
[[cv:Кӳлĕ]] |
|||
[[cs:Jezero]] |
|||
[[cy:Llyn]] |
|||
[[da:Sø]] |
|||
[[de:See]] |
|||
[[et:Järv]] |
|||
[[el:Λίμνη]] |
|||
[[eml:Lèg]] |
|||
[[myv:Эрьке]] |
|||
[[es:Lago]] |
|||
[[eo:Lago]] |
|||
[[eu:Aintzira]] |
|||
[[fa:دریاچه]] |
|||
[[fr:Lac]] |
|||
[[fy:Mar]] |
|||
[[fur:Lâc]] |
|||
[[ga:Loch]] |
|||
[[gv:Logh]] |
|||
[[gl:Lago]] |
|||
[[gan:湖]] |
|||
[[ko:호수]] |
|||
[[hy:Լիճ]] |
|||
[[hi:झील]] |
|||
[[hr:Jezero]] |
|||
[[io:Lago]] |
|||
[[id:Danau]] |
|||
[[os:Цад]] |
|||
[[is:Stöðuvatn]] |
|||
[[it:Lago]] |
|||
[[he:אגם]] |
|||
[[jv:Tlaga]] |
|||
[[kn:ಸರೋವರ]] |
|||
[[ka:ტბა]] |
|||
[[sw:Ziwa]] |
|||
[[kv:Ты]] |
|||
[[ht:Lak]] |
|||
[[ku:Gol]] |
|||
[[la:Lacus]] |
|||
[[lv:Ezers]] |
|||
[[lb:Séi]] |
|||
[[lt:Ežeras]] |
|||
[[ln:Etímá]] |
|||
[[jbo:lalxu]] |
|||
[[lmo:Lagh]] |
|||
[[hu:Tó]] |
|||
[[mk:Езеро]] |
|||
[[mg:Farihy]] |
|||
[[ml:തടാകം]] |
|||
[[mwl:Lago]] |
|||
[[nah:Ātezcatl]] |
|||
[[mrj:Йӓр]] |
|||
[[nl:Meer (watervlakte)]] |
|||
[[cr:ᓵᑲᐦᐄᑲᓐ]] |
|||
[[ja:湖]] |
|||
[[no:Innsjø]] |
|||
[[nn:Innsjø]] |
|||
[[oc:Estanh]] |
|||
[[mhr:Ер]] |
|||
[[pap:Lago (kurpa di awa)]] |
|||
[[pl:Jezioro]] |
|||
[[pt:Lago]] |
|||
[[ro:Lac]] |
|||
[[rm:Lai]] |
|||
[[qu:Qucha]] |
|||
[[ru:Озеро]] |
|||
[[sah:Күөл]] |
|||
[[sco:Loch]] |
|||
[[sq:Liqeni]] |
|||
[[scn:Lacu (bacinu)]] |
|||
[[si:විල]] |
|||
[[simple:Lake]] |
|||
[[sk:Jazero]] |
|||
[[sl:Jezero]] |
|||
[[sr:Језеро]] |
|||
[[sh:Jezero]] |
|||
[[su:Situ]] |
|||
[[fi:Järvi]] |
|||
[[sv:Insjö]] |
|||
[[tl:Lawa]] |
|||
[[ta:ஏரி]] |
|||
[[tt:Күл]] |
|||
[[te:సరస్సు]] |
|||
[[th:ทะเลสาบ]] |
|||
[[tg:Кӯл]] |
|||
[[tr:Göl]] |
|||
[[udm:Ты]] |
|||
[[uk:Озеро]] |
|||
[[ur:جھیل]] |
|||
[[vec:Łago]] |
|||
[[vi:Hồ]] |
|||
[[fiu-vro:Järv]] |
|||
[[war:Danaw]] |
|||
[[wo:Ngéej]] |
|||
[[wuu:湖]] |
|||
[[yi:אזערע]] |
|||
[[yo:Adágún]] |
|||
[[zh-yue:湖]] |
|||
[[bat-smg:Ežers]] |
|||
[[zh:湖泊]] |
|||
00:31, 2011 ж. маусымның 18 кезіндегі нұсқа
Көл– құрлықтағы ойыстарды (ойпаңдарды) толтыратын, су алмасуы баяу жүретін, теңізбен тікелей байланысы жоқ табиғи су қоймасы. К. ойыстарының қалыптасуына қарай: бөгелген, ойысты және аралас болып жіктеледі. Бөгелген К. өзен аңғарын тау көшкіндері, сырғымалары, мұздықтар және т.б. басып қалған жағдайда пайда болады. Бөгелген көлге бөгендер мен әуіттер де жатады. Ойысты көлдің мореналық, тектоник., жанартаулық, эолдық және карстық деп аталатын түрлері бар. К-дер ағынды К. (ағатын өзендері бар) және тұйық К. болып ажыратылады. Жер шарындағы көлдердің жалпы ауд. 2,1 млн. км2 (құрлық ауданының шамамен 1,4%-ы). Ондағы жинақталған судың көл. 176 мың км3, оның 52%-ы тұщы су, 48%-ы ащы су. Көлдерде теңіздердегі сияқты планктон, жүзбеорганизм және су түбі организмдері деп ажыратылады, бірақ экол. белдемдері біршама ерекшеленеді. Көлде эндемик түрлер, кейде реликт түрлер тіршілік етеді. Көлдің ластануы эвтрофталуға әкеліп соғады. Жер шарының ең ірі көлі – Каспий теңізі, ең терең көл – Байкал. Қазақстанда Каспий мен Аралды қоспағанда, 48262 көл бар, олардың жалпы ауд. 45032 км2. Ауд. 1,0 км2-ге дейінгі шағын көлдердің саны 45248 (93,75%), су көл. 4262 (9,5%), ал ауд. 1,0 км2-ден асатын ірі көлдердің саны 3014 (6,25%), ауд. 40770 км2 (90,5%).
- ↑ The Caspian Sea is generally regarded by geographers, biologists and limnologists as a huge inland salt lake. However, the Caspian large size means that for some purposes it is better modeled as a sea. Geologically, the Caspian, Black and Mediterranean seas are remnants of the ancient Tethys Ocean. Politically, the distinction between a sea and a lake may affect how the Caspian is treated by international law.