Маржан полиптері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш r2.7.1) (Боттың үстегені: ru:Коралловые полипы
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
⚫
'''Маржан Полиптері'''(Anthozoa) – омыртқасыз жануарлардың ішекқуыстылар типінің бір класы. 5 класс тармағына бөлінеді, оның үшеуі жойылып кеткен, 6000 түрі белгілі. Қаңқасы барлары топтанып тіршілік етеді. Олар маржан рифтерін түзеді. Жынысты да, жыныссыз да түрде көбейе бере
[[Image:Coral polyp.jpg|thumb|right|280px|Сегізсәулелі маржан құрылысы.]]
[[Image:Coral polyp.jpg|thumb|right|280px|Сегізсәулелі маржан құрылысы.]]
<p>
⚫
[[Санат:Маржандар]]
⚫
'''Маржан Полиптері''' (''Anthozoa'') – омыртқасыз жануарлардың [[ішекқуыстылар типі]]нің бір класы. Маржан полиптері '''5 класс тармағына бөлінеді''', оның '''үшеуі жойылып кеткен''', '''екеуі''': <br>
* сегіз сәулелі маржандар (Octocorallіa) <br>
және <br>
* алты сәулелі маржандар (Hexacorallіa). <br>
<br>
'''6000 түрі белгілі'''. ''Қаңқасы барлары'' '''топтанып''' тіршілік етеді. Ал''' жеке''' М. п-нде ''қаңқа болмайды'', олардың денесі '''[[цилиндр]]''' тәрізді, төм. жағы жалпайып табанға айналған, табанымен су астындағы [[грунт]]қа бекиді. Табанының қарама-қарсы жақ ұшында ұзын жіңішке '''қармалауыш шоғырлары'''мен (6 не 8 сәулелі) қоршалған '''ауыз қуысы''' бар. Көбінесе [[планктон]]мен қоректенеді. М. п. '''[[жыныс]]ты да, жыныссыз''' да түрде көбейе береді. [[Дернәсіл]]і планула ауыз тесігі арқылы аналық полиптан бөлініп шығып, біраз уақыт суда жүзіп жүргеннен кейін су астында субстратқа орнығып, [[ересек]] түріне айналады. Жыныссыз көбеюі '''[[бүршіктену]]''' арқылы жүреді. Полиптің денесінде бүршік пайда болады да, оның ұшында жаңа қармалауыштардың бастамасы түзіледі, бірақ аналық дарабастан бөлінбей көбейе береді. Кейбір жеке тіршілік ететін [[актиниялар]] көлденең және ұзына бойына бөліну арқылы көбейеді. М. п-нің көпшілігі '''дара жыныстыла'''р, түрленбей дамиды, тек полип пішінді болады (қ. Гидроидтар). [[Атлант мұхиты|"Атлант"]], [[Үнді мұхит|"Үнді"]], [[Тынық мұхит|"Тынық"]] мұхиттарының тропиктік аймағында [[риф]] құрушы [[мадрепор маржандары]] (6 сәулелі маржандар) кең таралған. Бұл маржандар тұзд. ''3,5ү'' болатын, темп-расы ''20С-тан'' төмендемейтін, ''таза оттекке бай'' теңіз суында ғана (50 м-ге дейінгі тереңдікте) тіршілік ете алады. [[Маржан рифі|"Маржан рифтерінің"]] арасындағы жануарлар ([[балық]], [[моллюск]], [[шаянтәрізділер]], т.б.) мен өсімдіктер ([[балдырлар]]) бірігіп, біртұтас ерекше бірлестік немесе [[биоценоз]] құрайды. ''Б. Минсаринова''

</p><ref name="test">Қазақ Энциклопедиясы</ref>
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
Догель В.А., Зоология беспозвоночных, М., 1981; <br>
Шарова И.Х., Зоология беспозвоночных, М., 2004.
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 6 том
==Сілтемелер==
<references />

⚫
[[Санат: География]]

{{stub}}
{{wikify}}


[[az:Mərcan polipləri]]
[[az:Mərcan polipləri]]

01:47, 2011 ж. маусымның 19 кезіндегі нұсқа

Сегізсәулелі маржан құрылысы.

Маржан Полиптері (Anthozoa) – омыртқасыз жануарлардың ішекқуыстылар типінің бір класы. Маржан полиптері 5 класс тармағына бөлінеді, оның үшеуі жойылып кеткен, екеуі:

  • сегіз сәулелі маржандар (Octocorallіa)

және

  • алты сәулелі маржандар (Hexacorallіa).


6000 түрі белгілі. Қаңқасы барлары топтанып тіршілік етеді. Ал жеке М. п-нде қаңқа болмайды, олардың денесі цилиндр тәрізді, төм. жағы жалпайып табанға айналған, табанымен су астындағы грунтқа бекиді. Табанының қарама-қарсы жақ ұшында ұзын жіңішке қармалауыш шоғырларымен (6 не 8 сәулелі) қоршалған ауыз қуысы бар. Көбінесе планктонмен қоректенеді. М. п. жынысты да, жыныссыз да түрде көбейе береді. Дернәсілі планула ауыз тесігі арқылы аналық полиптан бөлініп шығып, біраз уақыт суда жүзіп жүргеннен кейін су астында субстратқа орнығып, ересек түріне айналады. Жыныссыз көбеюі бүршіктену арқылы жүреді. Полиптің денесінде бүршік пайда болады да, оның ұшында жаңа қармалауыштардың бастамасы түзіледі, бірақ аналық дарабастан бөлінбей көбейе береді. Кейбір жеке тіршілік ететін актиниялар көлденең және ұзына бойына бөліну арқылы көбейеді. М. п-нің көпшілігі дара жыныстылар, түрленбей дамиды, тек полип пішінді болады (қ. Гидроидтар). "Атлант", "Үнді", "Тынық" мұхиттарының тропиктік аймағында риф құрушы мадрепор маржандары (6 сәулелі маржандар) кең таралған. Бұл маржандар тұзд. 3,5ү болатын, темп-расы 20С-тан төмендемейтін, таза оттекке бай теңіз суында ғана (50 м-ге дейінгі тереңдікте) тіршілік ете алады. "Маржан рифтерінің" арасындағы жануарлар (балық, моллюск, шаянтәрізділер, т.б.) мен өсімдіктер (балдырлар) бірігіп, біртұтас ерекше бірлестік немесе биоценоз құрайды. Б. Минсаринова

[1]

Пайдаланылған әдебиеттер

Догель В.А., Зоология беспозвоночных, М., 1981;
Шарова И.Х., Зоология беспозвоночных, М., 2004. "Қазақ Энциклопедиясы", 6 том

Сілтемелер

  1. ↑ Қазақ Энциклопедиясы


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Маржан_полиптері&oldid=262314» бетінен алынған