Мұражай: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Cілтемелер: уикилендіру
Өңдеу түйіні жоқ
13-жол: 13-жол:
== Қазақстандағы мұражай тарихы ==
== Қазақстандағы мұражай тарихы ==
Мұражайлардың қор жинақтау жұмысында далалық экспед., ғылыми институттармен бірлескен жұмыстардың нәтижелері кеңінен қолданылады. [[Қазақстан]]да мұражай тарихы 1830 жылдан басталады. [[Орынбор]]да жергілікті халықтың тарихы мен [[этнография]]сын сипаттайтын мұралар негізінде 1831 ж. Неплюев әскери училищесі жанынан губерниялық мұражай ашылды. Бұл мұралар қазіргі таңда [[ҚР]] Орталық Мемлекеттік мұражайының негізгі қорын құрауда. Қaзақстанда 1913 ж. – 3, 1927 ж. – 6, 1937 ж. – 19, 1939 ж. – 25, 1970 ж. – 29 мұражай болса, қазіргі таңда мұражай саны 154-ке жетті. Оңтүстік мемлекеттік мұражай (1830), [[Әбілхан Қастеев|Ә.Қастеев]] атындағы республикалық өнер мұражайы (1935) Президенттік мәдени орталық (2000), Мемлекеттік алтын және асыл металдар мұражайы (1994), [[ҚР ҰҒА]] Археология музейі (1973), Үлттық валюта музейі (1993), Кітап музейі (1978) Ықылас атындағы Республикалық халық саз аспаптар музейі (1980), “[[Мұхтар Әуезов|М. Әуезов]] үйі” ғылыми орталық музейі (1962), т.б. Мемориалдық музейлер де Қазақстанның тарихи-мәдени рухани өмірінде маңызды рөл атқаруда. Олардың ірілері: [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, Абай-Шәкерім кешені, [[Дінмұхамед Қонаев|Д.Қонаевтың]], [[Сәтбаев Қаныш Имантайұлы|Қ.И. Сәтбаевтың]], [[Жамбыл Жабаев|Ж.Жабаевтың]], [[Сәбит Мұқанов|С.Мұқанов]] пен [[Ғабит Мүсірепов|Ғ.Мүсіреповтің]], [[Ғaзиза Жұбанова|Ғaзиза]] және [[Ахмет Жұбанов]]тардың, [[Шоқан Уәлиханов|Ш.Уәлихановтың]] (Алтын Емел), т.б. мемориалдық музейлері. 1889 ж. 20 маусымда халықаралық “Музейлер ассоциациясы” құрылды. 1918 ж. Халықаралық музейлер Бюросы құрылып, “Музеон” журналын шығарды. Бұл [[ЮНЕСКО]]-ның “Музеум” журналының шығуына негіз болды. 1946 ж. [[Лувр]]да ([[Париж]]) ЮНЕСКО-ның құрамына енген [[Халықаралық Мұражайлар Кеңесі]] құрылды. ІCOM-ға 1948 ж. – 29 мемлекет, 1950 ж. – 43 мемлекет, 1977 ж. – 109 мемлекет, 1999 ж. – 135 мемлекет мұражайлары мүше болды. 2002 ж. мамыр айынан бастап “Қазақстан музейлері” журналы шыға бастады.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref> 1977 ж. Халықаралық музейлер Кеңесінің 11-конференциясында 18 мамыр ‘‘Халықаралық мұражай күні’’ болып белгіленді. Қазіргі таңда мұражай қызметі қоғамдық институт ретінде әлеуметтік қоғамдық-экономикалық жағдайға сай жүргізілуде.<ref name="Source 3">[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>
Мұражайлардың қор жинақтау жұмысында далалық экспед., ғылыми институттармен бірлескен жұмыстардың нәтижелері кеңінен қолданылады. [[Қазақстан]]да мұражай тарихы 1830 жылдан басталады. [[Орынбор]]да жергілікті халықтың тарихы мен [[этнография]]сын сипаттайтын мұралар негізінде 1831 ж. Неплюев әскери училищесі жанынан губерниялық мұражай ашылды. Бұл мұралар қазіргі таңда [[ҚР]] Орталық Мемлекеттік мұражайының негізгі қорын құрауда. Қaзақстанда 1913 ж. – 3, 1927 ж. – 6, 1937 ж. – 19, 1939 ж. – 25, 1970 ж. – 29 мұражай болса, қазіргі таңда мұражай саны 154-ке жетті. Оңтүстік мемлекеттік мұражай (1830), [[Әбілхан Қастеев|Ә.Қастеев]] атындағы республикалық өнер мұражайы (1935) Президенттік мәдени орталық (2000), Мемлекеттік алтын және асыл металдар мұражайы (1994), [[ҚР ҰҒА]] Археология музейі (1973), Үлттық валюта музейі (1993), Кітап музейі (1978) Ықылас атындағы Республикалық халық саз аспаптар музейі (1980), “[[Мұхтар Әуезов|М. Әуезов]] үйі” ғылыми орталық музейі (1962), т.б. Мемориалдық музейлер де Қазақстанның тарихи-мәдени рухани өмірінде маңызды рөл атқаруда. Олардың ірілері: [[Абай Құнанбаев|Абайдың]] мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, Абай-Шәкерім кешені, [[Дінмұхамед Қонаев|Д.Қонаевтың]], [[Сәтбаев Қаныш Имантайұлы|Қ.И. Сәтбаевтың]], [[Жамбыл Жабаев|Ж.Жабаевтың]], [[Сәбит Мұқанов|С.Мұқанов]] пен [[Ғабит Мүсірепов|Ғ.Мүсіреповтің]], [[Ғaзиза Жұбанова|Ғaзиза]] және [[Ахмет Жұбанов]]тардың, [[Шоқан Уәлиханов|Ш.Уәлихановтың]] (Алтын Емел), т.б. мемориалдық музейлері. 1889 ж. 20 маусымда халықаралық “Музейлер ассоциациясы” құрылды. 1918 ж. Халықаралық музейлер Бюросы құрылып, “Музеон” журналын шығарды. Бұл [[ЮНЕСКО]]-ның “Музеум” журналының шығуына негіз болды. 1946 ж. [[Лувр]]да ([[Париж]]) ЮНЕСКО-ның құрамына енген [[Халықаралық Мұражайлар Кеңесі]] құрылды. ІCOM-ға 1948 ж. – 29 мемлекет, 1950 ж. – 43 мемлекет, 1977 ж. – 109 мемлекет, 1999 ж. – 135 мемлекет мұражайлары мүше болды. 2002 ж. мамыр айынан бастап “Қазақстан музейлері” журналы шыға бастады.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref> 1977 ж. Халықаралық музейлер Кеңесінің 11-конференциясында 18 мамыр ‘‘Халықаралық мұражай күні’’ болып белгіленді. Қазіргі таңда мұражай қызметі қоғамдық институт ретінде әлеуметтік қоғамдық-экономикалық жағдайға сай жүргізілуде.<ref name="Source 3">[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>
== "Ақтұмар" тарихи - этнографиялық мұражайы ==
=== Сипаттама ===
[[Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті]]ндегі музей - « Ақтұмар» музейі. Мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасына сай дәстүрлі – мәдени рухани құндылықтар арқылы студент жастарға тәрбие беру, өз мемлекетінің тарихын, тілін сонымен қатар қазақ халқының салт-дәстүрлерін дәріптеу және көп ұлтты Казақстан ұлттарының тарихын құрметтеу қасиеттерін студент жастардың бойына сіңіру мақсатында құрылып, университеттің [[шежіре]] тарихын насихаттайды.
=== Құрылу тарихы ===
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық унверситетіндегі «Ақтұмар» музейі 2002 жылдың қараша айының 8 жұлдызында ұйымдастырылып, 2004 жылдың 26 қазанында қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің 60 жылдық мерейтойында ресми түрде ашылған.
=== Құрылымы ===
[[Сурет:Мұражайдағы ұлттық аспаптар.jpg|нобай|солға|Мұражайдағы ұлттық аспаптар]]
Музей [[экспозиция]]сы қазақ қыздарының жарқын болашағына жол ашқан мемлекет қайраткерлерінің еңбегін және университеттің даму тарихын баяндайды. Сонымен қатар, мұражайда қазақ әйелдерінің [[әшекей]] бұйымдары және ұлттық аспаптары, ұлттық киімдері қойылған.
==== Экпозиция 5 бөлімнен тұрады ====
# Аналар ұлағаты - елге аманат
# Университет таихы
# Әйел әлемі
# Әйелдер шығармашылығы
# Әйелдердің қоғамдағы рөлі<ref>http://kazmkpu.kz/?page_id=5351</ref>



== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==

11:19, 2019 ж. қазанның 14 кезіндегі нұсқа

Лондондағы Британдық мұражай

Мұражай, музей, (грек тілінде museіon – муза сарайы) – тарихи-ғылыми дерек ретіндегі ескерткіштерді, өнер туындыларын, мәдени құндылықтарды, т.б. мұраларды сақтап, жинақтап, ғылыми-танымдық қызмет атқаратын мекеме.

Мұражай заттық және рухани құндылықтарды танытуда, ғылыми тұрғыда зерттеп, оның нәтижелерін насихаттауда, осы негізде тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады. Мұражай ғылымның, білімнің, мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең ұрпақтың тәрбиесіне, тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді.[1]

Тарихы мен дамуы

Мұражай алғашында бағалы бұйымдар мен заттар, мәдени жәдігерлерді сақтайтын қазыналық қор ретінде қалыптасты. Мұражайдың қалыптасуына көне замандардағы коллекциялар негіз болды. Ежелгі Рим шешені Марк Туллий Цицерон: “коллекция – шашыранды заттарды бір топқа біріктіру” деп түсіндірді. Коллекциялау ісімен Аристотель, Рим патшасы Юлий Цезар, т.б. айналысты. Еуропада тарихи мұражайлар 16 – 18 ғасырларда пайда болды. Мұражайдың қалыптасуы ұлттық сана-сезімді оятуға, мәдени-саяси идеяларды (ой-сезімді) насихаттауға көмектесті. 1820 жылы Германияда өнер мұражайлары құрылды. 1811 жылы Ресейде – Феодосияда, 1825 жылы Одессада, 1828 жылы Керчьте археологиялық бағыттағы және әскери-тарихи мұражайлар құрылды. 19 ғасырда этнографиялық зерттеулердің дамуы нәтижесінде этнографиялық мұражайлар құрылып, олар ғылыми-зерттеу орталықтарына айналды. Олар: Будапешт (1872), Стокгольм (1874), Париж (халықтану мұражайы, 1877), Роттердам (1883) қалаларында құрылған этнографиялық мұражайлар. Ашық аспан астындағы алғашқы этнографиялық мұражайлар Скансенде (Стокгольм, 1891), қасиетті Мартинде (Словакия, 1893), Софияда (1893) Брюссельде (1897), Краковта (1910), Арнхемде (Нидерланд, 1912) құрылып, ірі ғылыми ізденістермен айналысты.[2]

Түрлері және қызметі

Ресейдегі Екатеринбург қаласындағы әскери мұражай

Мұражай негізгі бaғыты тұрғысынан бірнеше топтарға бөлінеді: тарихи мұражайлар (жалпы тарих, археологиялық, антропологиялық, этнографиялық, нумиcматикалық, т.б.), көркемөнер мұражайы (көркемөнер, мүсін, қолөнер, қолдaнбалы өнер, театр, музыка кино, т.б. музейлер), ‘‘жаратылыстану мұражайы’’ (биологиялық, зоологиялық, геологиялық, минералдық, палеонтологиялық, т.б), техникалық мұражайлар (авиация, автокөлік, кеме жасау, тау-кен ісі, өнеркәсіп, өндіріс өнімдері, т.б.), ‘‘кешенді мұражай’’ (тарих, шаруашылық, жаратылыстану, т.б. бағыттарды біріктіріп, жұмыс істейтін кең профильді өлкетанумұражайы), мемориалдық мұражай (мемлекетке, өнерге, әдебиетке ғылымға еңбегі сіңген белгілі адамдардың жеке өнері мен қызметіне арналған мұражай). мұражай ісінің негізгі бағыттары – мұражай мұраларын (жәдігерлерді) жинау, есепке алу, сақтау, қорларды жүйелеу, қайта қалпына келтіру (рестоврация), консервациялау, зерттеу нәтижелерін ақпарат жүйелерінде тарату, мұражайдың кадрлық жүйесін жетілдіру. мұражай жұмыстарын ұйымдастыру түрлеріне: көрмелер, экспозициялар ұйымдастыру, тақырыптық дәрістер, ғылыми-практикалық конференциялар өткізу, мұражайлық басылымдар шығару, т.б. жатады. Мысалы, Қазақстандық мұражайларда кейінгі жылдары 20 мыңнан астам көрмелер мен дәрістер өткізілді.[3]

Қазақстандағы мұражай тарихы

Мұражайлардың қор жинақтау жұмысында далалық экспед., ғылыми институттармен бірлескен жұмыстардың нәтижелері кеңінен қолданылады. Қазақстанда мұражай тарихы 1830 жылдан басталады. Орынборда жергілікті халықтың тарихы мен этнографиясын сипаттайтын мұралар негізінде 1831 ж. Неплюев әскери училищесі жанынан губерниялық мұражай ашылды. Бұл мұралар қазіргі таңда ҚР Орталық Мемлекеттік мұражайының негізгі қорын құрауда. Қaзақстанда 1913 ж. – 3, 1927 ж. – 6, 1937 ж. – 19, 1939 ж. – 25, 1970 ж. – 29 мұражай болса, қазіргі таңда мұражай саны 154-ке жетті. Оңтүстік мемлекеттік мұражай (1830), Ә.Қастеев атындағы республикалық өнер мұражайы (1935) Президенттік мәдени орталық (2000), Мемлекеттік алтын және асыл металдар мұражайы (1994), ҚР ҰҒА Археология музейі (1973), Үлттық валюта музейі (1993), Кітап музейі (1978) Ықылас атындағы Республикалық халық саз аспаптар музейі (1980), “М. Әуезов үйі” ғылыми орталық музейі (1962), т.б. Мемориалдық музейлер де Қазақстанның тарихи-мәдени рухани өмірінде маңызды рөл атқаруда. Олардың ірілері: Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, Абай-Шәкерім кешені, Д.Қонаевтың, Қ.И. Сәтбаевтың, Ж.Жабаевтың, С.Мұқанов пен Ғ.Мүсіреповтің, Ғaзиза және Ахмет Жұбановтардың, Ш.Уәлихановтың (Алтын Емел), т.б. мемориалдық музейлері. 1889 ж. 20 маусымда халықаралық “Музейлер ассоциациясы” құрылды. 1918 ж. Халықаралық музейлер Бюросы құрылып, “Музеон” журналын шығарды. Бұл ЮНЕСКО-ның “Музеум” журналының шығуына негіз болды. 1946 ж. Луврда (Париж) ЮНЕСКО-ның құрамына енген Халықаралық Мұражайлар Кеңесі құрылды. ІCOM-ға 1948 ж. – 29 мемлекет, 1950 ж. – 43 мемлекет, 1977 ж. – 109 мемлекет, 1999 ж. – 135 мемлекет мұражайлары мүше болды. 2002 ж. мамыр айынан бастап “Қазақстан музейлері” журналы шыға бастады.[4] 1977 ж. Халықаралық музейлер Кеңесінің 11-конференциясында 18 мамыр ‘‘Халықаралық мұражай күні’’ болып белгіленді. Қазіргі таңда мұражай қызметі қоғамдық институт ретінде әлеуметтік қоғамдық-экономикалық жағдайға сай жүргізілуде.[5]

"Ақтұмар" тарихи - этнографиялық мұражайы

Сипаттама

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетіндегі музей - « Ақтұмар» музейі. Мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасына сай дәстүрлі – мәдени рухани құндылықтар арқылы студент жастарға тәрбие беру, өз мемлекетінің тарихын, тілін сонымен қатар қазақ халқының салт-дәстүрлерін дәріптеу және көп ұлтты Казақстан ұлттарының тарихын құрметтеу қасиеттерін студент жастардың бойына сіңіру мақсатында құрылып, университеттің шежіре тарихын насихаттайды.

Құрылу тарихы

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық унверситетіндегі «Ақтұмар» музейі 2002 жылдың қараша айының 8 жұлдызында ұйымдастырылып, 2004 жылдың 26 қазанында қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің 60 жылдық мерейтойында ресми түрде ашылған.

Құрылымы

Мұражайдағы ұлттық аспаптар

Музей экспозициясы қазақ қыздарының жарқын болашағына жол ашқан мемлекет қайраткерлерінің еңбегін және университеттің даму тарихын баяндайды. Сонымен қатар, мұражайда қазақ әйелдерінің әшекей бұйымдары және ұлттық аспаптары, ұлттық киімдері қойылған.

Экпозиция 5 бөлімнен тұрады

  1. Аналар ұлағаты - елге аманат
  2. Университет таихы
  3. Әйел әлемі
  4. Әйелдер шығармашылығы
  5. Әйелдердің қоғамдағы рөлі[6]


Дереккөздер

  1. ↑ А.Е., Музейное дело в Казахстане (2-пол. XІX – нач. XX вв.), А., 1979
  2. ↑ Музееведение//под ред. профессор К.Г. Левыкина и др., Музей, 1988
  3. ↑ 100 великих музеев мира, сост. М.А. Ионина, Музей, 1999
  4. ↑ Балалар Энциклопедиясы, 6 том.
  5. ↑ Қазақ Энциклопедиясы
  6. ↑ http://kazmkpu.kz/?page_id=5351

Cілтемелер

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мұражай&oldid=2717260» бетінен алынған