Кишинев: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш «Молдова қалалары» деген санатты аластады; «Молдавия қалалары» деген санатты қосты (...
98-жол: 98-жол:
{{Еуропа елордалары}}
{{Еуропа елордалары}}


[[Санат:Молдавия қалалары]]
[[Санат:Молдова қалалары]]
[[Санат:Еуропа елордалары]]
[[Санат:Еуропа елордалары]]



22:42, 2019 ж. желтоқсанның 21 кезіндегі нұсқа

Муниципий
Кишинев
Chişinău
Ту Елтаңбасы
Ту Елтаңбасы
Әкімшілігі
Ел

 Молдова

Статусы

Муниципий

Ішкі бөлінісі

5 сектор

Примар

Дорин Киртоакэ

Тарихы мен географиясы
Координаттары

47°00′20″ с. е. 28°51′27″ ш. б. / 47.00556° с. е. 28.85750° ш. б. / 47.00556; 28.85750 (G) (O) (Я)Координаттар: 47°00′20″ с. е. 28°51′27″ ш. б. / 47.00556° с. е. 28.85750° ш. б. / 47.00556; 28.85750 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1436

Алғашқы дерек

1436

Муниципий статусы

1818

Жер аумағы

120 км²

Биіктігі

85 м

Уақыт белдеуі

UTC+2, жазда UTC+3

Тұрғындары
Тұрғыны

664 700[1] адам (2011)

Тығыздығы

5539,2 адам/км²

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+373 22

Пошта индекстері

MD-20

chisinau.md  (орыс.)

Кишинев картада
Кишинев
Кишинев

Кишинев(молд. Chişinău , [kiʃiˈnəw]) –Молдова Республикасының астанасы әрі ірі қаласы.

Бык өзенінің бойындағы елдің ортасында орналасқан экономикалық және мәдени орталық. Молдованың әкімшілік үлесінде Кишинев ерекше мәртебеге ие – ол басқару орны болып табылады. Кишиневтен басқа бір аттас басқару орнына 6 төңіректегі қалалар (Сынжер, Дурлешты, Ватра, Кодру, Вадул-луй-Водэ, Криково) және 13 коммунаға біріккен 25 елді мекен кіреді.

Кишинев алғашқы рет 1436 жылы жазбаларда көрсетіледі. Қала мәртебесін 1818 жылы Ресей империясының құрамына енген соң, басқару орны ретінде - 1995 жылы беріледі.Басқару орнының жалпы тұрғындар саны 2011 жылы 790 мың тұрғынды құрады.[2]

Атауы

Көбірек таралған нұсқасы 125 жылдан астам уақыт бұрын Жаңаресей күнтізбесінде қаланың атауын ескірумыниялық Chişla nouă [кишла ноуэ] — жаңа қыстау атауына жатқызады. «Сhişla» сөзінің өзі түріктің «барақ» мағынасындағы kışla сөзімен кірме сөз болып табылады. Бессарабияда бұл сөз "кішкене кент, қыстақ" мағынасын береді. Атаудың шығу сипатына (сөздің бір бөлігі түрік, екіншісі румын) қарай заманауи зерттеушілер бұл көзқарастың дұрыстығына күмән келтіреді.[3]

Алғашқы уақыттарда кишинев элементіндегі топонимдер XV ғасырда түріктердің жаулап алып, кейін бірнеше жүздеген жылдар бойы көшпенділер шоғырланған орын боп қалған аймақтарындағы құжаттарда кездеседі. Сондықтан да кейбір зерттеушілер қаланың атауы романдық емес, керісінше, түрік атауынан туындаған деген болжамға келеді. Олар далалықтардың кишения («kesene»), (жерлеу орны, кесене) мағынсынан туындаған деп есептейді. Атаудың құрамында болған кишинев сөзінің бөлігі көптеген орындарда болады, мысалы, Украинаның Полтава облысындағы Оржицк ауданының Кишеньки елді мекені, бір уақыттары кесене, ескерткіштер және қабірлер түріндегі ескілікті уақыттағы жерлеулер ішкі белгі болды. Мұндай жерлеу б.з. ІІ мыңжылдықтың басында Қара теңіз жағалауын мекендеген печенегтер мен далалықтарға немесе ХІІІ ғасырда осы өлкені басып алған моңғол-татарларға тиесілі болуы мүмкін. Печенегтер жерлеуінің заманауи Кишинев аймағында болуын археологиялық қазбалар айғақтайды.[4]

Басқа нұсқалар мажарстандық Kisjenő — «кіші Йено» (Йено – 896 жылы Еуропаға келген мажарстандық таупа). Батыс Румынияның Мажарстанмен шекарасында Kisjenő, немес Chişineu (en:Chişineu-Criş) қаласы бар. Алайда бұл қалалардың атаудың шығу төркініне байланысы болуын бекітетін ешқандай айғақ табылмады.

Кеңес Одағының құлауынан кейін Молодова елді мекендерінің атауын өзгерту тенденциясы ұйғарылды, атап айтқанда орыс тіліне «Кишинэу»сөзін белсенді түрде енгізу басталды. Заманауи Молдовада бұл атау ресми және бейресми құжаттарда жиі қолданылады. Ресейде, сол сияқты, орыс тілде реттеуші органдарда Кишенев атауы қабылданған.

Географиясы

Кишинев Молдованың орталық ауданында теңіз деңгейінен 85 м биіктіктегі шығыс-Еуропалық теңдікте орналасқан.

Климаты

Кишинев едәуір жұмсақ, жазының азғантай ыстығы мен қысының қоңыр салқын жұмсақ желімен орташа-континенталды климат аймағында орналасқан. Қалада алғашқы метеорологиялық өлшеу 1884 жылға жатады. XX ғасырдың мәліметтеріне сай ауаның жылдық орта температурасы 10,2 °C, ал жауын-шашынның жылдық түсімі -468 мм. 1970 жылғы мәліметтер бойынша қаңтар айының орташа температурасы −3,5° С, шілде айында - +21,5 °C құрады.

Суреттер

Дереккөздер

  1. Number of resident population in the Republic of Moldova as of 1 қаңтар 2011, in territorial aspect. National bureau of statistics of the Republic of Moldova (наурыз 12, 2011). Тексерілді, 10 маусым 2011.
  2. Национальное бюро статистики Республики Молдова http://www.statistica.md/newsview.php?l=ru&id=3319&idc=168
  3. В.Г. Фоменко Ещё о топониме Кишенёв. Ономастика. 1969
  4. Т.М. Обалдуева Курганы эпохи бронзы на р. Когильник Изв. Молдавск. филиала АН КСРО Кишинёв, 1955, №5 (25), стр.