Сұңқартәрізділер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Automated import of articles |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[File:Spizaetus cirrhatus.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Жыртқыш құстар]]''.]] [[File: Falconiformes sin identificar.002 - Zoo Aquarium de Madrid.JPG|thumb| alt=A.| ''[[Жыртқыш құстар]]''.]] '''ЖЫРТҚЫШ ҚҰСТАР'''([[Falconіformes]]) – құстардың бір отряды. [[Антарктида|Антарктидадан]] басқа құрлықтардың барлығында тараған. [[Қазақстан|Қазақстанда]] 2 тұқымдасы ([[Сұңқар|сұңқар]], [[Қыран|қыран]]), 14 туысы, 38 түрі бар, 29 түрі ұялайды. Ең кішкене Жыртқыш құстардың (ергежейлі сұңқар) салмағы 50 г, ең ірісі ([[Калифорния құмайы|калифорния құмайы]]) 12 кг болады. Калифорния құмайының жайған қанаты 3 м-ге дейін жетеді. Шәулісі ұябасарынан ірілеу болады. Бұлардың арасындағы жыныстық айырмашылық кейбір Жыртқыш құстарда (күйкентай, құладын) айқын көрінеді. Жыртқыш құстардың қыстап қалатын және қайтып кететін түрлері бар. Олар жерден тез көтеріліп, мәнерлеп, көпшілік түрлері қалықтап ұшады. Негізінен [[Моногамды|моногамды]] (басыбайлы жұп құрады) құстар, ұясын қатарынан бірнеше жыл пайдаланады. Ұясын ағаш басына, жартас қуысына, құрақ арасына салады. Ірі түрлері ([[Қыран|қыран]],[[Құмай|құмай]]) 1 – 3-тен, ұсақтары ([[бөктергі]], [[тұйғын]]) 4 – 7-ден жұмыртқа салады. Оны шәулісі мен ұябасары кезектесіп басады, балапандарын да бірігіп асырайды. Қорегін іздеуі, жемінің құрамы Жыртқыш құстардың әр түрінде әр түрлі болады. Көпшілігі етпен қоректенеді. Негізінен зиянды кемірушілермен, кейбір түрлері өлексемен қоректеніп, қоршаған ортаны тазартып, пайда келтіреді. Жыртқыш құстардың біраз түрі ([[Ителгі]], [[Лашын]], [[Бүркіт]], [[Жылан жегіш қыран]], [[Ақ сұңқар]], [[Аққұйрықты Субүркіт]], т.б.) қорғауға алынып, [[Қызыл кітап|Қазақстанның «Қызыл кітабына»]] енгізілген. |
|||
'''Жыртқыш Құстар'''(Falconіformes) – құстардың бір отряды. Бұлардың 5 тұқымдасы, 300-ге жуық түрі бар. Барлығына тән ерекшелік – қатты, ілмек сияқты иілген тұмсығының болуы. Қазақстанда 2 тұқымдасы (сұңқар, қыран), 14 туысы, 38 түрі бар, 29 түрі ұялайды. [[Санат:Ж]] |
|||
== Пайдаланылған әдебиеттер == |
|||
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]] |
|||
{{stub}} |
|||
{{wikify}} |
|||
[[Санат:Қазақстан Республикасының Табиғаты]] |
|||
[[Санат:Құстар]] |
|||
11:06, 2011 ж. маусымның 22 кезіндегі нұсқа
ЖЫРТҚЫШ ҚҰСТАР(Falconіformes) – құстардың бір отряды. Антарктидадан басқа құрлықтардың барлығында тараған. Қазақстанда 2 тұқымдасы (сұңқар, қыран), 14 туысы, 38 түрі бар, 29 түрі ұялайды. Ең кішкене Жыртқыш құстардың (ергежейлі сұңқар) салмағы 50 г, ең ірісі (калифорния құмайы) 12 кг болады. Калифорния құмайының жайған қанаты 3 м-ге дейін жетеді. Шәулісі ұябасарынан ірілеу болады. Бұлардың арасындағы жыныстық айырмашылық кейбір Жыртқыш құстарда (күйкентай, құладын) айқын көрінеді. Жыртқыш құстардың қыстап қалатын және қайтып кететін түрлері бар. Олар жерден тез көтеріліп, мәнерлеп, көпшілік түрлері қалықтап ұшады. Негізінен моногамды (басыбайлы жұп құрады) құстар, ұясын қатарынан бірнеше жыл пайдаланады. Ұясын ағаш басына, жартас қуысына, құрақ арасына салады. Ірі түрлері (қыран,құмай) 1 – 3-тен, ұсақтары (бөктергі, тұйғын) 4 – 7-ден жұмыртқа салады. Оны шәулісі мен ұябасары кезектесіп басады, балапандарын да бірігіп асырайды. Қорегін іздеуі, жемінің құрамы Жыртқыш құстардың әр түрінде әр түрлі болады. Көпшілігі етпен қоректенеді. Негізінен зиянды кемірушілермен, кейбір түрлері өлексемен қоректеніп, қоршаған ортаны тазартып, пайда келтіреді. Жыртқыш құстардың біраз түрі (Ителгі, Лашын, Бүркіт, Жылан жегіш қыран, Ақ сұңқар, Аққұйрықты Субүркіт, т.б.) қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
Пайдаланылған әдебиеттер
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |