Менде бір арман бар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш «Азаматтық құқық» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
ш «Аргументтер» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
73-жол: 73-жол:
[[Санат:1963 жыл]]
[[Санат:1963 жыл]]
[[Санат:Азаматтық құқық]]
[[Санат:Азаматтық құқық]]
[[Санат:Аргументтер]]

18:27, 2021 ж. қаңтардың 18 кезіндегі нұсқа

Мартин Лютер Кинг 1963 жылы Вашингтонда "Жұмыс және бостандық үшін" марышында түйінсөз сөйлеуде.

Менде арман бар (ағылш. I Have a Dream) - бұл американдық азаматтық құқық белсендісі Мартин Лютер Кингтің 1963 жылы 28 тамызда Вашингтонда "Жұмыс және бостандық үшін" маршында сөйлеген түйінсөзі болып, онда азаматтық және экономикалық құқықтар туралы айтады және АҚШ-тағы нәсілшілдікті, расизмді ақырластыруға шақырады. Вашингтондағы Линкольн мемориалының баспалдағында тұрып 250 000-нан астам азаматтық құқық қолдаушыларына қарата айтылған бұл сөз азаматтық құқық қозғалысының айқындаушы сәті болды және ол АҚШ тарихындағы ең танымал баяндамалардың бірі есептеледі.[1][2]

Мәтіннің қазақша нұсқасы

Жиналған халық

Бүгін мен сіздермен бірге біздің Отан тарихына бостандық үшінгі ұлы шеру ретінде енетін осы оқиғаның қатысушысы болғаныма қуаныштымын.

Жүз жыл бұрын, бүгінгі күні символикалық бейнеде біздің төбемізде көтеріліп тұрған монументтің – ұлы америкалықтың қолымен құлдарды азат ету туралы манифестке қол қойылды. Әділетсіздіктің отына күйген миллиондаған еріксіз құрбандар үшін сол тағдыршешті бұйрық зарыға күткен бақыт шамындай еді. Сол бұйрық азапты тұтқынның басындағы қара түнектің соңғы нүктесін қоюға нұрлы үміт сыйлады.

Бірақ жүз жыл өтсе де Негр баяғысынша еріксіз. Жүз жыл өтсе де Негр тағдыры баяғысынша бөлектеудің қатыгез соқпағы мен кемсітудің шынжырында ақсаңдап келеді. Жүз жыл өтсе де Негр баяғысынша шет-шегі жоқ материалдық байлық мұхитының ортасындағы жалқы ғана жоқшылық аралында өмір сүріп келеді. Жүз жыл өтсе де Негр өз елінде жетімдік көріп америкалық қоғамның жиегінде езілуде. Мінеки, біз осы құлақ естіп, көз көрмеген бұзақылықты жария ету үшін осында жиналдық.

Келесі бір мағынада, Отанымыздың астанасына біз уәде етілген қарыз үшін жиналдық. Конституцияның және Тәуелсіздік декларациясының әйгілі сөзін құрастыра отырып, біздің республикамызды құрушылар әр бір америкалықтың алдындағы ұзақ мерзімдік міндеттеменің векселіне қол қойды. Бұл міндеттеме ешкімді бөлектемеуді, әрине, ақ пен қара теңдігін, өмірден бөліп алынбайтын құқықты, бостандықты және бақытты өмірге деген ықыластың кепілдігін уәде етті.

Америка, шүбәсіз, өзге өңді тұрғындары алдындағы өзінің міндетін орындай алған жоқ. Америка өзінің қасиетті міндетінен бас тартып, Негрге қамтамасыз етілмеген чекті, «шот қаражаты жеткіліксіз» деген белгісі бар чекті ұстатты. Біз әділет банкінің қауқарсыздығына сенуден бас тартамыз. Біз бұл мемлекеттің ұлы мүмкіндіктер қоймасының қаражаты жеткіліксіз екеніне сенуден бас тартамыз. Міне сондықтан да бізге бостандық қазынасы мен әділет қорғанының есігін ашып беретін сол чектің есебін жасау үшін осында жиналдық. Міне сондықтан да, Америкаға толғақты мәселенің өткірлігі туралы ескерту үшін біз осы қасиетті орынға жиналдық. Көңіл жұбатудың сән-салтанаты мен құлдықты біртіндеп күшінен қалдыру транквлизаторын біздің қалтамыз көтермейді.

Азаматтық құқықтар маршы

Өмірді демократияның сертіне айналдыратын сағат соқты. Бөлектеудің қараңғы және суық зынданынан босап, нәсілдік әділдіктің нұрлы жолымен жүретін сағат соқты. Отанымызды нәсілдік ескішіліктің оппа құмынан алып шығып, берік бауырластық топырағында нық тұратын сағат соқты. Құдай-тағаланың барша құлдары үшін әділдікті шын жүзеге асырудың сағаты соқты.

Толғақты мәселенің еленбеуі және өзге өңді халықтың батылдығын бағаламауы біздің Отан үшін өліммен тең. Бостандық пен теңдіктің сергек күзі келмейінше, қара өңді халықтың наразылығын растаған бұл аптапты жаз аяқталмақ емес. 1963 жыл – жылдың соңы емес, басы. Егер ертең мемлекет ештеңе болмағандай жұмысына шықса, сонда кім де кім Негр бүгін жиналған ашуын шығарып, ақыры тынышталады деп ойласа қатты қателеседі. Негр өзінің азаматтық құқына ие болмайынша Америка тыныштықты да, татулықты да көрмейді. Көкжиектен жарқыраған бостандық шұғыласы көрінбейінше, көтеріліс құйыны алда Отанымыздың негізгі қағидаттарын шайқалта түсетін болады.

Әділет сарайына бастайтын жылы табалдырықта тұрған өз адамдарыма да айтарым бар. Күн астындағы өзіміздің заңды орынымзға жете отырып, жаман қылықтарға айыпты болмақ емеспіз. Бостандық шөлін өшпенділік пен кекшілдік тостағанынан жұтып қандырмақ емеспіз.

Иә, біз күресімізді ылғи да адамгершілік пен тәртіп астында жүргізуіміз керек. Иә, біз өзіміздің шығармашыл қарсылықтың озбырлық ойпаңына құлауына жол бермеуіміз керек. Қайта-қайта физикалық күш пен рухани күш біріккен қарсылықтың асқақ биігіне көтерілуіміз керек. Негритяндық халықтың көкірегін кернеген ерлік рух бізді барлық ақ тәнді бауырларымызға сенбеуге алып келмеуі тиіс.

Олардың көпшілігі – соның куәгеріндей бүгін олар да осында тұр – олардың тағдыры біздің тағдырмен егіз екенін түсінді, олардың бостандығы біздің бостандықтан бөлек емес екенін түсінді. Бұл жол жалқы жүруге тым ауыр болмақ.

Және бұл жолда, тек алға жүреміз деп қана сөз береміз. Шегінерге жол жоқ. Егер кімде кім азаматтық құқық қорғаушыларға: «Енді қашан тынышталасыңдар?» деп сұраса, Негр қашан тәртіп қызметкерлерінің мағынасыз қатыгездігінің құрбаны болудан құтылмайынша, біз тынышталмаймыз.

Біздің ауыр бейнеттен қалжыраған тәніміздің қаладағы және жол бойындағы қонақ үйлерде демалуына жол берілмейінше біз тынышталмаймыз. Негр тек кішкентай геттодан үлкен геоттоға ғана көше алатын жағдайдан арылмайынша біз тынышталмаймыз. «Тек ақ тәнділерге арналған» деген мейірімсіз жазудан біздің балаларымыз тұлғалық қасиеті мен өз құнын сезінуден айрылуы тоқтамайынша біз тынышталмақ емеспіз. Миссисипидегі Негр дауыс беру құқына ие болмайынша, Нью-Йорктегі Негр әлде-кімге сеніп дауыс бермейінше, біз тынышталмақ емеспіз. Жоқ, тынышталмаймыз, қашан әділет пен туралық бастауының бұлағы селдей тасымайынша, біз тынышталмақ емеспіз.

Кинг сөз сөйлеген Линкольн мемориалының баспалдағында орналасқан ескерткіш жазу

Иә, сіздердің біріңізді бұл жолға кедейлік пен ауыртпалықтың желі айдап келгені маған анық. Енді біріңізді бостандыққа деген құлшыныстарыңыз себебінен қуғындаудың күшті дауылы мен тәртіп сақтаушылардың қатал бораны сілкілеп осы жолға салды. Сіздер – жасампаздық жолындағы азап ардагерлерісіздер. Бейнет түбі зейнет боларына сеніңіздер.

Миссисипиге қайтыңыз, Алабамаға, Оңтүстік Каролинаға, Луизианаға қайтыңыз, Отанымыздың солтүстік қалаларындағы лашықтарға және геттоларға қайтыңыз, шығар жолдың бар екенін және бәрі жақсы болатынын біліп қайтыңыз. Торығудың түпсіз тұңғиығына малынбайық.

Достарым менің, қазіргі және болашақтағы қиындықтарға қарамастан, бүгін сіздерге айтарым: «Менде баяғысынша арман бар!» Тым тереңде америкалық арманмен тамырласқан арман.

Әйтеу бір күні бұл халық өз сенімінің шынайы мағынасын түсініп, дүр сілкіне түрегеледі деп армандаймын. Біз жалпылық теңдік ешқандай да дәлелдеуді қажет етпейді деп берік сенеміз.

Әйтеу бір күні Джорджияның қып-қызыл дөң-белестерінде баяғы құлдар мен құл иеленушілердің бүгінгі ұрпақтары бауырластық асын бөліп ішеді деп армандаймын.

Әйтеу бір күні әділетсіздік жалыны қаусатқан, жан төзгісіз езгіге тұншыққан Миссисипи штаты да бостандық пен әділдіктің гүлзар бағына айналады деп армандаймын.

Әйтеу бір күні таңда менің төрт балам адамдарды терісінің өңіне емес, қайта моральдық сапасына қарай бағалайтын елде таңғы ұйқысынан күліп оянады деп армандаймын.

Менде бүгін сондай бір арман бар.

Әйтеу бір күні қатал нәсілшілдердің штаты, штаттың ісіне қол сұқпау туралы сөзге көпес, конгресс заңының күшін мойындамайтын губернатордың штаты Алабамада, әйтеу бір күні қара нәсілді ұл-қыздар мен ақ нәсілді ұл-қыздар аға-қарындастай қол ұстасып бірге жүреді деп армандаймын.

Мен бүгін осылай деп армандаймын.

Әйтеу бір күні әр бір аңғар толып, әр бір дөңес биіктеп, әр бір тау аласарып, ойлы-шұңқыр жол тегістеледі, бұралаң жол тураланады, Құдай-тағаланың жәрдемімен, баршамыз сол күнді көреміз деп армандаймын.

Бұл біздің үміт. Бұл мені оңтүстікке оралтатын сенім. Осы сеніммен біз торығу жотасын үміт тасымен тас-талқан етеміз. Осы сеніммен біз алауыздықтың бей-берекет айғай-шуын бауырластықтың сұлу симфониясына айналдырамыз. Біз осы сеніммен әйтеу бір күні азат болатынымызды біле отырып, бірге еңбектенеміз, бірге дұға тілейміз, бірге күресе аламыз, еріксізден бірге қажимыз, бостандық үшін бірге қасқайып тұра аламыз.

Азаматтық құқық белсенділері Вашингтондағы Авраам Линкольн ескерткішінің алдында

Сол бір күн әйтеу келеді... Құдай-тағаланың барша құлы: «Отаным менің, мен сендегі бостандық еркесі, әкем жұмақ еткен жер төсі, саған ода арнаймын, атамның асқақ өлкесі, сенің биік таулырыңның бөктерін, бостандық қоңырауы тербесін!» дегенді өзгеше мағына беріп шырқайтын сол күн келеді!

Егер Америкаға ұлы держава болуды жазған болса, онда тек осы сөзді ақиқатында жүзеге асыру арқылы ғана болмақ. Иә, таңғажайып Нью-Гемпшир штатының биіктерінде бостандық қоңырауы сыңғырласын. Ірі Нью-Йорк штатының тауларында бостандық қоңырауы сыңғырласын. Пенсильваниядағы кербез Аллеган жоталарында бостандық қоңырауы сыңғырласын.

Колорадодағы мұз құрсанған Жартасты шыңдардың биігінде бостандық қоңырауы қағылсын. Калифорнияның пішінді бөктерлерінде бостандық қоңырауы қағылсын.

Әсіресе Джорджидағы Тастақты жоталарда бостандық қоңырауының үні естілсін. Теннесидегі Лукаут тауында бостандық үні естілсін.

Миссисипидің барлық дөңес-белдерінде және төмпеш-томарына, барлық бөктерлерімен қоса бостандық қоңырауы сыңғырласын.

Бостандық қоңырауы сыңғырласын, және ол тек сыңғырлайды... қашан біз оның сыңғырлауына жол берсек, қашан біз оның барлық ауыл мен қыстақтан, барлық қала мен штаттан сыңғырлауына жол берсек. Сонда ғана біз сол бір күнді, Құдай-тағаланың барша құлының, ақ пен қараның да, иудеи мен еврей еместің де, католик пен протестанттың да қол ұстасып, байырғы шіркеу әніндегі «Біз азатпыз, мінеки! Азат болдық, ақыры! Шүкір етеміз, әке, саған, біз азатпыз, мінеки!» сөзін бірлікте шырқай алатын сол күнді жақындата түсеміз![3]

Дереккөздер

  1. Hansen D, D. The Dream: Martin Luther King Jr. and the Speech that Inspired a Nation — New York, NY: Harper Collins. — P. 177.
  2. Tikkanen, Amy (August 29, 2017). "I Have a Dream". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/topic/I-Have-A-Dream. Retrieved May 7, 2019. 
  3. Аударған: Esbol Nurahmet