Моңғол тілі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Моңғол тілі''', ''халха тілі'' – моңғол халқының тілі. Моңғол тілінде Моңғолия, Қытайдың Ішкі ...
 
Өңдеу түйіні жоқ
7-жол: 7-жол:
{{stub}}
{{stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}
[[Санат:әдебиет]]
[[Санат:Моңғолия тілдері]]

[[af:Mongolies]]
[[am:ሞንጎልኛ]]
[[ar:لغة منغولية]]
[[az:Monqol dili]]
[[be:Мангольская мова]]
[[bg:Монголски език]]
[[bn:মঙ্গোলীয় ভাষা]]
[[bo:སོག་པོའི་སྐད།]]
[[br:Mongoleg]]
[[ca:Mongol]]
[[cs:Mongolština]]
[[cy:Mongoleg]]
[[da:Mongolsk (sprog)]]
[[de:Mongolische Sprache]]
[[en:Mongolian language]]
[[eo:Mongola lingvo]]
[[es:Idioma mongol]]
[[et:Mongoli keel]]
[[eu:Mongoliera]]
[[fa:زبان مغولی]]
[[fi:Halha-mongolin kieli]]
[[fr:Mongol]]
[[ga:An Mhongóilis]]
[[hak:Mùng-kú-ngî]]
[[he:מונגולית]]
[[hi:मंगोल भाषा और साहित्य]]
[[hsb:Mongolšćina]]
[[hu:Mongol nyelv]]
[[id:Bahasa Mongol]]
[[io:Mongoliana linguo]]
[[is:Mongólska]]
[[it:Lingua mongola]]
[[ja:モンゴル語]]
[[ka:მონღოლური ენა]]
[[kl:Mongoliamiutut]]
[[ko:몽골어]]
[[ku:Zimanê mongolî]]
[[la:Lingua Mongolica]]
[[lt:Mongolų kalba]]
[[lv:Mongoļu valoda]]
[[mk:Монголски јазик]]
[[mn:Монгол хэл]]
[[mr:मंगोलियन भाषा]]
[[ms:Bahasa Mongolia]]
[[nah:Mongollahtōlli]]
[[nl:Mongools]]
[[no:Mongolsk]]
[[pl:Język mongolski]]
[[pms:Lenga mòngol, periférich]]
[[pnb:منگولی]]
[[pt:Língua mongol]]
[[qu:Muñgul simi]]
[[ro:Limba mongolă]]
[[ru:Монгольский язык]]
[[sco:Mongolian leid]]
[[simple:Mongolian language]]
[[sk:Mongolčina]]
[[sq:Gjuha mongoleze]]
[[sr:Монголски језик]]
[[sv:Mongoliska]]
[[ta:மங்கோலிய மொழி]]
[[tg:Забони муғулӣ]]
[[th:ภาษามองโกเลีย]]
[[tk:Mongol dili]]
[[tr:Moğolca]]
[[tt:Монгол теле]]
[[ug:موڭغۇل تىلى]]
[[uk:Монгольська мова]]
[[vi:Tiếng Mông Cổ]]
[[wuu:蒙古语]]
[[xal:Моңһлмудин келн]]
[[zh:蒙古语]]

19:50, 2011 ж. маусымның 23 кезіндегі нұсқа

Моңғол тілі, халха тілі – моңғол халқының тілі. Моңғол тілінде Моңғолия, Қытайдың Ішкі Моңғолия автономиясы мен Ганьсу, Цинхай, Хэйлунцзян, Синин, Шыңжаң өлкелерінде тұратын жергілікті халық сөйлейді. Моңғол тілі бурят, қалмақ тілдеріне жақын. Ол бірнеше жергілікті ерекшеліктерге ажыратылады: шығыс диалектісіне хорчин, харачин, арухорчин говорлары; орталық диалектіге халха, чахар, ордос; батыс диалектісіне амашан, эдзин, кукунор говорлары жатады. Әдеби тілі халха диалектісі негізінде қалыптасқан. Көне жазба ескерткіштері сақталғанымен, Моңғол тілі ұлт тілі ретінде 14 – 16 ғасырларда қалыптаса бастады. Моңғол тілінің фонетикасында сингармонизм заңы орын алған, ң, дж, дз дыбыстары н, ж, з әріптерімен таңбаланады, б, в дыбыстары байырғы сөздерде бір дыбыстың нұсқалары болып табылады. Л, р дыбыстары сөз басында келмейді, к, п, ф фонемалары өзге тілден енген сөздерде ғана кездеседі. Дауысты дыбыстары қысқа және созылыңқы келеді (харах-қарау, көру, хаарах-жабылу). Моңғол тілі лексикасында көне түркі, маньчжур, тибет, санскрит, қытай тілдерінен енген сөздер жиі кездеседі. Қазіргі тілінде орыс сөздері көбірек. Моңғол жазуы 1942 жылдан кирилл әліпбиіне негізделді.[1]

пайдаланған әдебиеттер

  1. Қазақша инцеклопедия 6 том 27 бет.