Графит: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Kyrmyzy gul (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
[[File:GraphiteUSGOV.jpg|right|thumb|250px|Графит]] |
|||
{{Қорық аймақ | name =Графит| image =GraphiteUSGOV.jpg| 200px|}} |
|||
'''Графит''' – [[минерал]], көміртектің (С) [[Жер]] қыртысында ең жиі кездесетін әрі тұрақты гексагондық полиморфтық түрі. Гексогональдік сингонияда кристалданады. Табиғатта кристалы жетілген графит (грекше grapho – жазамын) сирек ұшырайды, көбінесе, қабыршақ, түйіршік, кейде домалақ [[агрегат]]тар күйінде кездеседі. Түсі қара, сұр, қара сұр, ұстағанда май сияқты, қолға жұғады, металдай жылтыр. Қаттылығы 1, ал қабат ішінде 5,5 және одан артық, меншікті салмағы 2,2 г/см3. Балқу температурасы 3850Ғ500С. Электр тогын, жылуды жақсы өткізеді. Қышқылға төзімді, жоғары температурада ғана тотығады. Отқа берік, балқыған металға салса еріп, амфотерлік қасиеті бар оксидтер түзеді, балқыған [[селитрада]] жанады. Жеңіл өңделеді, жұмсақ, майысқыш. [[Нейтрон]] сәулесімен әсер еткенде графиттің [[электр]] тогын өткізгіштігі, майысқыштығы, қаттылығы артады, ал жылу өткізгіштігі күрт төмендейді. Құрылымы жағынан графит айқын кристалды, жасырын кристалды және [[графитоидтар]] болып бөлінеді. Графит, негізінен, құрамында [[битумды]] зат бар саздардың қатты метаморфтануға шалынуынан түзілген кристалды тақтатастардан алынады. Олардағы графит мөлшері 20%-ға жетеді, кейде одан да асады. [[Кентас]]тағы графит қабыршағы флотация әдісімен ажыратылады. Графитті жасанды жолмен де алуға болады. Электр пешінде 22000С-тан астам қыздырғанда тас көмір ([[антрацит]]) графитке айналады. [[Домна пештерінде]] балқыған шойынды баяу салқындатқанда графит алынады, оны домналық графит деп атайды; карбидтерді термиялық жолмен ажыратқанда карбидтік графит бөлінеді. Графиттің физикалық-химиялық қасиеттерінің ерекшелігі оны өнеркәсіптің алуан саласында қолдануға мүмкіндік береді. Графиттен отқа төзімді материалдар мен бөлшектер (құйма қалыптары, балқыту тигельдері, ракета қозғалтқыштарының кейбір бөлшектері, т.б.) жасалады; электртехникада (гальваникалық элементтер, сілті [[аккумулятор]]лары, [[электрод]]тар, т.б.), химия өнеркәсібі машиналарын жасауда қолданылады. Өте таза жасанды графит блоктары ядролық техникада нейтрондарды баяулатқыш ретінде пайдаланылады. Графиттен карандаш пен бояу жасалады. |
|||
'''Графит'''<ref> Қазак тілі терминдерінің салалык ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының л а у р е а т ы А.Қ.Құсайынов — Алматы: "Мектеп" баспасы" Ж А Қ , 2003. — 248 бет. |
|||
SВN 5-7667-8188-1SВN 9965-16-512-2</ref> – [[минерал]], көміртектің (С) [[Жер]] қыртысында ең жиі кездесетін әрі тұрақты гексагондық полиморфтық түрі. Гексогональдік сингонияда кристалданады. Табиғатта кристалы жетілген графит (''грекше grapho – жазамын'') сирек ұшырайды, көбінесе, қабыршақ, түйіршік, кейде домалақ [[агрегат]]тар күйінде кездеседі. |
|||
*Түсі қара, сұр, қара сұр, ұстағанда май сияқты, қолға жұғады, металдай жылтыр. |
|||
*Қаттылығы 1, ал қабат ішінде 5,5 және одан артық, меншікті салмағы 2,2 г/см<sup>3</sup>. |
|||
*Балқу температурасы 3850Ғ50<sup>0</sup>С. |
|||
*Электр тогын, жылуды жақсы өткізеді. |
|||
*Қышқылға төзімді, жоғары температурада ғана тотығады. Отқа берік, балқыған металға салса еріп, амфотерлік қасиеті бар оксидтер түзеді, балқыған [[селитрада]] жанады. Жеңіл өңделеді, жұмсақ, майысқыш. |
|||
*[[Нейтрон]] сәулесімен әсер еткенде графиттің [[электр]] тогын өткізгіштігі, майысқыштығы, қаттылығы артады, ал жылу өткізгіштігі күрт төмендейді. |
|||
*Құрылымы жағынан графит айқын кристалды, жасырын кристалды және [[графитоидтар]] болып бөлінеді. |
|||
== Алыну жолдары== |
|||
*Графит, негізінен, құрамында [[битумды]] зат бар саздардың қатты метаморфтануға шалынуынан түзілген кристалды тақтатастардан алынады. Олардағы графит мөлшері 20%-ға жетеді, кейде одан да асады. Кентастағы графит қабыршағы флотация әдісімен ажыратылады. |
|||
*Графитті жасанды жолмен де алуға болады. Электр пешінде 2200<sup>0</sup>С-тан астам қыздырғанда тас көмір ([[антрацит]]) графитке айналады. [[Домна пештерінде]] балқыған шойынды баяу салқындатқанда графит алынады, оны домналық графит деп атайды; карбидтерді термиялық жолмен ажыратқанда карбидтік графит бөлінеді. |
|||
==Өнеркәсіпте қолдануы== |
|||
Графиттің физикалық-химиялық қасиеттерінің ерекшелігі оны өнеркәсіптің алуан саласында қолдануға мүмкіндік береді. Графиттен отқа төзімді материалдар мен бөлшектер жасалады; электртехникада ([[гальваникалық элементтер]], сілті, химия өнеркәсібі машиналарын жасауда қолданылады. Өте таза жасанды графит блоктары ядролық техникада нейтрондарды баяулатқыш ретінде пайдаланылады. Графиттен [[карандаш]] пен бояу жасалады. |
|||
==Пайдаланған әдебиет== |
|||
<references/> |
|||
[[Санат: Геология]] |
|||
[[Санат: Г]] |
|||
{{Stub:Геология}} |
|||
{{wikify}} |
|||
[[Санат:Пайдалы қазбалар]] |
|||
[[ar:غرافيت]] |
[[ar:غرافيت]] |
10:22, 2011 ж. маусымның 30 кезіндегі нұсқа
Графит[1] – минерал, көміртектің (С) Жер қыртысында ең жиі кездесетін әрі тұрақты гексагондық полиморфтық түрі. Гексогональдік сингонияда кристалданады. Табиғатта кристалы жетілген графит (грекше grapho – жазамын) сирек ұшырайды, көбінесе, қабыршақ, түйіршік, кейде домалақ агрегаттар күйінде кездеседі.
- Түсі қара, сұр, қара сұр, ұстағанда май сияқты, қолға жұғады, металдай жылтыр.
- Қаттылығы 1, ал қабат ішінде 5,5 және одан артық, меншікті салмағы 2,2 г/см3.
- Балқу температурасы 3850Ғ500С.
- Электр тогын, жылуды жақсы өткізеді.
- Қышқылға төзімді, жоғары температурада ғана тотығады. Отқа берік, балқыған металға салса еріп, амфотерлік қасиеті бар оксидтер түзеді, балқыған селитрада жанады. Жеңіл өңделеді, жұмсақ, майысқыш.
- Нейтрон сәулесімен әсер еткенде графиттің электр тогын өткізгіштігі, майысқыштығы, қаттылығы артады, ал жылу өткізгіштігі күрт төмендейді.
- Құрылымы жағынан графит айқын кристалды, жасырын кристалды және графитоидтар болып бөлінеді.
Алыну жолдары
- Графит, негізінен, құрамында битумды зат бар саздардың қатты метаморфтануға шалынуынан түзілген кристалды тақтатастардан алынады. Олардағы графит мөлшері 20%-ға жетеді, кейде одан да асады. Кентастағы графит қабыршағы флотация әдісімен ажыратылады.
- Графитті жасанды жолмен де алуға болады. Электр пешінде 22000С-тан астам қыздырғанда тас көмір (антрацит) графитке айналады. Домна пештерінде балқыған шойынды баяу салқындатқанда графит алынады, оны домналық графит деп атайды; карбидтерді термиялық жолмен ажыратқанда карбидтік графит бөлінеді.
Өнеркәсіпте қолдануы
Графиттің физикалық-химиялық қасиеттерінің ерекшелігі оны өнеркәсіптің алуан саласында қолдануға мүмкіндік береді. Графиттен отқа төзімді материалдар мен бөлшектер жасалады; электртехникада (гальваникалық элементтер, сілті, химия өнеркәсібі машиналарын жасауда қолданылады. Өте таза жасанды графит блоктары ядролық техникада нейтрондарды баяулатқыш ретінде пайдаланылады. Графиттен карандаш пен бояу жасалады.
Пайдаланған әдебиет
- ↑ Қазак тілі терминдерінің салалык ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология/Жалпы редакциясын басқарған — түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының л а у р е а т ы А.Қ.Құсайынов — Алматы: "Мектеп" баспасы" Ж А Қ , 2003. — 248 бет. SВN 5-7667-8188-1SВN 9965-16-512-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Пайдаланылған әдебиеттер
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |