Кхмерлер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
үлгі, толықтыру |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
{{Этникалық топ |
|||
| ⚫ | |||
|атауы = Кхмерлер |
|||
|төл атауы = кхмер, кхмаэ |
|||
| ⚫ | |||
|сурет тақырыбы = |
|||
|саны = |
|||
|аймақ = |
|||
|аймақ1 = |
|||
|саны1 = |
|||
|түсініктемелер1 = |
|||
|аймақ2 = |
|||
|саны2 = |
|||
|түсініктемелер2 = |
|||
|аймақ3 = |
|||
|саны3 = |
|||
|түсініктемелер3 = |
|||
|аймақ4 = |
|||
|саны4 = |
|||
|түсініктемелер4 = |
|||
|аймақ5 = |
|||
|саны5 = |
|||
|түсініктемелер5 = |
|||
|аймақ6 = |
|||
|саны6 = |
|||
|түсініктемелер6 = |
|||
|аймақ7 = |
|||
|саны7 = |
|||
|түсініктемелер7 = |
|||
|аймақ8 = |
|||
|саны8 = |
|||
|түсініктемелер8 = |
|||
|аймақ9 = |
|||
|саны9 = |
|||
|түсініктемелер9 = |
|||
|аймақ10 = |
|||
|саны10 = |
|||
|түсініктемелер10 = |
|||
|аймақ11 = |
|||
|саны11 = |
|||
|түсініктемелер11 = |
|||
|аймақ12 = |
|||
|саны12 = |
|||
|түсініктемелер12 = |
|||
|аймақ13 = |
|||
|саны13 = |
|||
|түсініктемелер13 = |
|||
|тілдері = |
|||
|діні = |
|||
|этникалық топтары = |
|||
|ескертпелер = |
|||
}} |
|||
'''Кхмерлер''' (кхмер: ខ្មែរ, {{lang-th|ชาวเขมร}}, {{lang-vi|người Khmer}}) — [[Камбоджа]]ның тұрғылықты халқы. Жалпы саны 13,4 млн адам. (2008, халық санағы). Олар сондай-ақ [[Таиланд]]тың солтүстік-шығысында және оңтүстік-шығысында (1,4 млн. адам), [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде (1,2 млн. адам) және [[Лаос]]та (5 мың адам), АҚШ-та – 189,5 мың адам. (2000, халық санағы).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2126350</ref> |
'''Кхмерлер''' (кхмер: ខ្មែរ, {{lang-th|ชาวเขมร}}, {{lang-vi|người Khmer}}) — [[Камбоджа]]ның тұрғылықты халқы. Жалпы саны 13,4 млн адам. (2008, халық санағы). Олар сондай-ақ [[Таиланд]]тың солтүстік-шығысында және оңтүстік-шығысында (1,4 млн. адам), [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде (1,2 млн. адам) және [[Лаос]]та (5 мың адам), АҚШ-та – 189,5 мың адам. (2000, халық санағы).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2126350</ref> |
||
Антропология жағынан кхмерлер [[моңғол нәсілі]]нің оңтүстік азиялық тобына жатады. |
Антропология жағынан кхмерлер [[моңғол нәсілі]]нің оңтүстік азиялық тобына жатады. |
||
11:15, 2022 ж. қыркүйектің 2 кезіндегі нұсқа
| кхмер, кхмаэ | |
| Кхмерлер | |
 |
Кхмерлер (кхмер: ខ្មែរ, тай. ชาวเขมร, вьетн. người Khmer) — Камбоджаның тұрғылықты халқы. Жалпы саны 13,4 млн адам. (2008, халық санағы). Олар сондай-ақ Таиландтың солтүстік-шығысында және оңтүстік-шығысында (1,4 млн. адам), Вьетнамның оңтүстігінде (1,2 млн. адам) және Лаоста (5 мың адам), АҚШ-та – 189,5 мың адам. (2000, халық санағы).[1] Антропология жағынан кхмерлер моңғол нәсілінің оңтүстік азиялық тобына жатады.
Тілі
Кхмер (камбоджа) тілінде сөйлейді.[2] Камбоджада диалектілердің солтүстік-батыс және оңтүстік-шығыс топтары бар. Жазуы оңтүстік Үндістаннан шыққан арнайы әліпбиге негізделген жазу (кхмер жазуы). Оңтүстік-шығыс тобындағы Пномпен диалектісіне негізделген әдеби тіл.
Діні
Буддизмдің оңтүстік тармағын (тхеравада) ұстанады.[3]
Тарихы
Кхмер халқы біздің заманның бас кезінде оңтүстік Үндіқытайдағы көптеген тайпаның бірігіп, топтасуы нәтижесінде қалыптасқан. Бұл үрдіске мәдени дамуы жағынан едәуір жоғары сатыда болған көрші халықтардың, әсіресе, Үндістанның әсері тиді.
Қарқынды дамып, халық ірі қалаларды құра бастады, көп ұзамай кхмерлердің алғашқы мемлекеттік қалыптасуы – Бапном пайда болды. Бастапқыда бұл патшалықтың аумағы салыстырмалы түрде шағын болды, бірақ кхмерлер өздерінің иеліктерінің шекарасын кеңейтуді алдына мақсат етіп қойды. сол күндері кхмерлер өз аймағында ең жақсы жауынгер ретінде танымал болды. Табылған әскери қабірлердің ішінде (оларда қару-жарақ, қажетті құрал-жабдықтар болған) көп бөлігін әйел бейіттері құрайды. Кхмер армиясында ер адамдар ғана емес, сонымен бірге адамзаттың әдемі жартысының өкілдері де қызмет еткені белгілі болды.[4]
Кхмер мәдениетінің гүлденуінен кейін оның құлауы келеді. XIV ғасырға қарай күшке ие болған тай басқыншылары қаланы үнемі қиратумен болды. Жаңа жерлерді бірте-бірте жаулап ала отырып, кхмер халқын кері ығыстыра бастады. Вьетнам мен тай Сиам кхмер жерлерін бөлген кезде, халық үкіметі Франциядан көмек сұрайды. Француздар тай әскерлерін оңай жеңеді, содан кейін тек екі кхмер аймағын Сиамға (соның ішінде Ангкор) беру туралы келісімге қол қойылды. Француздардың билігі жергілікті халықты басып-жаншу мақсатын көздеді, бұл қоғамда наразылық туғызады. Біртіндеп кхмерлер автономия мәртебесіне, ал 1955 жылы өз мемлекетінің тәуелсіздігіне қол жеткізді. Дегенмен Камбоджада ішкі қақтығыстар басталып, азаматтық соғысқа айналды. Мемлекеттік төңкеріс пен билікті қайта-қайта ауыстырудан кейін кхмер коммунистері жеңіске жетті.[5]
Кәсібі
Кхмерлердің негізгі кәсіптері – егін шаруашылығы. Көбінесе күріш,жүгері гевея өсіреді. Сонымен қатар мүйізді ірі қара ұстайды, балық аулау кәсібі кең тараған, құс пен шошқа өсіреді. Кхмерлердің дәстүрлі көлігі - өгіздер жегілген арба, көбінесе оюлармен безендірілген. Суда ағаш немесе бамбук қайықтарымен қозғалады. Дәстүрлі қолөнер - бамбук өңдеу, керамика, ағаш және сүйек ою, металл өңдеу.[6]
Дереккөздер
- ↑ Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/2126350
- ↑ Значение слова "КХМЕРЫ" https://slovaronline.com/browse/04511f9a-416c-37a0-b2dc-2e7350ab8b22/%D0%BA%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B
- ↑ Кхмеры https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/253626
- ↑ Кхмеры – яркий народ Камбоджи https://musaget.ru/khmery-yarkiy-narod-kambodzhi
- ↑ Кхмеры — кто такие? https://zen.yandex.ru/media/history_world/khmery--kto-takie-5baf2097cfd97c00ab11cb54
- ↑ Кхмеры (народ) https://www.istmira.com/novosti-istorii/15749-khmery-narod.html
Сілтемелер
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| ||||||
