Тіл (анатомия)

Тіл (язык)

(лат. lingua, грек, glossa) — ауыз қуысының түбінде орналасқан бүлшықетті қимылы жақсы жетілген мүше. Тіл - тіл түбірінен, тіл денесінен, тіл арқасынан түрады. Тілде екі бүйір беті және үшы бо¬лады. Кілегейлі қабығы көпқабатты жалпақ эпителиймен қапталған. Онда механикалық және дәм сезу емізік- шелері орналасады. Механикалық емізікшелерге жіпше және конусша, ал дәм сезімі емізікшелеріне саңырауқүлақша, қорғанша және жапырақша емізікшелер жата¬ды. Тіл ауыздағы асты шайнау, жүту жүмыстарын іске асыруға көмектеседі. Сондай-ақ, ол астың дәмін сезеді.

Тіл үзбесі

(уздечка языка); (frenulum lingua, лат. frenulum — үзбе, lingua — тіл) — тілдің денесі мен үшы- нан тіл түбіне қарай бағытталған кілегейлі қабақ қатпары.

Тіл-жүтқыншақ жүйкесі

(языкоглоточный нерв) (nervus glossopharyngeus, лат. nervus — жүйке, грек, glossa — тіл, pharynx — жүтқыншақ) — мидың аралас IX жүп жүйкесі. Ол сопақша мидан басталып, ми сауытынан жырымдалған тесік арқылы шығады. Қүрамында сезімтал, қозғалтқыш және парасимпатикалық талшықтар болады. Оның сезімтал талшықтары тіл түбіріндегі дәм сезу емізікшелерін, жүмсақ тандайды және жүтқыншақты жүйкелендіреді. Қозғалтқыш жүйке талшықта¬ры жүтқыншақтың бүлшықеттерін жүйкелеңдіреді. Парасимпатикалық жүйке талшықтары шықшыт және үрт сілекей бездерін жүйкелендіреді. 

Тіласты без

(подъязычная железа) (glandula sublin-ауыз қуысына сілекей бөлетін ас корыту безі. Ол ауыз түбіндегі тіласты қатпардын кілекейлі қабығында, тіл¬дің екі бүйірінде орналасады. Тіласты безі алдыңғы көп- өзекті және артқы бірөзекті тіласты сілекей бездеріне бөлінеді. Без өзектері тілдің астындағы тіласты сүйел- шесіне ашылады. Тіласты безі паренхималы мүше ретін¬де: стромадан және паренхимадан түрады. Без строма- сын дәнекер үлпасы, ал паренхимасын күрделі көпір- шікше-түтікше аралас без қүрайды. Бездің секрет бөле¬тін бөлімінде сірлі, кілегейлі және аралас альвеолалар болады.

Пайдаланған әдебиет

Категория:Полость рта Категория:Органы чувств