Қазаншұңқыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Қазаншұңқыр''' құрлық бетіндегі, мұхит-теңіз түбіндегі пішіні дөңгелек не аздап созылыңқ...
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
[[Сурет:PotholeLakes.Siberia.L7.20010910.jpg|thumb|right]]
'''Қазаншұңқыр''' [[құрлық]] бетіндегі, [[мұхит]]-[[теңіз]] түбіндегі пішіні дөңгелек не аздап созылыңқы келген [[ойыс]]. Қазаншұңқыр тұйық немесе бір жағынан, өзен арнасында орналасса екі жағынан ашық болып келеді. [[Жер]] бетіндегі Қазаншұңқырдың мөлшері бірнеше км-ден жүздеген км-ге жетеді (мысалы, ''тауаралық Қазаншұңқыр''). Қазаншұңқырлар пайда болу және геологиялық құрылысы жағынан тектоникалық, жанартаулық мысалы, [[кальдера|кальдералар]] (испанша caldera – ''үлкен қазан''), [[эрозия|эрозиялық]], [[мұз|мұздық]], [[карс|карстық]]; құрылымы жағынан тегіс табанды, ыдыс тәрізді, т.б. бөлінеді; сумен толығуына қарай ағып өтетін, ағынды, ағынсыз (құрғақшылық аймақтарда) болып ажыратылады. [[Су]] асты Қазаншұңқырлары жүздеген, мыңдаған км-ге созылады. Олар теңіз, мұхит табаны бедерінің ірі бұрыс пішінін құрайды (мысалы, [[Тынық мұхиты|Тынық мұхиттағы]] ''Оңтүстік Қазаншұңқыр'', т.б.). Қазаншұңқырлар кейде ойыстар мен депрессияларға сәйкес келеді. 20 ғасырдыңдың ортасынан бастап [[техносфера|техносфераның]] дамуына байланысты жер бетінде Қазаншұңқырлардың [[антропоген|антропогендік]] (қ. Антропогендік жер бедері) түрлері көбейіп келеді. Қазақстанда [[Зайсан қазан шұңқыры]], [[Алакөл Қазаншұңқыр]], т.б. бар. <ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>
'''Қазаншұңқыр''' [[құрлық]] бетіндегі, [[мұхит]]-[[теңіз]] түбіндегі пішіні дөңгелек не аздап созылыңқы келген [[ойыс]]. Қазаншұңқыр тұйық немесе бір жағынан, өзен арнасында орналасса екі жағынан ашық болып келеді. [[Жер]] бетіндегі Қазаншұңқырдың мөлшері бірнеше км-ден жүздеген км-ге жетеді (мысалы, ''тауаралық Қазаншұңқыр''). Қазаншұңқырлар пайда болу және геологиялық құрылысы жағынан тектоникалық, жанартаулық мысалы, [[кальдера|кальдералар]] (испанша caldera – ''үлкен қазан''), [[эрозия|эрозиялық]], [[мұз|мұздық]], [[карс|карстық]]; құрылымы жағынан тегіс табанды, ыдыс тәрізді, т.б. бөлінеді; сумен толығуына қарай ағып өтетін, ағынды, ағынсыз (құрғақшылық аймақтарда) болып ажыратылады. [[Су]] асты Қазаншұңқырлары жүздеген, мыңдаған км-ге созылады. Олар теңіз, мұхит табаны бедерінің ірі бұрыс пішінін құрайды (мысалы, [[Тынық мұхиты|Тынық мұхиттағы]] ''Оңтүстік Қазаншұңқыр'', т.б.). Қазаншұңқырлар кейде ойыстар мен депрессияларға сәйкес келеді. 20 ғасырдыңдың ортасынан бастап [[техносфера|техносфераның]] дамуына байланысты жер бетінде Қазаншұңқырлардың [[антропоген|антропогендік]] (қ. Антропогендік жер бедері) түрлері көбейіп келеді. Қазақстанда [[Зайсан қазан шұңқыры]], [[Алакөл Қазаншұңқыр]], т.б. бар. <ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>


==Мұхиттық қазаншұңқырлар==
'''Мұхиттық қазаншұңқырлар''' - [[мұхит]] табаны шегіндегі су асты жоталармен, белестермен және қыраттармен шектелген ауқымды ойпандар. Олар өзара терең өткелдермен жалғасып жатады. Орташа терендігі 5 мың м. шамасында. Қазаншұңқырлар табаны 100-500 м биіктікте ауытқитын төбелі-жазықты бедерімен сипатталады.<ref> Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref>


== Пайдаланылған әдебиеттер ==
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
8-жол: 11-жол:
{{wikify}}
{{wikify}}


[[Санат:Қазақстан Республикасының Табиғаты]]
[[Санат:География және геодезия]]
[[Санат:География]]
[[Санат:География]]
[[Санат:Қазақстан Республикасының Табиғаты]]
[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Қ]]
[[Санат:Қ]]

[[be:Катлавіна]]
[[be-x-old:Катлавіна]]
[[bg:Котловина]]
[[cs:Kotlina]]
[[de:Becken (Geologie)]]
[[en:Structural basin]]
[[eo:Baseno (geografio)]]
[[he:אגן מבני]]
[[it:Bacino strutturale]]
[[ja:構造盆地]]
[[ka:ქვაბული]]
[[nl:Bekken (geologie)]]
[[pl:Kotlina]]
[[ru:Котловина]]
[[sk:Kotlina]]
[[uk:Котловина]]
[[vi:Bồn địa cấu trúc]]

13:56, 2011 ж. шілденің 12 кезіндегі нұсқа

Қазаншұңқыр құрлық бетіндегі, мұхит-теңіз түбіндегі пішіні дөңгелек не аздап созылыңқы келген ойыс. Қазаншұңқыр тұйық немесе бір жағынан, өзен арнасында орналасса екі жағынан ашық болып келеді. Жер бетіндегі Қазаншұңқырдың мөлшері бірнеше км-ден жүздеген км-ге жетеді (мысалы, тауаралық Қазаншұңқыр). Қазаншұңқырлар пайда болу және геологиялық құрылысы жағынан тектоникалық, жанартаулық мысалы, кальдералар (испанша caldera – үлкен қазан), эрозиялық, мұздық, карстық; құрылымы жағынан тегіс табанды, ыдыс тәрізді, т.б. бөлінеді; сумен толығуына қарай ағып өтетін, ағынды, ағынсыз (құрғақшылық аймақтарда) болып ажыратылады. Су асты Қазаншұңқырлары жүздеген, мыңдаған км-ге созылады. Олар теңіз, мұхит табаны бедерінің ірі бұрыс пішінін құрайды (мысалы, Тынық мұхиттағы Оңтүстік Қазаншұңқыр, т.б.). Қазаншұңқырлар кейде ойыстар мен депрессияларға сәйкес келеді. 20 ғасырдыңдың ортасынан бастап техносфераның дамуына байланысты жер бетінде Қазаншұңқырлардың антропогендік (қ. Антропогендік жер бедері) түрлері көбейіп келеді. Қазақстанда Зайсан қазан шұңқыры, Алакөл Қазаншұңқыр, т.б. бар. [1]

Мұхиттық қазаншұңқырлар

Мұхиттық қазаншұңқырлар - мұхит табаны шегіндегі су асты жоталармен, белестермен және қыраттармен шектелген ауқымды ойпандар. Олар өзара терең өткелдермен жалғасып жатады. Орташа терендігі 5 мың м. шамасында. Қазаншұңқырлар табаны 100-500 м биіктікте ауытқитын төбелі-жазықты бедерімен сипатталады.[2]

Пайдаланылған әдебиеттер

  1. Қазақ Энциклопедиясы
  2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6