Біржан Қожағұлұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш «Біржан_сал_Қожағұлы.jpg» деген аластатылды, бұны Ортаққордың қатысушысы Jameslwoodward жойған, себебі: Per [[commons:Commons:Deletion requests/Fi
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Infobox Biography
{{Infobox Biography
| subject_name = Біржан сал Қожағұлұлы
|subject_name = Біржан сал Қожағұлұлы
| image_name =
| image_name =
| image_size = 200px
| image_size = 250px
| image_caption =
| image_caption =[[Құрманғазы Сағырбайұлы]]
| date_of_birth = [[1834 ]] жылы
| date_of_birth = [[1843]]
| place_of_birth = [[Ақмола]], [[Еңбекшілер]] ауданы
| place_of_birth = [[Көкшетау өңірі]]
| date_of_death = [[1897]] жылы
| date_of_death = [[1916]]
⚫
| occupation = [[ақын, сазгер]] }}
| place_of_death = [[Ақмола]]
⚫
| occupation = [[сазгер, әнші, ақын]]
| spouse =
}}


'''Біржан сал Қожағұлұлы'''- Әйгілі қазақ [[ақын]]ы, [[сазгер]]. [[Көкшетау]] өңірінде дүниеге келген.
[[File:Dombra1.jpg|thumb|left|Домбыра]]


'''Біржан сал''','''Біржан Қожағұлұлы''' (1834 - 1897ж. ) - атақты [[сазгер]], [[әнші]], [[ақын]]. [[Көкшетау]] маңында, кедей шаруа отбасында туған. Жасынан ақындық, әншілік өнерге ден қойған. Жиырмаға келгенде өзі ән шығара бастаған. 1865ж Абаймен кездесіп, сазгерлік, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне әсер етті.
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref>


== Өмірбаяны ==
Біржанның алғашқы әндерінің бірі - ‘’Біржан сал’’. Оның шығармашылығы өзі өмір сүрген заманның әлеуметтік оқиғаларын, адамгершілік, ізгілік мәселелерін қорғайды. Біржанның ақындық, музыкалық өнерінен демократиялық бағыт анық көрініп тұрады. Біржанның “Ғашығым”, “Біржан сал”, «Сарыарқа», «Ақсақ киік», «Көбік шаш-қан», «Ақбай», [[«Адай»]] “Айтбай” сияқты әндері - оның шығармасындағы шоқтығы биік туындылар.
⚫
Ол 1834 жылы [[Ақмола облысы]]ның [[Еңбекшілдер ауданы]]нда дүниеге келіп, 1897 жылы алпыс үш жасында туған жерінде қайтыс болған. Бозбала кезінен әнші-ақындардың қасына еріп той-думанның сәніне айналады. [[Шөже, Салғара, Толыбай, Орынбай, Нүркей, Сегізсері, Арыстан]] тәрізді өнер иелері – Біржан салдың ұстаздары.[[File:Amre Kashaubaev.jpg|thumb|300px|Әміре Қашаубаев Біржан сал әндерін орындаушылардың бірі ]] 1865 жылы [[Абай]]мен кездесуі Біржан салдың композиторлық, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне үлкен әсер етеді. Біржан сал қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтеріп, өз ән-өлеңдерімен толықтырған ірі тұлға. [[Жаяу Мұса, Басықараның Қанапиясы, Құлтума, Ақан сері, Балуан Шолақ, Ғазиз, Естай, Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді]], т.б. арқаның атақты ақын-әншілері – Біржан салдың мектебінен өнеге алып, оның композиторлық өнерін жалғастырып, ілгерілеуіне мол үлес қосқан өнерпаздар.
== Шығармалары ==

Біздің заманға Біржан салдың алпысқа жуық әндері жеткен. Оның әндері нәзік сезімді, сұлулықты жырлаған сыршылдығымен қоса ('''''«Ғашығым», «Қаламқас», «Ләйлім шырақ», «Айтбай», «Ақтентек»''''', т.б.), әлеуметтік мән-мазмұнымен де ('''''«Жанбота», «Адасқақ», «Көлбай – Жанбай», «Шідер»''''', т.б.) құнды. [[Сара]] ақынмен айтысы оны дарынды, суырыпсалма ақын ретінде дүйім елге танытты. Біржан салдың ақындық өнерінің өріс ашып, өрби түсуіне [[Сара, Әсет, Доскей]], т.б. қатарлы тұтас бір сала буын игі әсерін тигізген.
⚫
Өмірінің соңғы кезінде ру арасындағы талас-тартыстар, ағайын ішінің кикілжіңі Біржан салдың жеке басына да қатты әсер еткен. Қиянатшылар тіпті оны '''«жынданды»''' деген лақап таратып, қол-аяғын байлап тастауға дейін барады. Аталмыш оқиға Біржан салдың '''«Теміртас»''' әнінде үлкен қасіретпен айтылады. Оның '''''«Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота», «Теміртас»''''' сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классикалық үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Олар '''Ғаббас Айтбаев, Қали Байжанов, Әміре Қашаубаев, Жүсіпбек Елебеков, Манарбек Ержанов, Қосымжан Бабақов, Қуан Лекеров, Мәжит Шалқаров, Темірбек Арғынбаев, Қайрат Байбосынов''', т.б. әншілердің орындауында ел арасына кең тарап, халық игілігіне айналды. Біржан салдың музыкалық мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. [[Мұқан Төлебаев]] '''«Біржан – Сара»''' операсын жазды.<ref>Балалар Энциклопедиясы, II- том</ref><ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы
оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. –
Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN: 978-601-01-0268-2 </ref>


Біржан патриархаттық-феодалдық қоғамның озбырлығына асқақ әнімен қарсы тұрды. Біржанның “Жанбота” атты ыза-кекке толы өлеңі сол заманның азулы өкілдерін түйреуге бағытталды.
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref>
*''Біржан - дарынды ақын''
Оның Сарамен айтысы - Біржанның суырыпсалма ақындық талантын елге танытты. Өнерге жалғыз болмаған Біржан маңайында талантты өнерпаздар топтасты, серіктесіп жүрді. Біржан мектебінен тәлім алып, қанат қаққандар ішінде [[Ақан сері]], [[Үкілі Ыбырай]], [[Балуан Шолақ]] сияқты дарынды дара тұлғалар болды. Біржанның қырыққа жуық әндері бізге жетіп отыр.
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref>
⚫
Біржан сал, Біржан Қожағұлұлы – әнші, [[композитор]], ақын. Ол 1834 ж. [[Ақмола]] облысының [[Еңбекшілдер]] ауданында дүниеге келіп, 1897 ж. алпыс үш жасында туған жерінде қайтыс болған. Бозбала кезінен әнші-ақындардың қасына еріп той-думанның сәніне айналады. [[Шөже]], [[Салғара]], [[Толыбай]], [[Орынбай]], [[Нүркей]], [[Сегізсері]], [[Арыстан]] тәрізді өнер иелері – Біржан салдың ұстаздары. 1865 ж. Абаймен кездесуі Біржан салдың композиторлық, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне үлкен әсер етеді. Біржан сал қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтеріп, өз ән-өлеңдерімен толықтырған ірі тұлға. [[Жаяу Мұса]], [[Басықараның Қанапиясы]], [[Құлтума]], Ақан сері, Балуан Шолақ, [[Ғазиз]], [[Естай]], Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді, т.б. арқаның атақты ақын-әншілері – Біржан салдың мектебінен өнеге алып, оның композиторлық өнерін жалғастырып, ілгерілеуіне мол үлес қосқан өнерпаздар. Осындай өнер майталмандары арқылы біздің заманға Біржан салдың алпысқа жуық әндері жеткен. Оның әндері нәзік сезімді, сұлулықты жырлаған сыршылдығымен қоса («Ғашығым», «Қаламқас», «Ләйлім шырақ», «Айтбай», «Ақтентек», т.б.), әлеуметтік мән-мазмұнымен де («Жанбота», «Адасқақ», «Көлбай – Жанбай», «Шідер», т.б.) құнды. Сара ақынмен айтысы оны дарынды, суырыпсалма ақын ретінде дүйім елге танытты. Біржан салдың ақындық өнерінің өріс ашып, өрби түсуіне Сара, Әсет, Доскей, т.б. қатарлы тұтас бір сала буын игі әсерін тигізген.
⚫
Өмірінің соңғы кезінде ру арасындағы талас-тартыстар, ағайын ішінің кикілжіңі Біржан салдың жеке басына да қатты әсер еткен. Қиянатшылар тіпті оны «жынданды» деген лақап таратып, қол-аяғын байлап тастауға дейін барады. Аталмыш оқиға Біржан салдың «Теміртас» әнінде үлкен қасіретпен айтылады. Оның «Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота», «Теміртас» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классикалық үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Олар [[Ғаббас Айтбаев]], [[Қали Байжанов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Жүсіпбек Елебеков]], [[Манарбек Ержанов]], [[Қосымжан Бабақов]], [[Қуан Лекеров]], [[Мәжит Шалқаров]], [[Темірбек Арғынбаев]], [[Қайрат Байбосынов]], т.б. әншілердің орындауында ел арасына кең тарап, халық игілігіне айналды. Біржан салдың музыкалық мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. Мұқан Төлебаев «Біржан – Сара» операсын жазды.
<ref> Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
<references/>


[[Санат: Абай энциклопедиясы]]
[[Санат: Біржан Қожағұлұлы]]
[[Санат: Б]]
[[Санат: 1843]]
[[Санат:Қазақ ақындары]]
{{stub}}
[[Санат:Қазақ сазгерлері]]
⚫
{{wikify}}
[[Санат: Көкшетау өңірі]]


{{Stub:Тұлғалар}}
[[Санат:Ақындар]]
⚫
{{wikify}}
[[Санат:Сазгерлер]]
[[Санат:1834 жылы туғандар]]


[[ru:Биржан-сал]]
[[ru:Биржан-сал]]

21:14, 2011 ж. шілденің 18 кезіндегі нұсқа



Біржан сал Қожағұлұлы
Дүниеге келгені: 1843
Көкшетау өңірі
Қайтыс болғаны: 1916
Мансабы: ақын, сазгер

Біржан сал Қожағұлұлы- Әйгілі қазақ ақыны, сазгер. Көкшетау өңірінде дүниеге келген.

Домбыра


Өмірбаяны

Ол 1834 жылы Ақмола облысының Еңбекшілдер ауданында дүниеге келіп, 1897 жылы алпыс үш жасында туған жерінде қайтыс болған. Бозбала кезінен әнші-ақындардың қасына еріп той-думанның сәніне айналады. Шөже, Салғара, Толыбай, Орынбай, Нүркей, Сегізсері, Арыстан тәрізді өнер иелері – Біржан салдың ұстаздары.

Әміре Қашаубаев Біржан сал әндерін орындаушылардың бірі

1865 жылы Абаймен кездесуі Біржан салдың композиторлық, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне үлкен әсер етеді. Біржан сал қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтеріп, өз ән-өлеңдерімен толықтырған ірі тұлға. Жаяу Мұса, Басықараның Қанапиясы, Құлтума, Ақан сері, Балуан Шолақ, Ғазиз, Естай, Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді, т.б. арқаның атақты ақын-әншілері – Біржан салдың мектебінен өнеге алып, оның композиторлық өнерін жалғастырып, ілгерілеуіне мол үлес қосқан өнерпаздар.

Шығармалары

Біздің заманға Біржан салдың алпысқа жуық әндері жеткен. Оның әндері нәзік сезімді, сұлулықты жырлаған сыршылдығымен қоса («Ғашығым», «Қаламқас», «Ләйлім шырақ», «Айтбай», «Ақтентек», т.б.), әлеуметтік мән-мазмұнымен де («Жанбота», «Адасқақ», «Көлбай – Жанбай», «Шідер», т.б.) құнды. Сара ақынмен айтысы оны дарынды, суырыпсалма ақын ретінде дүйім елге танытты. Біржан салдың ақындық өнерінің өріс ашып, өрби түсуіне Сара, Әсет, Доскей, т.б. қатарлы тұтас бір сала буын игі әсерін тигізген. Өмірінің соңғы кезінде ру арасындағы талас-тартыстар, ағайын ішінің кикілжіңі Біржан салдың жеке басына да қатты әсер еткен. Қиянатшылар тіпті оны «жынданды» деген лақап таратып, қол-аяғын байлап тастауға дейін барады. Аталмыш оқиға Біржан салдың «Теміртас» әнінде үлкен қасіретпен айтылады. Оның «Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота», «Теміртас» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классикалық үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Олар Ғаббас Айтбаев, Қали Байжанов, Әміре Қашаубаев, Жүсіпбек Елебеков, Манарбек Ержанов, Қосымжан Бабақов, Қуан Лекеров, Мәжит Шалқаров, Темірбек Арғынбаев, Қайрат Байбосынов, т.б. әншілердің орындауында ел арасына кең тарап, халық игілігіне айналды. Біржан салдың музыкалық мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. Мұқан Төлебаев «Біржан – Сара» операсын жазды.[1][2]

Пайдаланған әдебиет

  1. ↑ Балалар Энциклопедиясы, II- том
  2. ↑ Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN: 978-601-01-0268-2

Үлгі:Stub:Тұлғалар

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Біржан_Қожағұлұлы&oldid=345827» бетінен алынған