Марксизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
<p> |
|||
'''Марксизм''' — [[1840 жыл|19 ғ-дың 40-жылдары]] [[Карл, Маркс|К.Маркс]] пен Ф.[[Энгельс]] негізін қалаған [[философиялық көзқарастар жүйесі|философиялық]], [[экономикалық көзқарастар жүйесі|экономикалық]] және [[әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі]]. М-нің теор. қайнар көзі — классик. [[неміс философиясы]] (Г.[[Гегель], Л.[[Фейербах]]), классик. [[ағылшын саяси экономиясы]] (А.[[Смит]] және Д.[[Рикардо]]) және [[француз утопилық социализм ілімі|француз утоп. социализм ілімі]] (Ш.[[Фурье]], Р.[[Оуэн]] және [[Сен-Симон]]). Философия саласында М. [[табиғат]], [[қоғам]] мен ойлау дамуының жалпы заңдарын ([[қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы]], [[терістеуді терістеу заңы]], т.б.), [[Гегельдің идеалистік философиясы]] ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. М-нің түйінді идеялық қағидалары — қосымша [[құн]] және [[өндіріс]]ті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген [[капитализмнің экономикалық жүйесін|капитализмнің экон. жүйесін]] талдау, [[тарихи материализмнің философиялық жүйесі|тарихи материализмнің филос. жүйесі]], соның ішінде [[пролетариат]]тың тарихи рөлі туралы қорытындылары [[1950 жыл|19 ғ-дың 2-жартысында]] [[жұмысшы қозғалысы]]ның негізгі идеологиясына айналды. М. дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеум., [[рухани көзқарастар төңкерісі]] идеясын жариялады. Классик. М. ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. М. соц. төңкеріс нәтижесінде [[пролетариат диктатурасы]]н, екі кезеңнен ('''[[социализм]] мен [[коммунизм]]''') тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. М-дегі аш-қан қоғамдық-экон. [[формация теориясы]] бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеум. төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады. <br> |
'''Марксизм''' — [[1840 жыл|19 ғ-дың 40-жылдары]] [[Карл, Маркс|К.Маркс]] пен Ф.[[Энгельс]] негізін қалаған [[философиялық көзқарастар жүйесі|философиялық]], [[экономикалық көзқарастар жүйесі|экономикалық]] және [[әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі]]. М-нің теор. қайнар көзі — классик. [[неміс философиясы]] (Г.[[Гегель], Л.[[Фейербах]]), классик. [[ағылшын саяси экономиясы]] (А.[[Смит]] және Д.[[Рикардо]]) және [[француз утопилық социализм ілімі|француз утоп. социализм ілімі]] (Ш.[[Фурье]], Р.[[Оуэн]] және [[Сен-Симон]]). Философия саласында М. [[табиғат]], [[қоғам]] мен ойлау дамуының жалпы заңдарын ([[қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы]], [[терістеуді терістеу заңы]], т.б.), [[Гегельдің идеалистік философиясы]] ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. М-нің түйінді идеялық қағидалары — қосымша [[құн]] және [[өндіріс]]ті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген [[капитализмнің экономикалық жүйесін|капитализмнің экон. жүйесін]] талдау, [[тарихи материализмнің философиялық жүйесі|тарихи материализмнің филос. жүйесі]], соның ішінде [[пролетариат]]тың тарихи рөлі туралы қорытындылары [[1950 жыл|19 ғ-дың 2-жартысында]] [[жұмысшы қозғалысы]]ның негізгі идеологиясына айналды. М. дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеум., [[рухани көзқарастар төңкерісі]] идеясын жариялады. Классик. М. ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. М. соц. төңкеріс нәтижесінде [[пролетариат диктатурасы]]н, екі кезеңнен ('''[[социализм]] мен [[коммунизм]]''') тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. М-дегі аш-қан қоғамдық-экон. [[формация теориясы]] бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеум. төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады. <br> |
||
<br> |
<br> |
||
| 8-жол: | 7-жол: | ||
# 1. В.И. [[Ленин]], т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт. |
# 1. В.И. [[Ленин]], т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт. |
||
# 2. Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.<br> |
# 2. Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.<br> |
||
[[Реформа]]шылдар бірте-бірте М-нің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Бат. Еуропа елдеріндегі социал-демокр. идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер [[Ресей]]дегі [[Қазан төңкерісі]]нен кейін [[коммунистік тоталитарлық жүйе]]нің негізін қалады. [[1990 жыл|1990 жылға]] дейінгі кезеңде М. соц. елдердегі мемл. идеологияға айналды. Соц. жүйе құлағаннан кейін, М-ді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. ''А. Қалибасұлы'' |
[[Реформа]]шылдар бірте-бірте М-нің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Бат. Еуропа елдеріндегі социал-демокр. идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер [[Ресей]]дегі [[Қазан төңкерісі]]нен кейін [[коммунистік тоталитарлық жүйе]]нің негізін қалады. [[1990 жыл|1990 жылға]] дейінгі кезеңде М. соц. елдердегі мемл. идеологияға айналды. Соц. жүйе құлағаннан кейін, М-ді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. ''А. Қалибасұлы''<ref>"Қазақ Энциклопедиясы", 6 том</ref> <ref> Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2 </ref> |
||
</p><ref name="test">Қазақ Энциклопедиясы</ref> |
|||
== Пайдаланылған әдебиеттер == |
|||
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 6 том |
|||
==Сілтемелер== |
|||
| ⚫ | |||
==Пайдаланған әдебиет== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{stub}} |
|||
[[Санат:Экономика]] |
|||
{{Stub:Қаржы-экономика}} |
|||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
10:21, 2011 ж. шілденің 20 кезіндегі нұсқа
Марксизм — 19 ғ-дың 40-жылдары К.Маркс пен Ф.Энгельс негізін қалаған философиялық, экономикалық және әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі. М-нің теор. қайнар көзі — классик. неміс философиясы (Г.[[Гегель], Л.Фейербах), классик. ағылшын саяси экономиясы (А.Смит және Д.Рикардо) және француз утоп. социализм ілімі (Ш.Фурье, Р.Оуэн және Сен-Симон). Философия саласында М. табиғат, қоғам мен ойлау дамуының жалпы заңдарын (қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы, терістеуді терістеу заңы, т.б.), Гегельдің идеалистік философиясы ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. М-нің түйінді идеялық қағидалары — қосымша құн және өндірісті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген капитализмнің экон. жүйесін талдау, тарихи материализмнің филос. жүйесі, соның ішінде пролетариаттың тарихи рөлі туралы қорытындылары 19 ғ-дың 2-жартысында жұмысшы қозғалысының негізгі идеологиясына айналды. М. дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеум., рухани көзқарастар төңкерісі идеясын жариялады. Классик. М. ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. М. соц. төңкеріс нәтижесінде пролетариат диктатурасын, екі кезеңнен (социализм мен коммунизм) тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. М-дегі аш-қан қоғамдық-экон. формация теориясы бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеум. төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады.
М. ілімі бойынша тарих барлығы бес формациядан:
алғашқы қауымдық, құл иеленушілік, феод., капит. және коммунистік формациялардан тұрады.
Соңғысы адамзат дамуының ең биік сатысы деп саналды. Дегенмен, М. қоғам өміріндегі әлеум. және саяси үдерістерге үстірт қарады, түпкі мақсатқа жетуде қантөгіске толы тап күресіне басымдық берді, оның қоғам дамуының ағымына қарай икемділігі шамалы болды. 19 ғ-дың аяғынан бастап М. социал-демокр. қозғалыстың негізгі идеологиясына айналды.
Бірақ 20 ғ-дың бас кезінде бұл қозғалыс екіге бөлінді:
- 1. В.И. Ленин, т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт.
- 2. Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.
Реформашылдар бірте-бірте М-нің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Бат. Еуропа елдеріндегі социал-демокр. идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер Ресейдегі Қазан төңкерісінен кейін коммунистік тоталитарлық жүйенің негізін қалады. 1990 жылға дейінгі кезеңде М. соц. елдердегі мемл. идеологияға айналды. Соц. жүйе құлағаннан кейін, М-ді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. А. Қалибасұлы[1] [2]
Пайдаланған әдебиет
- ↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 6 том
- ↑ Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |