Марксизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added

Inline

23:32, 2011 ж. шілденің 21 кезіндегі нұсқа

Марксизм — 19 ғасырдың 40-жылдары К.Маркс пен Ф.Энгельс негізін қалаған философиялық, экономикалық және әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі. Марксизмнің теориялық қайнар көзі — классикалық неміс философиясы (Г.Гегель, Л.Фейербах), классикалық ағылшын саяси экономиясы (А.Смит және Д.Рикардо) және француз утопиялық социализм ілімі (Ш.Фурье, Р.Оуэн және Сен-Симон).Марксизмнің мақсаты, қоғамның негізгі қозғаушы күші ретінде жұмысшы табының маңызын теориялық негіздеу болды. ^[1]

Философия саласында марксизм табиғат, қоғам мен ойлау дамуының жалпы заңдарын (қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы, терістеуді терістеу заңы, т.б.), Гегельдің идеалистік философиясы ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. Марксизмнің түйінді идеялық қағидалары — қосымша құн және өндірісті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген капитализмнің экономикалық жүйесін талдау, тарихи материализмнің философиялық жүйесі, соның ішінде пролетариаттың тарихи рөлі туралы қорытындылары 19 ғасырдың 2-жартысында жұмысшы қозғалысының негізгі идеологиясына айналды. Марксизм дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеуметтік, рухани көзқарастар төңкерісі идеясын жариялады. Классикалық марксизм ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. Марксизм социалистік төңкеріс нәтижесінде пролетариат диктатурасын, екі кезеңнен (социализм мен коммунизм) тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. Марксизмдегі аш-қан қоғамдық-экономикалық формация теориясы бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеуметтік төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады.

Марксизм ілімі бойынша тарих барлығы бес формациядан: алғашқы қауымдық, құл иеленушілік, феод., капит. және коммунистік формациялардан тұрады.
Соңғысы адамзат дамуының ең биік сатысы деп саналды. Дегенмен, марксизм қоғам өміріндегі әлеуметтік және саяси үдерістерге үстірт қарады, түпкі мақсатқа жетуде қантөгіске толы тап күресіне басымдық берді, оның қоғам дамуының ағымына қарай икемділігі шамалы болды. 19 ғасырдың аяғынан бастап марксизм социал-демокриялық қозғалыстың негізгі идеологиясына айналды.
Бірақ 20 ғ-дың бас кезінде бұл қозғалыс екіге бөлінді:

В.И. Ленин, т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт.
Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.

Реформашылдарбірте-бірте марксизмнің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Батыс Еуропа елдеріндегі социал-демокриялық идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер Ресейдегі Қазан төңкерісінен кейін коммунистік тоталитарлық жүйенің негізін қалады. 1990 жылға дейінгі кезеңде марксизм социалистік елдердегі мемлекеттік идеологияға айналды. Социалистік жүйе құлағаннан кейін, марксизмді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. А. Қалибасұлы^[2] ^[3]

Пайдаланған әдебиет

↑ Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6
↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 6 том
↑ Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2

Бұл заң саласына арналған жаңа мақалаға бастама. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесуіңізді сұраймыз.

Үлгі:Stub:Қаржы-экономика

[1] Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6

[2] "Қазақ Энциклопедиясы", 6 том

[3] Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2

[1]

[2]

[3]

@@ 1-жол: / 1-жол: @@
-'''Марксизм''' — [[1840 жыл|19 ғ-дың 40-жылдары]] [[Карл, Маркс|К.Маркс]] пен Ф.[[Энгельс]] негізін қалаған [[философиялық көзқарастар жүйесі|философиялық]], [[экономикалық көзқарастар жүйесі|экономикалық]] және [[әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі]]. М-нің теор. қайнар көзі — классик. [[неміс философиясы]] (Г.[[Гегель], Л.[[Фейербах]]), классик. [[ағылшын саяси экономиясы]] (А.[[Смит]] және Д.[[Рикардо]]) және [[француз утопилық социализм ілімі|француз утоп. социализм ілімі]] (Ш.[[Фурье]], Р.[[Оуэн]] және [[Сен-Симон]]). Философия саласында М. [[табиғат]], [[қоғам]] мен ойлау дамуының жалпы заңдарын ([[қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы]], [[терістеуді терістеу заңы]], т.б.), [[Гегельдің идеалистік философиясы]] ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. М-нің түйінді идеялық қағидалары — қосымша [[құн]] және [[өндіріс]]ті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген [[капитализмнің экономикалық жүйесін|капитализмнің экон. жүйесін]] талдау, [[тарихи материализмнің философиялық жүйесі|тарихи материализмнің филос. жүйесі]], соның ішінде [[пролетариат]]тың тарихи рөлі туралы қорытындылары [[1950 жыл|19 ғ-дың 2-жартысында]] [[жұмысшы қозғалысы]]ның негізгі идеологиясына айналды. М. дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеум., [[рухани көзқарастар төңкерісі]] идеясын жариялады. Классик. М. ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. М. соц. төңкеріс нәтижесінде [[пролетариат диктатурасы]]н, екі кезеңнен ('''[[социализм]] мен [[коммунизм]]''') тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. М-дегі аш-қан қоғамдық-экон. [[формация теориясы]] бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеум. төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады. <br>
+'''Марксизм''' — 19 ғасырдың 40-жылдары [[Карл, Маркс|К.Маркс]] пен [[Энгельс|Ф.Энгельс]] негізін қалаған [[философиялық көзқарастар жүйесі|философиялық]], [[экономикалық көзқарастар жүйесі|экономикалық]] және [[әлеуметтік-саяси көзқарастар жүйесі]]. Марксизмнің теориялық қайнар көзі — классикалық [[неміс философиясы]] (Г.Гегель, Л.Фейербах), классикалық [[ағылшын саяси экономиясы]] (А.Смит және Д.Рикардо) және [[француз утопиялық социализм ілімі|француз утопиялық социализм ілімі]] (Ш.Фурье, Р.Оуэн және Сен-Симон).Марксизмнің мақсаты, қоғамның негізгі қозғаушы күші ретінде жұмысшы табының маңызын теориялық негіздеу болды. <ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>
+Философия саласында марксизм [[табиғат]], [[қоғам]] мен ойлау дамуының жалпы заңдарын ([[қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы]], [[терістеуді терістеу заңы]], т.б.), [[Гегельдің идеалистік философиясы]] ережелерін тұжырымдап, қоғамды, ең алдымен, экономиканы талдау кезінде қолданды. Марксизмнің түйінді идеялық қағидалары — қосымша [[құн]] және өндірісті қоғамдастыру түсініктеріне негізделген [[капитализмнің экономикалық жүйесін|капитализмнің экономикалық жүйесін]] талдау, [[тарихи материализмнің философиялық жүйесі|тарихи материализмнің философиялық жүйесі]], соның ішінде [[пролетариат|пролетариаттың]] тарихи рөлі туралы қорытындылары 19 ғасырдың 2-жартысында [[жұмысшы қозғалысы]]ның негізгі идеологиясына айналды. Марксизм дүниені кең ауқымда қайта құрудың белгілі бір үлгісін қалыптастыруға бағытталды, жаппай әлеуметтік, [[рухани көзқарастар төңкерісі]] идеясын жариялады. Классикалық марксизм ымырасыздығымен, іске асатын жобасының зардаптары туралы мәселені шешудегі қаталдығымен ерекшеленді. Марксизм социалистік төңкеріс нәтижесінде пролетариат диктатурасын, екі кезеңнен ([[социализм]] мен [[коммунизм]]) тұратын коммунистік қоғам орнатуды мақсат етті. Марксизмдегі аш-қан қоғамдық-экономикалық [[формация теориясы]] бойынша жаңа өндіргіш күштер мен күні өткен өндірістік қатынастардың арасында жанжал шығып, әлеуметтік төңкеріске әкеледі. Нәтижесінде бір формация екіншімен ауысады. <br>
 <br>
-'''М. ілімі бойынша тарих барлығы бес формациядан:'''
+'''Марксизм ілімі бойынша тарих барлығы бес формациядан:'''
 [[алғашқы қауым]]дық, [[құл иеленушілік]], [[феодализм|феод.]], [[капитализм|капит.]] және [[коммунизм|коммунистік]] формациялардан тұрады. <br>
-Соңғысы адамзат дамуының ең биік сатысы деп саналды. Дегенмен, М. қоғам өміріндегі әлеум. және саяси үдерістерге үстірт қарады, түпкі мақсатқа жетуде қантөгіске толы тап күресіне басымдық берді, оның қоғам дамуының ағымына қарай икемділігі шамалы болды. 19 ғ-дың аяғынан бастап М. [[социал-демократиялық қозғалыс|социал-демокр. қозғалыстың]] негізгі [[идеология]]сына айналды.<br>
+Соңғысы адамзат дамуының ең биік сатысы деп саналды. Дегенмен, марксизм қоғам өміріндегі әлеуметтік және саяси үдерістерге үстірт қарады, түпкі мақсатқа жетуде қантөгіске толы тап күресіне басымдық берді, оның қоғам дамуының ағымына қарай икемділігі шамалы болды. 19 ғасырдың аяғынан бастап марксизм [[социал-демократиялық қозғалыс|социал-демокриялық қозғалыстың]] негізгі идеологиясына айналды.<br>
 Бірақ 20 ғ-дың бас кезінде бұл қозғалыс екіге бөлінді:
-# 1. В.И. [[Ленин]], т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт.
+# [[В.И. Ленин]], т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт.
-#  2. Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.<br>
+# Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт.<br>
-[[Реформа]]шылдар бірте-бірте М-нің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Бат. Еуропа елдеріндегі социал-демокр. идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер [[Ресей]]дегі [[Қазан төңкерісі]]нен кейін [[коммунистік тоталитарлық жүйе]]нің негізін қалады. [[1990 жыл|1990 жылға]] дейінгі кезеңде М. соц. елдердегі мемл. идеологияға айналды. Соц. жүйе құлағаннан кейін, М-ді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. ''А. Қалибасұлы''<ref>"Қазақ Энциклопедиясы", 6 том</ref> <ref> Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2 </ref>
+[[Реформа|Реформашылдар]]бірте-бірте марксизмнің негізгі теорияларынан бас тартып, қазіргі Батыс Еуропа елдеріндегі социал-демокриялық идеологияны қалыптастырды. Ал Ленин бастаған солшыл күштер [[Ресей|Ресейдегі ]] [[Қазан төңкерісі|Қазан төңкерісінен]] кейін коммунистік тоталитарлық жүйенің негізін қалады. [[1990 жыл|1990 жылға]] дейінгі кезеңде марксизм социалистік елдердегі мемлекеттік идеологияға айналды. Социалистік жүйе құлағаннан кейін, марксизмді зерттеп, баға беретін жаңа кезең басталды. ''А. Қалибасұлы''<ref>"[[Қазақ Энциклопедиясы]]", 6 том</ref> <ref> Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, "Зияткер" ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2 </ref>
 ==Пайдаланған әдебиет==
@@ 14-жол: / 16-жол: @@
 [[Санат:М]]
 [[Санат:Экономика]]
+[[Санат:Құқық]]
+[[Санат:Заң]]
+{{wikify}}
+{{stub:Заң}}
 {{Stub:Қаржы-экономика}}

Марксизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

23:32, 2011 ж. шілденің 21 кезіндегі нұсқа

Пайдаланған әдебиет

Навигация мәзірі

Іздеу