Көмірсутек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Көмірсутектер''' - молекулалары көміртек пен сутек атомдарынан тұратын органикалық қосылыстар. Құрамына байланысты К. ациклды, алициклды және ароматты қосылыстарға бөлінеді. Хим. қасиеттері мен құрылысы ұқсас, ал молекулалар құрамы бойынша айырмашылығы бір не бірнеше CH2 тобы болатын қосылыстарды гомологтар деп атайды, олар гомологтық қатар түзеді. Мыс., қаныққан [[көмірсутектер]]дің гомологтық қатары. Бұл қатардың бірінші мүшесі – [[метан]], одан соңғылары – бір-бірінен айырмашылығы CH2 тобы болатын гомологтық қатар мүшелері. Қалыпты жағдайда 1-ден 4-ке дейін көміртек атомдары бар қаныққан К. – газдар, 5-тен 17-ге дейін сұйықтар, ал көміртек атомдарының саны 17-ден көптері – қатты заттар. К-дің көбі түссіз. Оның негізгі табиғи қоры – [[мұнай]]. Мұнай құрамында 23 – 63%-ға дейін парафиндер, 29,72% шамасында нафтендер, 2 – 16%-ға дейін ароматты К. болады. Төменгі алкандар (негізінен, метан) – [[метан]], [[этан]], [[пропан]] – [[Табиғи Газдар|табиғи газдар]] құрамында болады. К., негізінен, [[мұнай]] айдау процесі кезінде алынады, сондай-ақ [[көміртек оксиді]] мен сутекті [[катализатор]] қатысында қыздырғанда қалыпты парафиндер мен тармақталған [[парафин]]дер қоспасы түзіледі. Қаныққан К. жанар май, жағар май алу үшін шикізат ретінде қолданылады. Кокстік химия өндірісінде алынатын ароматты К. дәрі-дәрмек, хош иісті заттар алуда, ал қанықпаған көмірсутектер спирт, ацетон, жасанды каучук алуда пайдаланылады.
'''Көмірсутектер''' - молекулалары көміртек пен сутек атомдарынан тұратын органикалық қосылыстар. Құрамына байланысты К. ациклды, алициклды және ароматты қосылыстарға бөлінеді. Хим. қасиеттері мен құрылысы ұқсас, ал молекулалар құрамы бойынша айырмашылығы бір не бірнеше CH2 тобы болатын қосылыстарды гомологтар деп атайды, олар гомологтық қатар түзеді. Мыс., қаныққан [[көмірсутектер]]дің гомологтық қатары. Бұл қатардың бірінші мүшесі – [[метан]], одан соңғылары – бір-бірінен айырмашылығы CH2 тобы болатын гомологтық қатар мүшелері. Қалыпты жағдайда 1-ден 4-ке дейін көміртек атомдары бар қаныққан К. – газдар, 5-тен 17-ге дейін сұйықтар, ал көміртек атомдарының саны 17-ден көптері – қатты заттар. К-дің көбі түссіз. Оның негізгі табиғи қоры – [[мұнай]]. Мұнай құрамында 23 – 63%-ға дейін парафиндер, 29,72% шамасында нафтендер, 2 – 16%-ға дейін ароматты К. болады. Төменгі алкандар (негізінен, метан) – [[метан]], [[этан]], [[пропан]] – [[Табиғи Газдар|табиғи газдар]] құрамында болады. К., негізінен, [[мұнай]] айдау процесі кезінде алынады, сондай-ақ [[көміртек оксиді]] мен сутекті [[катализатор]] қатысында қыздырғанда қалыпты парафиндер мен тармақталған [[парафин]]дер қоспасы түзіледі. Қаныққан К. жанар май, жағар май алу үшін шикізат ретінде қолданылады. Кокстік химия өндірісінде алынатын ароматты К. дәрі-дәрмек, хош иісті заттар алуда, ал қанықпаған көмірсутектер спирт, ацетон, жасанды каучук алуда пайдаланылады.<ref>О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0 </ref>

==Пайдаланған әдебиет==
<references/>

[[Санат: Медицина]]
{{Stub}}
{{wikify}}


[[am:ሀይድሮካርቦን]]
[[am:ሀይድሮካርቦን]]

11:42, 2011 ж. шілденің 25 кезіндегі нұсқа

Көмірсутектер - молекулалары көміртек пен сутек атомдарынан тұратын органикалық қосылыстар. Құрамына байланысты К. ациклды, алициклды және ароматты қосылыстарға бөлінеді. Хим. қасиеттері мен құрылысы ұқсас, ал молекулалар құрамы бойынша айырмашылығы бір не бірнеше CH2 тобы болатын қосылыстарды гомологтар деп атайды, олар гомологтық қатар түзеді. Мыс., қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары. Бұл қатардың бірінші мүшесі – метан, одан соңғылары – бір-бірінен айырмашылығы CH2 тобы болатын гомологтық қатар мүшелері. Қалыпты жағдайда 1-ден 4-ке дейін көміртек атомдары бар қаныққан К. – газдар, 5-тен 17-ге дейін сұйықтар, ал көміртек атомдарының саны 17-ден көптері – қатты заттар. К-дің көбі түссіз. Оның негізгі табиғи қоры – мұнай. Мұнай құрамында 23 – 63%-ға дейін парафиндер, 29,72% шамасында нафтендер, 2 – 16%-ға дейін ароматты К. болады. Төменгі алкандар (негізінен, метан) – метан, этан, пропантабиғи газдар құрамында болады. К., негізінен, мұнай айдау процесі кезінде алынады, сондай-ақ көміртек оксиді мен сутекті катализатор қатысында қыздырғанда қалыпты парафиндер мен тармақталған парафиндер қоспасы түзіледі. Қаныққан К. жанар май, жағар май алу үшін шикізат ретінде қолданылады. Кокстік химия өндірісінде алынатын ароматты К. дәрі-дәрмек, хош иісті заттар алуда, ал қанықпаған көмірсутектер спирт, ацетон, жасанды каучук алуда пайдаланылады.[1]

Пайдаланған әдебиет

  1. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0