Әсемдік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Әсемдік''' — адамды [[эстетикалық ұғым]], материалдық және рухани дүниенің ләззатқа бөлейтін сипаты. Әсемдік әдемілікпен тектес. Бірақ әдемілік объектілердің сыртқы және ішкі қырларын бірдей қамтыса, әсемдік құбылыстардың сыртқы көзге түсетін және пішіндік ерекшеліктерін эстетик. тұрғыдан қабылдауға жатады. Әсемдік ең алдымен, тепе-теңдік, тұтастық, үйлесімділік, ырғақтылық, мақсатқа сәйкестілік, түс пен жарықтың белгілі бір мөлшері табиғи өлшемдермен айқындалады. Әсемдіктің осындай табиғи өлшемдерін эстетикалық түйсінуде адамның [[сезім мүшелері]]мен қатар, оның ішкі түйсігі мен [[ақыл]]-[[Парасат|парасаты]] ерекше рөл атқарады. “Пішіннің сыртқы әсемдігі” ([[Гегель]]) оның ішкі мазмұнымен сәйкес келмеуі мүмкін. Жылтырағанның бәрі әдемі емес. Керісінше, сыртқы сұрықсыздық пен сиықсыздық тасасында жоғары [[жан]] сұлулығын кездестіру әбден мүмкін. Қзгілік пен жылылықтан ада әсемдік кейпіне ежелгі [[қазақ]] аңыздарындағы [[Пері қызы]], [[грек мифологиясы|грек мифологиясындағы]] [[Нарцисс]] бейнесі де жатады. Алайда әсемдікті рухани сұлулықтан алшақтатып жіберген дұрыс емес. өмір мен өнердегі әсемдік рухани қуаныш пен ләззатқа бөлей отырып, қоғамда зор танымдық және тәрбиелік рөл атқарады. [[Адам]] дүниені әсемдік үлгісінде қайта құруға ұмтылады. Адамның түрі де, киімі де, жаны да, ойы да әсем болуы керек. Шынайы әсемдік адамды шығармашылық [[Дарын|дарыны]] мен қабілетін неғұрлым толық және жемісті пайдаланып, нағыз әдемі және сұлу тұлға мұратына ұмтылуға жігерлендіреді. Қазақтың [[дәстүр|дәстүрлі][дүниетаным|дүниетанымында]] әсемдік [[өмір]] мұратына айналып, оған үлкен [[көңіл]] бөлінген. Мысалы, қазақтар киелі әйел Құдайы [[Ұмай|Ұмайды]] өте әсем, сұлу және қайырымды, жарқын жүзді, [[күміс]] шашымен аспанды жарқыратқан, күн сәулесі мен [[кемпірқосақ]] нұрына шомылған, қолында балаларды қорғайтын алтын садағы бар жас келіншек немесе қыз ретінде таныған.
'''Әсемдік''' — адамды [[эстетикалық ұғым]], материалдық және рухани дүниенің ләззатқа бөлейтін сипаты. Әсемдік әдемілікпен тектес. Бірақ әдемілік объектілердің сыртқы және ішкі қырларын бірдей қамтыса, әсемдік құбылыстардың сыртқы көзге түсетін және пішіндік ерекшеліктерін эстетик. тұрғыдан қабылдауға жатады. Әсемдік ең алдымен, тепе-теңдік, тұтастық, үйлесімділік, ырғақтылық, мақсатқа сәйкестілік, түс пен жарықтың белгілі бір мөлшері табиғи өлшемдермен айқындалады. Әсемдіктің осындай табиғи өлшемдерін эстетикалық түйсінуде адамның [[сезім мүшелері]]мен қатар, оның ішкі түйсігі мен [[ақыл]]-[[Парасат|парасаты]] ерекше рөл атқарады. “Пішіннің сыртқы әсемдігі” ([[Гегель]]) оның ішкі мазмұнымен сәйкес келмеуі мүмкін. Жылтырағанның бәрі әдемі емес. Керісінше, сыртқы сұрықсыздық пен сиықсыздық тасасында жоғары [[жан]] сұлулығын кездестіру әбден мүмкін. Қзгілік пен жылылықтан ада әсемдік кейпіне ежелгі [[қазақ]] аңыздарындағы [[Пері қызы]], [[грек мифологиясы|грек мифологиясындағы]] [[Нарцисс]] бейнесі де жатады. Алайда әсемдікті рухани сұлулықтан алшақтатып жіберген дұрыс емес. өмір мен өнердегі әсемдік рухани қуаныш пен ләззатқа бөлей отырып, қоғамда зор танымдық және тәрбиелік рөл атқарады. [[Адам]] дүниені әсемдік үлгісінде қайта құруға ұмтылады. Адамның түрі де, киімі де, жаны да, ойы да әсем болуы керек. Шынайы әсемдік адамды шығармашылық [[Дарын|дарыны]] мен қабілетін неғұрлым толық және жемісті пайдаланып, нағыз әдемі және сұлу тұлға мұратына ұмтылуға жігерлендіреді. Қазақтың [[дәстүр|дәстүрлі][дүниетаным|дүниетанымында]] әсемдік [[өмір]] мұратына айналып, оған үлкен [[көңіл]] бөлінген. Мысалы, қазақтар киелі әйел Құдайы [[Ұмай|Ұмайды]] өте әсем, сұлу және қайырымды, жарқын жүзді, [[күміс]] шашымен аспанды жарқыратқан, күн сәулесі мен [[кемпірқосақ]] нұрына шомылған, қолында балаларды қорғайтын алтын садағы бар жас келіншек немесе қыз ретінде таныған.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>


==Қолданылған әдебиет:==
==Қолданылған әдебиет:==
<references/>
[[Санат:Ә]]
[[Санат:Қазақ мәдениеті]]
{{Stub: Қазақ мәдениеті}}
{{wikify}}
Қазақстан энциклопедия 1-том
Қазақстан энциклопедия 1-том



15:42, 2011 ж. тамыздың 5 кезіндегі нұсқа

Әсемдік — адамды эстетикалық ұғым, материалдық және рухани дүниенің ләззатқа бөлейтін сипаты. Әсемдік әдемілікпен тектес. Бірақ әдемілік объектілердің сыртқы және ішкі қырларын бірдей қамтыса, әсемдік құбылыстардың сыртқы көзге түсетін және пішіндік ерекшеліктерін эстетик. тұрғыдан қабылдауға жатады. Әсемдік ең алдымен, тепе-теңдік, тұтастық, үйлесімділік, ырғақтылық, мақсатқа сәйкестілік, түс пен жарықтың белгілі бір мөлшері табиғи өлшемдермен айқындалады. Әсемдіктің осындай табиғи өлшемдерін эстетикалық түйсінуде адамның сезім мүшелерімен қатар, оның ішкі түйсігі мен ақыл-парасаты ерекше рөл атқарады. “Пішіннің сыртқы әсемдігі” (Гегель) оның ішкі мазмұнымен сәйкес келмеуі мүмкін. Жылтырағанның бәрі әдемі емес. Керісінше, сыртқы сұрықсыздық пен сиықсыздық тасасында жоғары жан сұлулығын кездестіру әбден мүмкін. Қзгілік пен жылылықтан ада әсемдік кейпіне ежелгі қазақ аңыздарындағы Пері қызы, грек мифологиясындағы Нарцисс бейнесі де жатады. Алайда әсемдікті рухани сұлулықтан алшақтатып жіберген дұрыс емес. өмір мен өнердегі әсемдік рухани қуаныш пен ләззатқа бөлей отырып, қоғамда зор танымдық және тәрбиелік рөл атқарады. Адам дүниені әсемдік үлгісінде қайта құруға ұмтылады. Адамның түрі де, киімі де, жаны да, ойы да әсем болуы керек. Шынайы әсемдік адамды шығармашылық дарыны мен қабілетін неғұрлым толық және жемісті пайдаланып, нағыз әдемі және сұлу тұлға мұратына ұмтылуға жігерлендіреді. Қазақтың дәстүрлі][дүниетаным|дүниетанымында әсемдік өмір мұратына айналып, оған үлкен көңіл бөлінген. Мысалы, қазақтар киелі әйел Құдайы Ұмайды өте әсем, сұлу және қайырымды, жарқын жүзді, күміс шашымен аспанды жарқыратқан, күн сәулесі мен кемпірқосақ нұрына шомылған, қолында балаларды қорғайтын алтын садағы бар жас келіншек немесе қыз ретінде таныған.[1]

Қолданылған әдебиет:

  1. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8

Қазақстан энциклопедия 1-том