Еуропа қара күзені: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Taxobox
[[Сурет:Mustela-lutreola-1982.jpg|thumb|right|190px|Еуропа қара күзені]]
| name = Еуропа қара күзені
'''Еуропа қара күзені''' (Mustela lutreola) – сусар тұқымдасына жататын мамық терілі аң. Қазақстанда 1920 – 30 жылдары [[Батыс Қазақстан]], [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе облыстарының]] [[Жайық өзені|Жайық]], [[Елек өзені|Елек]], [[Қарғалы өзені|Қарғалы]], [[Жаман Қарғалы өзені|Жаман Қарғалы өзендерінің]] жағасында мекендеген. Соңғы рет 1938 жылы Еуропа қара күзенінің біреуін [[Ырғыз өзені|Ырғыз өзенінің]], екіншісін [[Солтүстік Қазақстан]] облысындағы [[Шағалалы өзені|Шағалалы өзенінің]] бойынан ұстаған. Бұдан басқа [[Қазақстан|Қазақстанда]] таралуы жөнінде ешқандай дерек жоқ. Еуропа қара күзенінің дене тұрқы 36 – 42 см, салмағы 1,1 кг-дай. Басы жалпақ, денесі ұзынша келген, аяқтары қысқа. Башпайларының арасы жүзу жарғағымен жалғасқан. Жүні біркелкі үлпілдек, қара қоңыр, қызғылт қоңыр түстес. Алқымында, астыңғы және үстіңгі еріндері мен төсінде ақ дағы болады. Өзенде, ағын суда, бөгендерде мекендеп, інін (тереңдігі 1,5 м-дей) су астына қазады. Балық, ұсақ кемірушілер, жәндіктермен қоректенеді. Жыныстық жағынан бір жаста жетіледі. Ақпан – наурыз айларында ұйығады да, 42 – 75 күннен кейін балалайды (3 – 7, сирек 10). Күзге қарай інін тастап, өз бетінше тіршілік етеді. Еуропа қара күзені – терісі өте бағалы аң. Қазіргі кезде өте сирек кездесетін аң болғандықтан қорғауға алынып, [[Қазақстан|Қазақстанның]] «[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]» енгізілген.
| status = EN
<ref name="test">Қазақ энцклопедиясы</ref>
| trend = down
==Пайдаланған әдебиет==
| status_system = iucn3.1
<references />
| status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008|assessors=Maran, T., Aulagnier, S., Libois, R., Kranz, A., Abramov, A. & Wozencraft, C |year=2008|id=14018|title=Mustela lutreola|downloaded=7 November 2010}}</ref>
| image = Europäischer Nerz.jpg
| image_width = 200px
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Хордалылар]]
| classis = [[Сүтқоректілер]]
| ordo = [[Жыртқыштар]]
| familia = [[Mustelidae]]
| genus = ''[[Mustela]]''
| species = '''''M. lutreola'''''
| binomial = ''Mustela lutreola''
| binomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1761)
| range_map = European Mink area.png
| range_map_caption = Ареал<br/>(қоңыр - қазіргі, қызыл - жерсінген, қызғылт сары - жойылған мүмкін)
}}
'''Еуропа қара күзені''' ({{lang-la|Mustela lutreola}}) – сусар тұқымдасына жататын мамық терілі аң. Қазақстанда 1920 – 30 жылдары [[Батыс Қазақстан]], [[Ақтөбе облысы|Ақтөбе облыстарының]] [[Жайық өзені|Жайық]], [[Елек өзені|Елек]], [[Қарғалы өзені|Қарғалы]], [[Жаман Қарғалы өзені|Жаман Қарғалы өзендерінің]] жағасында мекендеген. Соңғы рет 1938 жылы Еуропа қара күзенінің біреуін [[Ырғыз өзені|Ырғыз өзенінің]], екіншісін [[Солтүстік Қазақстан]] облысындағы [[Шағалалы өзені|Шағалалы өзенінің]] бойынан ұстаған. Бұдан басқа [[Қазақстан|Қазақстанда]] таралуы жөнінде ешқандай дерек жоқ. Еуропа қара күзенінің дене тұрқы 36 – 42 см, салмағы 1,1 кг-дай. Басы жалпақ, денесі ұзынша келген, аяқтары қысқа. Башпайларының арасы жүзу жарғағымен жалғасқан. Жүні біркелкі үлпілдек, қара қоңыр, қызғылт қоңыр түстес. Алқымында, астыңғы және үстіңгі еріндері мен төсінде ақ дағы болады. Өзенде, ағын суда, бөгендерде мекендеп, інін (тереңдігі 1,5 м-дей) су астына қазады. Балық, ұсақ кемірушілер, жәндіктермен қоректенеді. Жыныстық жағынан бір жаста жетіледі. Ақпан – наурыз айларында ұйығады да, 42 – 75 күннен кейін балалайды (3 – 7, сирек 10). Күзге қарай інін тастап, өз бетінше тіршілік етеді. Еуропа қара күзені – терісі өте бағалы аң. Қазіргі кезде өте сирек кездесетін аң болғандықтан қорғауға алынып, [[Қазақстан|Қазақстанның]] «[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]» енгізілген.<ref name="test">Қазақ энцклопедиясы</ref>


== Пайдаланған әдебиет ==
{{stub}}
<references/>

{{stub:Биология}}
{{wikify}}
{{wikify}}

[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
[[Санат:Зоология]]
[[Санат:Жыртқыштар]]

[[Қатысушы:Aidyn91|Aidyn91]]
[[en:European Mink]]

05:07, 2011 ж. тамыздың 8 кезіндегі нұсқа

Еуропа қара күзені

Амандық күйі
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Табы: Сүтқоректілер
Сабы: Жыртқыштар
Тұқымдасы: Mustelidae
Тегі: Mustela
Түрі: M. lutreola
Екі-есімді атауы
Mustela lutreola
(Linnaeus, 1761)
Ареал (қоңыр - қазіргі, қызыл - жерсінген, қызғылт сары - жойылған мүмкін)
Ареал
(қоңыр - қазіргі, қызыл - жерсінген, қызғылт сары - жойылған мүмкін)

Еуропа қара күзені (лат. Mustela lutreola) – сусар тұқымдасына жататын мамық терілі аң. Қазақстанда 1920 – 30 жылдары Батыс Қазақстан, Ақтөбе облыстарының Жайық, Елек, Қарғалы, Жаман Қарғалы өзендерінің жағасында мекендеген. Соңғы рет 1938 жылы Еуропа қара күзенінің біреуін Ырғыз өзенінің, екіншісін Солтүстік Қазақстан облысындағы Шағалалы өзенінің бойынан ұстаған. Бұдан басқа Қазақстанда таралуы жөнінде ешқандай дерек жоқ. Еуропа қара күзенінің дене тұрқы 36 – 42 см, салмағы 1,1 кг-дай. Басы жалпақ, денесі ұзынша келген, аяқтары қысқа. Башпайларының арасы жүзу жарғағымен жалғасқан. Жүні біркелкі үлпілдек, қара қоңыр, қызғылт қоңыр түстес. Алқымында, астыңғы және үстіңгі еріндері мен төсінде ақ дағы болады. Өзенде, ағын суда, бөгендерде мекендеп, інін (тереңдігі 1,5 м-дей) су астына қазады. Балық, ұсақ кемірушілер, жәндіктермен қоректенеді. Жыныстық жағынан бір жаста жетіледі. Ақпан – наурыз айларында ұйығады да, 42 – 75 күннен кейін балалайды (3 – 7, сирек 10). Күзге қарай інін тастап, өз бетінше тіршілік етеді. Еуропа қара күзені – терісі өте бағалы аң. Қазіргі кезде өте сирек кездесетін аң болғандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.[2]

Пайдаланған әдебиет

  1. Maran, T., Aulagnier, S., Libois, R., Kranz, A., Abramov, A. & Wozencraft, C (2008). Mustela lutreola. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 7 November 2010.
  2. Қазақ энцклопедиясы

Үлгі:Stub:Биология