Түр түзілу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Тур Тузілу''', жаңа түрдің пайда болуы – өте күрделі әрі ұзақ уақыт аралығын қамтитын эволюциял...
 
Дарвин
1-жол: 1-жол:
'''Тур Тузілу''', жаңа түрдің пайда болуы – өте күрделі әрі ұзақ уақыт аралығын қамтитын эволюциялық процесс. Жаңа түрдің пайда болуын алғаш рет Ч.[[Дарвин]] табиғи сұрыптау тұжырымдамасында ерекше атап көрсетті ([[1859]]).
'''Тур Тузілу''', жаңа түрдің пайда болуы – өте күрделі әрі ұзақ уақыт аралығын қамтитын эволюциялық процесс. Жаңа түрдің пайда болуын алғаш рет [[Ч. Дарвин]] табиғи сұрыптау тұжырымдамасында ерекше атап көрсетті ([[1859]]).
[[Сурет:Huxley - Mans Place in Nature.jpg|thumb|left|эволюциялық процесс]]
[[Сурет:Huxley - Mans Place in Nature.jpg|thumb|left|эволюциялық процесс]]
Ол өзінің тұжырымдамасын дивергенция деп атады. Дарвиннің пікірі бойынша кез келген ірі жүйелік топтар (өсімдіктер де, жануарларда да) бастапқы бір ғана ата-тектен пайда болып, олар кейіннен кейбір белгілері арқылы бір-бірінен ажырай бастаған. Мұны монофилетикалық теория деп атайды. Қазіргі кезде Тур Тузілу құбылысы дизруптипті (ағылш. dіsrupt – бөлініп кету) сұрыпталу негізінде түсіндіріледі. Америкалық ғалым Э.У. [[Майр]] ([[1904]] – [[2000]]) Тур Тузілу-дің негізгі 3 қағидасын атайды:
Ол өзінің тұжырымдамасын дивергенция деп атады. Дарвиннің пікірі бойынша кез келген ірі жүйелік топтар (өсімдіктер де, жануарларда да) бастапқы бір ғана ата-тектен пайда болып, олар кейіннен кейбір белгілері арқылы бір-бірінен ажырай бастаған. Мұны монофилетикалық теория деп атайды. Қазіргі кезде Тур Тузілу құбылысы дизруптипті (ағылш. dіsrupt – бөлініп кету) сұрыпталу негізінде түсіндіріледі. Америкалық ғалым Э.У. [[Майр]] ([[1904]] – [[2000]]) Тур Тузілу-дің негізгі 3 қағидасын атайды:

19:34, 2011 ж. тамыздың 10 кезіндегі нұсқа

Тур Тузілу, жаңа түрдің пайда болуы – өте күрделі әрі ұзақ уақыт аралығын қамтитын эволюциялық процесс. Жаңа түрдің пайда болуын алғаш рет Ч. Дарвин табиғи сұрыптау тұжырымдамасында ерекше атап көрсетті (1859).

эволюциялық процесс

Ол өзінің тұжырымдамасын дивергенция деп атады. Дарвиннің пікірі бойынша кез келген ірі жүйелік топтар (өсімдіктер де, жануарларда да) бастапқы бір ғана ата-тектен пайда болып, олар кейіннен кейбір белгілері арқылы бір-бірінен ажырай бастаған. Мұны монофилетикалық теория деп атайды. Қазіргі кезде Тур Тузілу құбылысы дизруптипті (ағылш. dіsrupt – бөлініп кету) сұрыпталу негізінде түсіндіріледі. Америкалық ғалым Э.У. Майр (19042000) Тур Тузілу-дің негізгі 3 қағидасын атайды:

  1. ) филетикалық Тур Тузілу – бастапқы ескі түрдің өзінен бірте-бірте жаңа түр түзіліп, түр санының өзгермеуі. Мысалы, бастапқы А түрден жаңа В түр пайда болады (АВ);
  2. ) буданды Тур Тузілу – бастапқы екі түрдің қосылуынан жаңа бір түрдің пайда болып (АБВ), табиғатта түр санының азаюы;
  3. ) дивергентті Тур Тузілу – бастапқы бір түрден жеке топтардың бөлінуі арқылы екі не одан да көп түрдің пайда болуы (ААБ). Тур Тузілу процесі бір түрге жататын организмнің өз ішінде жеке топтардың бірте-бірте бір-бірінен оқшаулануы нәтижесінде жүріп отырады. Бұл жағдай маусымдық, экол., геогр., физиол., этол. және генет. оқшауларға тікелей байланысты жүзеге асады. Тур Тузілу-дің негізгі екі жолы бар: аллопатриялық Тур Тузілу (бір кеңістікте таралған түрден жаңа топтар пайда болып, олардың әрқайсысынан жеке жаңа түрлер шығып, олардың таралу аумақтарының бір-бірінен бөлінуі); симпатриялық Тур Тузілу (бастапқы түр тіршілік еткен орта жағдайларында жаңа түрлердің пайда болуымен ерекшеленеді де жаңа түрлердің таралу аумағында өзгеріс байқалмайды). Тур Тузілу-дің бұл түрі жануарларға қарағанда өсімдіктер арасында жиі кездеседі. Симпатриялық Тур Тузілу-де бастапқы түрдің хромосомалық жиынтығының өзгеруі полиплоидтау және будандасу жолымен жүзеге асады. Соңғы кездегі ғыл. жетістіктер Тур Тузілу-дің генет. негізін гендер жиынтығының өзгеруімен түсіндіреді. Бастапқы түрдің гендер жиынтығының өзгеруінен өзгеше жаңа түрлер пайда болады. Табиғатта табиғи сұрыптаудың нәтижесінде болатын Тур Тузілу процесінің сызба нұсқасын былай көрсетуге болады: (сызбаны қараңыз).

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том