Слюдалар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш СЛЮДАЛАР дегенді Слюдалар дегенге жылжытты
ш Бот: Мына үлгі өзгертілді: Stub:Геология
35-жол: 35-жол:
[[Санат: С]]
[[Санат: С]]


{{Geology-stub}}
{{Stub:Геология}}
{{wikify}}
{{wikify}}



08:51, 2011 ж. тамыздың 19 кезіндегі нұсқа

Слюда
Слюда
Слюда

Слюдалар[1] — қабатталған құрылымды алюмосиликаттардан тұратын минералдар тобы.

  • Жалпы химиялық формуласы: R1R2–3[AlSі3O10](OH,F)2, мұндағы R1=K, Na; R2–3=Al, Mg, Fe, Lі.
  • Слюдаларға кең тараған изовалентті және гетеровалентті изоморфтық алмасулар тән.
  • Слюдалар оң таңбалы иондардың сипаты бойынша өзіндік слюдаларға (K, Na иондары) және морт (Ca ионы) және гидрослюдаларға бөлінеді.
  • Өзіндік слюдаларға құрамы өзгермелі минералдар кіреді. Мыcалы, аннит, флогопит, мусковит, полилитионит, тайниолит, парагонит, тағы басқа.
  • Бұлардан басқа аралық құрамды минералдар: биотит, фенгит, лепидолит, циннвальдит, протолитионит кіреді.
  • Морт слюдаларға жататын минералдар: маргарит, ксантофиллит, битиит.
  • Кейде слюдалар “слюда заңы” бойынша қосақталып немесе эндогендік жағдайларда жаралады.
  • Слюдалардың құрылымында үш қабатты октаэдрлік торлардан (иондар мен кремний-оттекті) түзілген пакеттер болады.
  • Слюдаларға тән ерекшелік — құрамында әр түрлі температураға байланысты бөлінетін судың болуы.
  • Моноклиндік сингонияда кристалданады. Жақсы қалыптасқан кристалдары жақтарға және псевдогексагонды кейіпке ие болады. Тақталы, кестелі, қабыршақты агрегаттар түзеді.
  • Құрылымы қабатты болғандықтан слюдалар беріктілік, майысқақтық, серпімділік қасиеттері сақталынып қалатын жұқа жапырақшаларға ажырайды.
  • Минералдардың жіктілігі аса жетік, қаттылығы 2,5, маргаритте 4,5, гидрослюдаларда 2-ге дейін.
  • Тығыздығы гидрослюдаларда 2,3 г/см3, мусковит пен лепидолитте 2,8 — 2,9 г/см3, ал флогопит пен биотитте 3,0 — 3,3 г/см3.
  • Түсі химиялық құрамына байланысты: мусковит пен флогопит түссіз, жұқа пластинкасы мөлдір; Fe2+, Fe3+, Mn2+, Cr2+ (фуксит), тағы басқа болуына қарай, қоңыр, қызғылт (күлгіндеу), жасыл болып келеді.
    • Темірлі слюдалардың түсі қоңыр, қошқыл-жасыл және темір иондарының мөлшеріне қарай қара болуы мүмкін.
    • Темірі аз слюдалар үйкеліске, отқа, химиялық заттар әсеріне төзімді. Оларға электроқшаулағыш, механикалық иілгіштік, серпімділік, тағы басқа қасиеттер тән.
  • Слюдалар маңызды тау жыныстарын түзуші минералдар болып саналады.
  • Слюдалардың өндіріс үшін маңыздылары: мусковит, флогопит, вермикулит, глауконит және литий кентастары ретінде литийлі слюдалар
  • Мусковит кен орындары гранитті пегматит, грейзен, слюдалы тақтатастарға, ал флогопит кендері сілтілі және ультранегізді тау жыныстарына ұштастырылған.
  • Парақталған слюдалар оқшаулағыш материал, терезе жасауда, тағы басқа қолданылады.
  • Слюдалардың қабыршақтарынан, өндіріс қалдықтары мен кеніш ұнтағынан (скрап) слюдонит пен слюдопласт дайындалады.
  • Уатылған, майдаланған слюдаларды рубероид, тұсқағаз, пергамин өндіруде және микалекс даярлауда пайдаланады.[2]


Пайдаланған әдебиет

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
  2. Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
  • Геологический словарь, т. 2, М., 1978.