Тянь-Шань арқары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
шӨңдеу түйіні жоқ |
ш «Қазақстанның Қызыл кітабына енген жануарлар» деген санатты аластады; Санатты жылдам үстеу: «Қазақстанның Қызыл кітабына енген сүтқор |
||
8-жол: | 8-жол: | ||
[[Санат:Қуысмүйізділер]] |
[[Санат:Қуысмүйізділер]] |
||
[[Санат:Қазақстанның Қызыл кітабына енген |
[[Санат:Қазақстанның Қызыл кітабына енген сүтқоректілер]] |
21:54, 2011 ж. қыркүйектің 7 кезіндегі нұсқа
Тянь-Шань арқары (лат. Ovis ammon karelini) – қуысмүйізділер тұқымдасына жататын аша тұяқты аң. Денесі ірі, құлжасының басы үлкен және орала біткен қошқар мүйіздері бар, саулықтарының денесі жинақы, мүйіздері жіңішке, қысқа, сәл артқа қарай иілген. Тянь-Шань, Шу-Қле, Жетісу (Жоңғар) Алатауында таралған. Таулы жерлерде теңіз деңгейінен 2000 – 4000 м биіктікте мекендейді. Көбіне жотаның ашық беткейлеріне жайылады, маусымдық қоныс аударады. Қыс айларында қары аз тау етегіне қарай жылжыса, жазда таудың биік жоталарына көтеріледі. Тянь-шань арқары 2,5 жасында жыныстық жағынан жетіледі. Қазан – қараша айларында күйекке түсіп, сәуір – мамырда жалқы (кейде егіз) қозы табады. Әр түрлі шөптесін өсімдіктермен қоректенеді. Қорегін іздеуге негізінен түнде, қыс айларында күндіз де де шығады. Арқарлардың негізгі жауы – қасқырлар. Кезінде өте көп ауланған, саны жылдан жылға азайып барады. 20 ғ-дың 70 – 90-жылдары 650, Шу-Қле Алатауында – 280, Жетісу (Жоңғар) Алатауында – 300-дей, Теріскей Алатауында – 300-дей, “Алтынемел” ұлттық табиғи саябағында – 100 шақты басы болған. Қазір бұлардың 1,6 – 1,8 мыңдайы ғана қалды. Ақсу-Жабағылы қорығында, “Алтынемел” ұлттық табиғи саябағында, Алматы, Андасай, Көксу және Тоқты қорықшаларында қорғалады. Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.[1]
Пайдаланылған әдебиет
- ↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 8 том
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |