Тянь-Шань қоңыр аюы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш r2.5.2) (Боттың түзеткені: en:Himalayan brown bear
ш r2.7.1) (Боттың үстегені: id:Beruang cokelat Himalaya
35-жол: 35-жол:
[[es:Ursus arctos isabellinus]]
[[es:Ursus arctos isabellinus]]
[[fr:Ours Isabelle]]
[[fr:Ours Isabelle]]
[[id:Beruang cokelat Himalaya]]
[[it:Ursus arctos isabellinus]]
[[it:Ursus arctos isabellinus]]
[[koi:Ursus arctos isabellinus]]
[[koi:Ursus arctos isabellinus]]

20:41, 2011 ж. қазанның 26 кезіндегі нұсқа

Тянь-Шань қоңыр аюы

Амандық күйі
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Табы: Сүтқоректілер
Сабы: Жыртқыштар
Тұқымдасы: Ursidae
Тегі: Ursus
Түрі: U. arctos
Кіші түрі: U. a. isabellinus
Үш-есімді атауы
Ursus arctos isabellinus
Horsfield, 1826

Тянь-Шань қоңыр аюы (лат. Ursus arctos isabellinus) – жыртқыштар отряды, аю тұқымдасына жататын қоңыр аюдың бір түр тармағы. Тянь-Шань мен Памир тауларында таралған. Қазір Өгем, Піскем, Қоржынтау, Кетпен, Талас, Іле, Күнгей, Теріскей, Жетісу (Жоңғар) Алатауларында кездеседі. Тянь-Шань қоңыр аюының аталығы (матай) аналығынан (кірекей) ірі болады. Аталығының дене ұзындығы 2,55 м, бойының биіктігі 1,35 м, салмағы 600 кг-дай. Негізінен құрлықта тіршілік етеді, суда жақсы жүзеді, ағашқа да өрмелей алады. Үш жаста жыныстық жағынан жетіледі. Аналығы өздері жасаған апанында екі жылда бір рет балалайды. Мамыр – маусымда ұйығып, қаңтар – ақпан айларында аналығы екі қонжық табады. Оларды төрт айдай емізеді. Қонжықтары аналарымен бір жылдай бірге жүреді. Қазанның ортасынан сәуірдің ортасына дейін қысқы ұйқыға кетеді. Қалған уақытта белсенді тіршілік етеді. Негізінен шөптесін өсімдіктермен, сирек жәндіктермен, майда сүтқоректілермен қоректенеді, кейде өлекселерді де жейді. Қонжықтары үшін қасқырлар мен барыстар өте қауіпті. Саны жылдан жылға азаюда. Балтық бойы елдерінде оларды аулауға тыйым салынған. Қолға тез үйреніп, цирктерде түрлі ойындар көрсетуге пайдаланылады. Дүние жүзінің көптеген елдерінде зоол. парктерде ұсталып, жақсы көбейеді. Қазақстанда Алматы хайуанаттар паркінде Тянь-Шань қоңыр аюының 3 басы бар. Ақсу-Жабағылы, Алматы қорықтарында, Лепсі, Тоқты қорықшаларында қорғалады. Саны өте аз, қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген. [1]

Пайдаланған әдебиет

  1. "Қазақ Энциклопедиясы", 8 том