Windows сөзнамасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
323-жол: 323-жол:


== Ө ==
== Ө ==
;<span id="Өздігінен жаңартылу" style="font-weight: bold">Өздігінен жаңартылу</span> <span style="font-size:smaller;">(Automatic update)</span>
;<span id="Өздіктік жаңарту" style="font-weight: bold">Өздіктік жаңарту</span> <span style="font-size:smaller;">(Automatic update)</span>
: Windows жүйесінің қауіпсіздік мүмкіндігі, бұл қауіпсіздік жаңартуларды, маңызды жаңартуларды және жаңарту бумаларын пайдаланушы белгілеген кесте бойынша өздіктік түрде қотарып алуға және орнатуға арналған. Сонымен қатар осы мүмкіндіктің көмегімен маңызды жаңартулардың пайда болғаны туралы құлақтандырулар алуға болады.
: Windows жүйесіне қауіпсіздік жаңартымдарын, негізгі жаңартымдар мен жаңартым бумаларын белгіленген кестеге сәйкес өздігінен қотарып алуға және орнатуға мүмкіндік беретін қауіпсіздік құралы. Сондай-ақ маңызды жаңартымдарға қол жеткізу мүмкін болғанда хабарлау үшін өздігінен жаңартылу қызметін баптауға болады.


;<span id="Өңдік сурет" style="font-weight: bold">Өңдік сурет</span> <span style="font-size:smaller;">(Background Image)</span>
;<span id="Өң" style="font-weight: bold">Өң</span> <span style="font-size:smaller;">(Background)</span>
: Windows жұмыс үстелінде көрініс беретін кескін. Нүктелік кескін (.bmp) файлы түрінде сақтала алатын кез келген өрнекті немесе суретті бейнебеттің өңдік суреті ретінде таңдауға болады.
: Windows жүйесінің жұмыс үстеліндегі кескін. Нүктелік кескін (BMP файлы) түрінде сақтауға болатын кез келген өрнекті немесе суретті бейнебеттің өңдік суреті ретінде таңдауға болады.
{{top}}
{{top}}



23:50, 2008 ж. тамыздың 23 кезіндегі нұсқа

Windows рәмізі
Мазмұны: Үсті — A—Z А Ә Б В Г Д Е Ж И К Қ Л М Н О Ө П Р С Т Ұ Ф Ш


A—Z

MS-DOS (Microsoft Disk Operating System)
Дербес компьютерлерде және олармен сыйысымды құрылғыларда пайдаланылуға арналған амалдық жүйе. Пайдаланушы пернетақтада теретін әмірлерді компьютер іске асыратын әрекеттерге айналдырады. MS-DOS жүйесімен өзара әрекеттесу әмір жолағының терезесінде жүзеге асырылады, ал оның бағдарламаларына қатынауды жұмыс үстеліндегі лақаптардың көмегімен іске асыруға болады. Сондай-ақ әмір жолы терезесі, MS-DOS бағдарламасытерминдерін қараңыз.
MS-DOS бағдарламасы (MS-DOS Program)
MS-DOS жүйесінің басқаруымен іске асырылуға арналған бағдарлама. Мұндай бағдарламалар Windows жүйесінің барлық мүмкіндіктерін пайдалана алмауы мүмкін. Сондай-ақ MS-DOS бағдарламасы, бағдарлама туралы ақпарат файлы (PIF) терминдерін қараңыз.
URL-мекен-жайы (Uniform Resource Locator, URL)
Интернеттегі орынды бірегей айқындайтын мекен-жай. Веб-тораптың URL-мекен-жайы http:// таңбаларынан басталады, мысалы, http://www.example.microsoft.com/.


үстіге ↑

А

Алмалы дискі (Floppy disk)
Диаметрі 3,5 дюймді құрайтын, көп дүркін пайдаланылатын магнитті арқау. Қазіргі кезде сыйымдылығы 1,44 МБ алмалы дискілер пайдаланылады. Дискілердің алғашқы үлгілерінің мұқабалары икемді болғандықтан, олар ағылш. floppy disk — иілгіш дискілер деп аталады.
Апару (Drug-n-drop)
Таңдалған элементтің үстінен тінтуір батырмасымен басып ұстап тұрып жылжыту арқылы бейнебеттің үстімен жылжыту. Мысалы, бейнебеттегі терезенің орнын ауыстыру үшін терезе тақырып атын сүйреп апаруға болады.
Арқау (Storage)
Дерек сақтауға жарайтын кез келген тұрғылықты немесе алмалы құрылғы. Мысалы, тұрғылық дискілер, алмалы дискілер, магнитті таспалар, ықшам дискілер.
Ашылмалы мәзір (Pull Down Menu)
Мәзір жолының үстінен нұқығанда ашылатын мәзір. Мәзір ашық тұрады, алайда пайдаланушы тінтуір батырмасын тағы бір рет баспайынша немесе мәзір тармағын таңдамайынша басқа әрекет жасалмайды.


үстіге ↑

Ә

Әкімші (Administrator)
Windows XP Professional жүйесінде — үйшік контроллерлерін немесе жергілікті компьютерлерді, олардың пайдаланушы тіркелгілері мен топтық тіркелгілерін орнату мен басқару, құпия сөздер мен рұқсаттар беру және пайдаланушыларға желіде жұмыс істеу мәселелерін шешуде көмек көрсету үшін жауап беретін адам. Әкімшілер Әкімшілер тобының мүшелері болып табылады және үйшікті немесе компьютерді толық басқарады.
Windows XP Home Edition жүйесінде — компьютердегі бүкіл жүйеге өзгеріс енгізіп, бағдарламалар орната алатын және компьютердегі барлық файлдарға қатынай алатын адам. Компьютер әкғімшісінің тіркелгісін иеленетін адам компьютердегі барлық басқа пайдаланушы тіркелгілеріне түгел қатынай алады.
Әмір (Command, Macro, Script)
Пайдаланушы белгілі бір әрекетті іске асыру мақсатында бағдарламаға беретін нұсқау. Әдетте әмірлер пернетақтадан теріледі немесе мәзірден таңдалады.
Әмір жолы терезесі (Command Prompt window)
MS-DOS амалдық жүйесімен өзара әрекеттесуге арналған, жұмыс үстеліндегі терезе. MS-DOS әмірлері жыпылықтайтын жүгіргімен белгіленген кіру нүктесінде теріледі. Сондай-ақ MS-DOS терминін қараңыз.


үстіге ↑

Б

Бағдарлама (Program)
Бағдарламалар белгілі бір тапсырмаларды орындауға, мысалы, мәтінді өңдеуге, бухгалтерлік есеп жүргізуге немесе дерек басқаруға арналған. Бағдарламалар сондай-ақ бағдарламашықтар деп те аталады.
Байланған нысан (Linked Object)
Құжатқа кірістірілген, бірақ бастапқы файлда қалатын нысан. Байланған деректер бастапқы құжатта өзгертілген кезде жаңартылып отырады. Байланған деректерді өзгерту үшін олардың үстінен екі рет басыңыз. Бейнебетте осы деректер қай бағдарламада жасалса, сол бағдарламаның мәзірлері мен құралдар үстелдері пайда болады. Егер екі құжат та бір компьютерде болса, онда байланған деректерге енгізілген өзгерістер бастапқы құжатта да көрінетін болады. Сондай-ақ бастапқы құжат терминін қараңыз.
Барынша кішірейту (Minimize)
Терезе тақырып атының оң жағындағы «Барынша кішірейту» батырмасының көмегімен терезені құралдар үстеліндегі батырма мөлшеріне дейін кішірейту. Сондай-ақ барынша үлкейту, терезе тақырып аты терминдерін қараңыз.
Барынша үлкейту (Maximize)
Терезе тақырып атының оң жағындағы «Барынша үлкейту» батырмасының көмегімен терезені ең үлкен мөлшерге дейін үлкейту. Сондай-ақ барынша кішірейту, терезе тақырып аты терминдерін қараңыз.
Бастапқы құжат (Main document, Original document, Master document)
Бастапқы құжат деп байланған немесе ендірілген нысан жасалған құжатты атайды. Сондай-ақ ендірілген нысан, байланған нысан терминдерін қараңыз.
Басып шығарғыш (Printer)
Мәтін мен кескіндерді қағазға немесе басқа да басып шығарылатын арқауларға шығаруға арналған құрылғы.
Басып шығарғыш драйвері (Printer driver)
Белгілі бір басып шығарғыштың аппараттық жасақтамасы мен ішкі тілінің қандай екеніне қарамастан онымен басқа бағдарламалардың жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін бағдарлама. Нақты құрылғымен өзара әрекеттесуді драйвер жүзеге асыратындықтан, бағдарламалар әр түрлі басып шығарғыштарды сәтті пайдалана алады. Сондай-ақ құрылғы драйвері терминін қараңыз.
Басып шығарғыш пен факстар (Printers and faxes)
Басқару үстеліндегі («Бастау» мәзірі) қалта, онда басып шығарғыш орнату шебері, сондай-ақ компьютерде орнатылған барлық басып шығарғыштардың белгішелері орналасқан.
Басып шығару кезегінің реттегіші (Print queue manager)
Пайдаланушы басып шығаруға жіберген құжатты қабылдайтын және осы құжатты басып шығарғыш басып шығара бастаған сәтке дейін оны дискіде немесе жұмыстық жадында сақтайтын бағдарламалық жасақтама.
Басып шығарғыш терезесі (Printer window)
Басып шығарғышқа шығарылуын күтіп тұрған басып шығару тапсырмалары туралы мәліметті көрсететін терезе. Әрбір орнатылған немесе жалғанған басып шығарғыш бойынша басып шығару кезегіндегі құжаттардың санын, олардың иелерін және мөлшерін білуге болады.
Бейне бейімдеуіш (Display card, Display adaptor)
Деректерді монитор бейнебетінде көрсетуге мүмкіндік беретін, компьютердегі кеңейтім тақтасы. Деректерді бейнелеу сапасы бейне бейімдеуішке де, сондай-ақ мониторға да байланысты болады.
Бейнебет ажыратылымдығы (Display resolution)
Пикселдермен өлшенетін, бейнебетте көрініс беретін ақпараттың көлемін айқындайтын параметр. 640 × 480 сияқты төмен ажыратылымдық бейнебеттегі элементтерді үлкен қылып көрсетеді де, бейнебеттегі бос аймақ кіші болады. 1024 × 768 сияқты жоғары ажыратылымдық бейнебеттегі тұтас аймақты үлкейтіп. жекелеген элементтерді кіші етіп көрсетеді.
Белгіше (Icon)
Бейнебетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсететін кішкене сурет. Белгішелер әмірлерді еске сақтамастан немесе оларды пернетақтадан терместен компьютердің белгілі бір әрекеттерін басқаруға мүмкіндік береді.
Белсенді (Active)
Қазіргі сәтте пайдаланылып жатқан немесе бөлектелген терезені немесе белгішені суреттейді. Амалдық жүйе сіз таңдаған келесі перне басылымын немесе әмірді белсенді терезеге өздіктік түрде қолданады. Жұмыс үстеліндегі таңдалмаған терезелер немесе белгішелер енжар болып табылады. Терезені немесе белгішені белсенді ету үшін оның үстінен басыңыз.
Белсенді элементтер (Active elements)
Көрсетілетін деректері жаңартылып отыратын ақпарат, мысалы, биржалық мәліметтер, ауа райы кестесі немесе жаңалықтар. Белсенді элеметтер әдетте Интернет арқылы жаңартылып отырады.
Бөлектеу (Select)
Қандай да бір әрекет жасалуға тиіс деректерді немесе мәтінді пернетақтаның немесе тінтуірдің көмегімен бейнебетте белгілеу.


үстіге ↑

В

Веб (World Wide Web, WWW)
Еренсілтемелерді пайдалана отырып Интернетті қарап шығу жүйесі. Веб-шолғышты пайдаланған кезде бұл жүйе мәтіндік, сызбалық, дыбыстық және бейне нысандарының жиыны түрінде көрініс береді. Сондай-ақ Интернет терминін қараңыз.
Вирусқа қарсы бағдарламалық жасақтама (Antivirus software)
Вирусқарсы бағдарламалар электрондық поштада және компьютердегі басқа файлдарда вирустар, «құрттар», «трояндық аттар» бар-жоғын тексереді. Вирус, «құрт» немесе «трояндық ат» табылған жағдайда, вирусқарсы бағдарлама вирус компьютерге және файлдарға зиянын тигізбей тұрғанда, оны карантинге қояды немесе түгелдей жояды.


үстіге ↑

Г

Гигабайт (Gigabyte, GB)
(ГБ) Дерек өлшеу бірлігі, 1 024 МБ-қа тең. Сондай-ақ килобайт (KБ); мегабайт (MБ) сөздерін қараңыз.


үстіге ↑

Д

Дискі (Disk)
Компьютерге тіркелетін, дерек сақтау құрылғысы, мысалы, алмалы дискі немесе тұрғылықты дискі (компьютердің тұрақты ішкі құраласы).
Дискі, дискі әрпі (Drive, Drive Letter)
Белгілі бір файл жүйесі үшін пішімделген және дискі әрібі бар дерек сақтау аймағы. Дерек сақтау үшін алмалы дискі, ықшам дискі, тұрғылықты дискі немесе басқа түрлі дискіні пайдалануға болады. Дискілер A әрпінен бастап, соңынан қос нүкте келетін әріптермен белгіленеді. Дискінің мазмұнын жетектегіштегі немесе «Менің компьютерім» терезесіндегі оның белгішесінің үстінен басу арқылы қарап алуға болады. Сондай-ақ файл жүйесі терминін қараңыз.
Дыбыстауыш тақта (Sound card)
Дербес компьютерлер үшін дыбыс жазу мен ойнату мүмкіндігін қамтамасыз ететін кеңейтім тақтасы.
Дыбыстық файл (Audio file)
Дыбыстық файлда Windows жүйесі компьютерде дыбыстық жазбаларды ойнату үшін пайдаланатын деректер орналасады. Windows жүйесіндегі дыбыстық файлдардың кеңейтімі — wav.


үстіге ↑

Е

Енгізу тілі (Input Language)
Деректер енгізілетін тілге сәйкес келетін тіл және пернетақта жаймасы.
Ендірілген нысан (Embedded object)
Басқа бағдарламада жасалған деректерді құжатқа кірістіру. Ендірілген деректерді жаңа құжатта олар қай бағдарламада жасалған болса, сол бағдарламаның мәзірлері мен құралдар үстелдерінің көмегімен өзгертуге болады. Ендірілген деректерді өзгерту үшін оларды бөлектеңіз де, үстінен екі рет басыңыз. Бейнебетте осы деректер қай бағдарламада жасалса, сол бағдарламаның мәзірлері мен құралдар үстелдері пайда болады. Ендірілген деректер бастапқы құжатпен байланысын сақтамайды. Бұл – егер бастапқы құжатта деректер өзгертілсе, ол жаңа құжатта көрінбейді деген сөз.
Еренсілтеме (Hyperlink)
Файлға, файлдағы белгілі бір жерге немесе Интернеттегі веб-бетке өту үшін үстінен нұқым жасалатын, асты сызылған түсті мәтін немесе сурет.


үстіге ↑

Ж

Жабдық (Hardware)
Компьютерлік жүйенің физикалық құраластары, соның ішінде перифериялық құрылғылар, мысалы, басып шығарғыштар, модемдер және тінтуірлер.
Желі (Network)
Компьютерлер мен басқа да құрылғылар, мысалы, басып шығарғыштар мен мәтіналғылар тобы, олар барлық құрылғылардың бір бірімен өзара әрекеттесуіне мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған. Желілер шағын немесе үлкен, тұрақты (кабельдердің көмегімен) немесе уақытша (телефон желілері немесе сымсыз арналар арқылы) жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі — әлемдік желелір тобы болып табылатын Интернет. Сондай-ақ желілік бейімдеуіш терминін қараңыз.
Желіаралық қалқан (Firewall)
Әдетте ішкі желіге немесе Интранетке сырттан рұқсатсыз қатынауға кедергі жасау үшін қауіпсіздік жүйесін қамтамасыз ететін, аппараттық жабдық пен бағдарламалық жасақтаманың қосындысы. Желіаралық қалқан желіден тысқары аралық сервер арқылы байланыс жолын жоспарлау арқылы желі мен сыртқы компьютерлер арасындағы тура байланысты болдырмайды. Аралық сервер файлы желі арқылы жіберу қауіпсіз болатын-болмайтынын айқындайды. Желіаралық қалқан сондай-ақ қауіпсіз жиекті шлюз деп те аталады.
ЖЖҚ (жедел жадтайтын құрылғы) (Random Access Memory, RAM)ЖЖҚ (жедел жадтайтын құрылғы)
ЖЖҚ-ны компьютер бағдарламалық жасақтамаларды іске қосатын есептеу үрдістерін орындау үшін пайдаланады. Сонымен қатар ЖЖҚ-да бейнебетте көрінетін деректер уақытша сақталады. ЖЖҚ көлемінің артуы компьютерде күрделі бағдарламаларды іске қосуға және үлкен файлдарды өңдеуге мүмкіндік бермейді. Компьютер сөндірілген кезде ЖЖҚ-да сақталған деректер жойылып кетеді.
ЖК (жасырын көшірме) (Carbon Copy, CC)
Хабардың жасырын көшірмесі. Электрондық пошта хабарының осы жолағында аты көрсетілген хабар алушы хабардың көшірмесін алады, ал басқа алушыларға оның аты-жөні көрінбейтін болады.
Жою (Delete)
Тұрғылықты дискіден бағдарлама файлдары мен қалталарын жою, сондай-ақ жүйелік тізілімнен тиісті деректерді жою әрекеті.
Жұмыс үстелі (Desktop)
Windows жүйесінің жұмыс үстелі — бұл бейнебеттегі нағыз жұмыс үстелі сияқты ұйымдастырылған аймақ. Мұнда белгішелер, мәзірлер мен терезелер сияқты сан алуан элементтер орналасқан; олардың көмегімен бағдарламаларды іске қосуға және әр түрлі тапсырмаларды орындауға болады. Windows жұмыс үстелінде осы нысандарды кәдімгі жұмыс үстеліндегі сияқты жылжытуға және қайта реттеп қоюға, сондай-ақ жұмысты бастауға және аяқтауға болады. Сондай-ақ пайдаланушының сызбалық интерфейсі терминін қараңыз.
Жүйелік тақта (Motherboard)
Компьютердің негізгі құрастырғыш тақтасы. Жүйелік тақтада қосымша тақталарды тіркеуге арналған ағытпалар бар.
Жылдамдығы жоғары қосылым (Broadband connection)
Интернетке жоғары жылдамдықпен қосылу, мысалы, DSL арқылы немесе кабельдік модемнің көмегімен қосылу.


үстіге ↑

И

Интернет (Internet)
Бүкіл дүние жүзінде орналасқан серверлерді біріктіретін желі. Интернетке қатынау мүмкіндігі болған кезде миллиондаған көздерден, соның ішінде білім беру мекемелерінен, мемлекеттік ұйымдардан, коммерциялық кәсіпорындардан және жекелеген пайдаланушылардан деректер алуға болады. Сондай-ақ веб терминін қараңыз. => Көбірек…
Интернет провайдері (Internet Service Provider, ISP)
Интернетке қатынауға мүмкіндік беретін ұйым. Интернет провайдері Интернетке қосылу үшін қажетті телефон нөмірін, пайдаланушы атын, құпия сөзді және басқа да мәліметтерді береді. Әдетте Интернет провайдерінің көрсететін қызметтері үшін ақы айына немесе сағатына төленеді. Сондай-ақ веб-сервер терминін қараңыз.
Интранет (Intranet)
Интернет технологиялары мен тілқатысу тәсілдерін пайдаланатын, бірақ тек компанияның қызметкерлері сияқты белгілі бір адамдар ғана пайдалана алатын, ұйым ішілік желі. Интранет сондай-ақ жеке желі деп те аталады.


үстіге ↑

К

Кезек (Queue)
Пайдаланушы көрсеткен әрекеттердің орындалуына кезек күтіп тұрған бағдарламалардың немесе тапсырмалардың тізімі. Басып шығаруға қатысты кезек деп басып шығарылуын күтіп тұрған құжаттар тобы аталады. Сондай-ақ басып шығарғыш терминін қараңыз.
Килобайт (Kilobyte, KB)
Дерек өлшеу бірлігі, 1024 байт-қа тең. Сондай-ақ гигабайт, мегабайт терминдерін қараңыз.
Клиент (Client)
Сервер деп аталатын басқа компьютердегі ортақ желілік ресурстарды пайдаланатын компьютер. Сондай-ақ сервер терминін қараңыз.
Көшірме (Copy)
Хабардың көшірмесі. Электрондық пошта хабарының осы жолағында аты көрсетілген хабар алушы хабардың көшірмесін алады, ал басқа алушыларға оның аты-жөні көрініп тұрады.
Күту қалыбы (Standby mode)
Бұл күйде компьютер электр қуатын азырақ тұтынады, бірақ оның жұмыс қабілетін әп-сәтте қалпына келтіруге болады. Компьютер күту қалыбында тұрғанда жадыдағы деректер тұрғылықты дискіге жазылмайды. Қорек көзі үзіліп кеткен жағдайда жадыда орналасқан деректер жоғалып кетеді.
Кірістіру орны (Input area, input box)
Пернетақтадан енгізілген кезде мәтін қойылатын жер. Бағдарламаның терезесінде немесе тілқатысу терезесінде кірістіру орны әдетте жыпылықтаған тік сызық (жүгіргі) түрінде белгіленеді, сондықтан ол көбінесе жүгіргі орны деп аталады.


үстіге ↑

Қ

Қалта (Folder)
Бейнебетте кеңсе қалтасы түріндегі белгішенің (кішкене суреттің) көмегімен бейнеленетін, бағдарламалар мен файлдарға арналған контейнер. Қалталарға файлдармен қатар басқа қалталарды да салуға болады және олар бағдарламалар мен құжаттарды дискіде реттеп орналастыру үшін пайдаланылады.
Қаріп (Font)
Әріптерді, сандар мен арнайы таңбаларды бейнелеуге арналған баспаханалық белгілер жиыны. Сондай-ақ қаріп гарнитурасы терминін қараңыз.
Қаріп гарнитурасы (Typeface, Fonty family)
Штрих ені немесе керткен таңбаларының бар-жоғы сияқты ортақ сипаттамалары бар таңбалар жиыны. Сондай-ақ қаріп терминін қараңыз.
Қатарлас порт (Parallel port)
Қатарлас интерфейсі бар құрылғыларды жалғауға арналған кіріс-шығыс ағытпасы. Басып шығарғыштың көпшілігі қатарлас портқа жалғанады. Сондай-ақ тізбекті порт терминін қараңыз.
Қауіпсіздік орталығы (Security center)
Компьютердің қауіпсіздік жүйесінің жағдайын бейнелеуге, сондай-ақ жүйенің қорғалу дәрежесін жақсартуға мүмкіндік беретін іс-әрекеттерді орындауға болатыны туралы құлақтандыруға арналған бағдарлама. Қауіпсіздік орталығы қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі үш құраласын бақылайды: желіаралық қалқан, вирусқарсы бағдарламалық жасақтама және өздіктік жаңарту құралы.
Қашықтан қатынасу қосылымы (Remote access connection)
Телефон желісін пайдаланатын құрылғының көмегімен жергілікті желіге қосылу.
Қойынды Tab
Тілқатысу терезесінің бір бөлігі, жазу кітапшасындағы бетбелгіге ұқсайды және тілқатысу терезесінің әр түрлі параметрлер жиындарының арасында жылжуды қамтамасыз етеді.
Қор көзі Resource
Орындалып жатқан бағдарламада немесе үрдісте пайдаланылатын компьютердің немесе желінің кез келген бір бөлігі (мысалы, дискі, басып шығарғыш немесе жады).
Қос нұқым (Double click)
Тінтуір көрсеткісін қозғамастан оның батырмасын екі рет жылдам басып, босату. Бағдарламаны немесе оның мүмкіндігін жылдам таңдап, іске қосуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ нұқу, апару терминдерін қараңыз.
Қотару (Download)
Сұратушы компьютерге файлдың көшірмесін модем немесе жергілікті желі арқылы Интернеттен көшіру.
Құпия сөз (Password)
Компьютерге және пайдаланушылардың тіркелгілеріне қатынауды шектеуге арналған қорғаныс құралы. Құпия сөз деп ресурстарға қатынау үшін енгізілуге тиіс таңбалар жиыны аталады. Құпия сөз әріптерден, сандар мен басқа да таңбалардан тұрады, және бұл жерде олардың үлкен-кішілігі есепке алынады.
Құралдар үстелі (Tools, toolbar)
Бағдарламаның сызбалық интерфейсіндегі бейнебеттік батырмалардың немесе белгішелердің қатары, бағаны немесе блогы. Осы батырмаларды баса отырып немесе белгішелердің үстінен нұқи отырып, пайдаланушы бағдарламаның белгілі бір жетелерін белсендіреді. Мысалы, Microsoft Word құралдар үстелінде (басқаларымен қатар) мәтінді қиғаш немесе жуан етіп өзгертуге арналған батырмалар, сондай-ақ құжаттарды сақтау мен ашу батырмалары бар. Әдетте пайдаланушының құралдар үстелдерін баптауға және оларды бейнебет бойымен жылжытуға мүмкіндігі болады.
Құрылғы (Device)
Жергілікті желіге немесе компьютерге жалғауға болатын кез келген жабдық, мысалы, компьютер, басып шығарғыш, тәрте, бейімдеуіш, модем немесе басқа перифериялық құрылғы. Құрылғылар Windows жүйесімен жұмыс істеуі үшін әдетте драйвер қажет болады. Сондай-ақ құрылғы драйвері, перифериялық құрылғы терминдерін қараңыз.
Құрылғы драйвері (Device driver)
Модем, желілік бейімдеуіш немесе басып шығарғыш сияқты нақты құрылғының амалдық жүйемен өзара әрекеттесуге мүмкіндік беретін бағдарлама. Тіпті құрылғы жүйеде орнатылған болса да, тиісті драйвер орнатылып, бапталғанша Windows жүйесі құрылғыны танымауы мүмкін. Орнатылған және бапталған құрылғы драйверлері компьютердің жұмысын бастау барысында өздіктік түрде іске қосылады да, пайдаланушы үшін байқаусыз жегіледі. Әдетте драйверлерді жабдықты өндірушінің веб-торабынан қотарып алуға болады.
Құсбелгі көзі (Checkbox)
Құсбелгі көздері параметрлер жиынындағы жекелеген мүмкіндіктерді немесе параметрлерді іске қосу немесе ажырату үшін қолданылады. Егер параметр таңдалса, оның тұсында х белгісі немесе құсбелгі пайда болады.
Құсбелгіні алып тастау (Uncheck)
Құсбелгі көзін алып тастау жолымен параметрді ажырату. Құсбелгі көзін алып тастау үшін оның үстінен басыңыз немесе бөлектеңіз де, БОС ОРЫН батырмасын басыңыз.


үстіге ↑

Л

Лақап (Shortcut)
Компьютерде немесе желіде орналасқан кез келген элементке сілтеме (мысалы, бағдарлама, файл, қалта, дискіенгізгі, веб-бет, басып шығарғыш немесе басқа компьютер болуы мүмкін). Лақаптарды түрлі аймақтарда, мысалы, жұмыс үстелінде, Бастау мәзірінде немесе қалталарда орналастыруға болады. Сондай-ақ жұмыс үстелі, белгіше терминдерін қараңыз.


үстіге ↑

М

Мәзір (Menu)
Белгілі бір әрекеттерді орындау үшін, мысалы, құжаттың бөлектелген бөлігін пішімдеу үшін пайдаланушы әмірлерді таңдайтын тізім.
Мәзір жолағы (Menu bar)
Бағдарлама терезесінің үстіңгі жағындағы тік бұрышты үстел, онда қолданыстағы мәзірлердің атаулары орналасқан. Егер тінтуірдің немесе пернетақтаның көмегімен мәзірлердің бірін бөлектесе, ондағы әмірлердің тізімі бейнебетте көрініс береді.
Мәтін жолағы (Textbox)
Бейнебеттегі тік төрт бұрышты өріс, онда әмірлерді орындау үшін қажетті деректер теріледі.
Мегабайт (Megabyte, MB)
(МБ) Дерек өлшеу бірлігі, 1 048 576 байтқа тең. Сондай-ақ гигабайт; килобайт сөздерін қараңыз.
Менің компьютерім (My Computer)
Тұрғылықты дискі мен алмалы дискілердің, ықшам дискінің, сондай-ақ кез келген тіркелген перифериялық құрылғылардың мазмұны бейнеленетін қалта. Бұл қалтаға қатынау үшін Бастау мәзірінен Менің компьютерім тармағын таңдаңыз.
Менің құжаттарым (My Documents)
Жылдам қатынауды керек ететін құжаттарды, суреттер мен басқа да файлдарды сақтауға ыңғайлы қалта. WordPad немесе Paint сияқты бағдарламалар файлдарды сақтайтын басқа орын көрсетілмесе, оларды «Менің құжаттарым» қалтасында өздіктік түрде сақтайды. Бұл қалтаға қатынау үшін Бастау мәзірінен Менің құжаттарым тармағын таңдаңыз.
Менің сазым (My Music)
Дыбыстық файлдарды сақтауға және өңдеуге ыңғайлы қалта. Бұл қалтаға қатынау үшін Бастау мәзірінен Менің сазым тармағын таңдаңыз.
Менің суреттерім (My Pictures)
Сызбалық файлдарды сақтауға және өңдеуге ыңғайлы қалта. Бұл қалтаға қатынау үшін Бастау мәзірінен Менің суреттерім тармағын таңдаңыз.
Модем (Modem)
Сандық деректерді телефон желісі арқылы жіберуге және қабылдауға арналған құрылғы.


үстіге ↑

Н

Нобай (Thumbnail)
Көбінесе сызбалық кескіндер жиынын жылдам қарап шығу үшін пайдаланылатын, кескіннің кішірейтілген нұсқасы.
Нұқу (Click)
Тінтуірдің негізгі (сол жақ) батырмасын элементтің үстіне апарып, басу, содан соң батырманы босату.
Нүкте (Pixel)
Бағдарламалық жасақтама, бейнебет немесе басып шығарғыш әріптерді, сандар мен суреттерді жасау үшін пайдалана алатын ең кіші элемент. Компьютер бейнебетте немесе басып шығарғыш қағазда жасап шығаратын кескінді құрайтын мыңдаған нүктелердің қарапайым бөлігі болып табылатын төрт бұрышты тордың болжалды сызықтары қиылысқан жердегі аумақ. Сондай-ақ бейнебет ажыратылымдығы терминін қараңыз.
Нысан (Object)
Төлбелгілерінің бірегей жиынымен айрықшаланатын элемент (файл, қалта, басып шығарғыш). Мысалы, файлдың атауы, орналасқан жері мен мөлшері оның төлбелгілері болып табылады. Сондай-ақ басып шығарғыштың рұқсаттарытерминін қараңыз.


үстіге ↑

О

Ойын порты (Game port)
Компьютерге тәртені немесе басқа да ойын құрылғыларын жалғауға арналған ағытпа. Сондай-ақ тізбекті порт терминін қараңыз.
Оң жақ батырмамен басу (Right click)
Тінтуірдің екінші (оң жақ) батырмасын нысанның үстіне апарып, басу, содан соң батырманы босату. Тінтуірдің оң жақ батырмасымен басу арқылы пайдалы әмірлер орналасқан мәтінмәндік мәзір ашылады, олардың тізбесі таңдалған нысанға және жағдайға қарай әр түрлі болады.
Орнату (Install)
Компьютерге бағдарлама файлдары мен қалталарын алғаш рет үстеу. Орнату жаңартудан басқаша болады, жаңарту кезінде бағдарламаның қолданыстағы қалталары мен файлдары жаңарақ нұсқаларымен ауыстырылады.


үстіге ↑

Ө

Өздіктік жаңарту (Automatic update)
Windows жүйесінің қауіпсіздік мүмкіндігі, бұл қауіпсіздік жаңартуларды, маңызды жаңартуларды және жаңарту бумаларын пайдаланушы белгілеген кесте бойынша өздіктік түрде қотарып алуға және орнатуға арналған. Сонымен қатар осы мүмкіндіктің көмегімен маңызды жаңартулардың пайда болғаны туралы құлақтандырулар алуға болады.
Өң (Background)
Windows жүйесінің жұмыс үстеліндегі кескін. Нүктелік кескін (BMP файлы) түрінде сақтауға болатын кез келген өрнекті немесе суретті бейнебеттің өңдік суреті ретінде таңдауға болады.


үстіге ↑

П

Пайдаланушы (User)
Компьютерді пайдаланатын адам.
Пайдаланушы профайлы (User profile)
Бұл файлда жұмыс үстелі мен бағдарламашықтардың параметрлері сияқты, жеке пайдаланушыға арналған баптау туралы мәлімет сақталады. Әр пайдаланушының жеке параметрлері пайдаланушының профайлында сақталады да, Windows жүйесі оны пайдаланушы жүйеге кірген кезде жұмыс үстелін баптау үшін пайдаланады.
Пайдаланушы тіркелгісі (User account)
Windows жүйесіндегі пайдаланушыны айқындайтын барлық мәліметті қамтитын жазба. Оған жүйеге кіру үшін талап етілетін пайдаланушының аты мен құпия сөзі кіреді.
Пайдаланушының аты (User name)
Windows жүйесіндегі пайдаланушының тіркелгісін айқындайтын бірегей жазба. Тіркелгіде айқындалған пайдаланушының аты топтағы қандай да бір басқа атпен немесе сол үйшіктегі не жұмыс тобындағы пайдаланушы атауымен сәйкес келмеуге тиіс.
Пайдаланушының құпия сөзі (User password)
Әр пайдаланушы тіркелгісінде сақталатын құпия сөз. Әр пайдаланушының бірегей құпия сөзі болады, және жүйеге кірген кезде немесе серверге қатынасқан кезде сол құпия сөз енгізілуге тиіс. Сондай-ақ құпия сөз; пайдаланушы тіркелгісі сөздерін қараңыз.
Пайдаланушының сызбалық интерфейсі (Graphical User Interface, GUI)
(GUI) Компьютердің көрнекі ортасы, ол бағдарламаларды, файлдар мен параметрлерді бейнебеттегі шағын кескіндердің көмегімен көрсетеді. Оның элементтері белгішелер, мәзірлер және тілқатысу терезелері болып табылады. Бұл параметрлерді таңдау және белсенді ету оларды тінтуірмен меңзеп, үстінен нұқу арқылы немесе пернетақтаның көмегімен іске асырылады. Шарлау элементтерінің көпшілігі (мысалы, жылжыту жолағы сияқты) барлық бағдарламаларда бірдей жолмен жұмыс істейді.
Пернетақта жаймасы (Keyboard layout)
Түрлі тілдерде пайдаланылатын таңбалар мен нышандардың орналасуы. Пернетақтадағы пернелер басылғанда бейнебетте қандай таңба шығатыны пернетақта жаймасына байланысты болады. Басқару үстеліндегі «Аймақ және тіл параметрлері» құраласында басқа тіл таңдалған кезде пернетақта үшін тағайындалған жайма өзгереді.
Пернетақта тілі (Keyboard language)
Мәтін терген кезде қолданылатын тіл. Windows жүйесіне арналған кейбір бағдарламалар бұл параметрді таниды. Жаңа пернетақта тілі үстелген жағдайда осы тілге арналған пернетақта жаймасы да үстеледі.
Порт (Port)
Компьютерді басып шығарғыш, тінтуір, пернетақта, монитор сияқты құрылғыларға немесе желіге кабельдердің көмегімен жалғауға арналған ағытпа (әдетте компьютердің арт жағында болады). Әдетте портқа жекелеген мақсаттарда пайдаланылатын ағытпалардың бөлек түрі сәйкес келеді. Мысалы, тізбекті дерек порты, пернетақта және жоғары жылдамдықты желі порты үшін түрлі ағытпалар қолданылады.


үстіге ↑

Р

Ресурс (Resource)
Компьютердің немесе желінің дискі, басып шығарғыш немесе жады сияқты бір бөлігі, ол орындалып жатқан бағдарламада немесе үрдісте пайдаланылуы мүмкін.
Рұқсат (Permission)
Нысанға қандай пайдаланушының қандай жолмен қатынасуына болатынын айқындайтын ереже. Рұқсатты нысанның иесі береді немесе оның күшін жояды.


үстіге ↑

С

Себет (Recycler)
Себет Windows жұмыс үстелінде орналасады. Файлдарды жою үшін оларды себетке апару керек. Сондай-ақ себетті ашып, жаңсақ жойылған файлдарды қайта шығарып алуға болады. Себетті босатып, дискідегі бос орынды көбейту үшін оның белгішесінің үстінен тінтуірдің оң жақ батырмасымен басыңыз да, Себетті тазалау әмірін таңдаңыз. Сондай-ақ тінтуірдің оң жақ батырмасымен нұқу сөзін қараңыз.
Сервер (Server)
Файлдар, қалталар және компьютерлердің деректері сияқты деректерге ортақ қатынасуды, сондай-ақ желі пайдаланушыларына электрондық пошта қызметтерін қамтамасыз ететін компьютер. Сондай-ақ тұтынғыш сөзін қараңыз.


үстіге ↑

Т

Таңдау (Choice)
Бейнебеттегі мәтіннің бір бөлігін немесе деректі бөлектеу арқылы оларды көрсету. Мұның мақсаты бөлектелген деректерге қатысты белгілі бір әрекетті іске асыру болып табылады. Бөлектеу үшін жүгіргіні мәтіннің немесе деректің бас жағына орналастырып, батырманы басыңыз, содан соң жүгіргіні мәтіннің соңына дейін апарыңыз да, батырманы босатыңыз.
Тапсырмалар реттегіші (Task manager)
Компьютерде орындалып жатқан бағдарламалар мен үрдістер туралы ақпарат беріп отыратын бағдарламашық. Тапсырмалар реттегішін пайдалану арқылы бағдарламалардың жұмысын бастауға және аяқтауға, үрдістерді аяқтауға және жүйенің ағымдық жүктемесі туралы ақпарат алуға болады.
Тапсырмалар үстелі (Taskbar)
Бұл үстелде Бастау батырмасы орналасады және ол жұмыс үстелінің төменгі жағында әдепкі бойынша көрініп тұрады. Тапсырмалар үстеліндегі батырмаларды бағдарламаларды ауыстыру үшін пайдалануға болады. Сонымен қатар тапсырмалар үстелін жасырып қоюға, жұмыс үстелінің жоғарғы жағына жылжытуға немесе басқа тәсілдермен баптауға болады. Сондай-ақ жұмыс үстелі; тапсырмалар үстелінің батырмасы; құлақтандыру аймағы сөздерін қараңыз.
Терезе (Window)
Бағдарламалар мен үрдістерді іске асыруға болатын бейнебет бөлігі. Мысалы, электрондық пошта бағдарламасын бір терезеде ашып, ал екінші терезеде Интернеттен ақпарат іздеуге болады. Терезені жабуға, оның мөлшерін өзгертуге, жылжытуға, құралдар үстеліндегі батырма мөлшеріне дейін кішірейтуге немесе бүкіл бейнебет мөлшеріне дейін үлкейтуге болады.
Терезе тақырып аты (Window title)
Терезенің жоғарғы жағындағы көлденең жолақта терезенің тақырыбы көрінеді. Көптеген терезелерде тақырып аты аймағында сондай-ақ бағдарлама белгішесі мен Барынша үлкейту, Барынша кішірейту және Жабу батырмалары орналасады. Сондай-ақ барынша үлкейту; барынша кішірейту сөздерін қараңыз.
ТЖ (Read-Only Memory, ROM)
(тұрақты жады) Бұл жартылай өткізгіштік жадыда өндіру барысында орнатылған код пен деректер болады. Тұрақты жадыдағы деректі тек оқуға болады, өзгертуге болмайды.
Тұрғылықты дискі (Hard Disc)
Дерек жазуға және сақтауға арналған құрылғы. Тұрғылықты дискі әдетте компьютердің ішінде орналасады.
Тұтынғыш (Client)
Сервер деп аталатын басқа компьютердегі желілік ресурстарды пайдаланатын компьютер. Сондай-ақ сервер сөзін қараңыз.
Тізбекті порт (Serial port)
Әдетте басып шығарғыштар үшін пайдаланылатын және компьютердің артқы жағында орналасқан ағытпа.
Тілқатысу терезесі (Dialog window, Dialog box)
Бағдарлама көрсететін және әмірлер мен тапсырмаларды пайдаланушының орындай алуы үшін батырмалар мен түрлі параметрлер орналасатын арнайы терезе.
Тінтуір (Mouse)
Ең кең тараған көрсеткі құрылғы. Тінтуірдің бір қолмен ұстауға арналған, жайпақ табанды қаптамасы, үстінде бір немесе бірнеше батырмасы, түп жағында көп бағытты бергіш құрылғысы (әдетте кішкентай шар) және оны компьютерге жалғайтын сымы болады. Тінтуірді қозғай отырып, пайдалану бейнебеттегі жүгіргіні басқарады. Бейнебетте элементтер мен әмірлер таңдау үшін пайдаланушы тінтуір батырмаларының бірін басып, тінтуір нұқымын жасауы керек.
Тінтуір көрсеткісі (Mouse cursor)
Пайдаланушы тінтуірді қозғаған кезде орналасқан жері өзгеретін бейнебет элементі. Тінтуір көрсеткісінің орналасқан жеріне және ол жұмыс істеп жатқан бағдарламаға байланысты көрсеткі орналасқан бейнебет аймағы тінтуір батырмаларының бірі басылған кезде әрекет етуге арналған нысана ретінде қызмет етеді.
Тінтуір төсемі (Mouse pad)
Тінтуірді қозғауға ыңғайлы беткі қабаты бар, әдетте матамен қапталған төрт бұрышты резеңке төсем, ол үстелдің ағаш немесе шыны бетіне қарағанда тінтуірмен жақсырақ ұстасуын қамтамасыз етеді.
Тінтуірдің негізгі батырмасы (Primary mouse button)
Бұл батырма көбінесе нысандардың үстінен бір немесе екі нұқып таңдау немесе ашу үшін пайдаланылады. Тінтуірлер мен трекбол құрылғыларының көпшілігіндегі негізгі батырма сол жақ батырма (кейбір трекболдарда — төменгі батырма) болып табылады, алайда батырмалардың қызметтерін басқару үстеліндегі Тінтуір қалтасынан тиісті құсбелгі көздерін таңдау арқылы өзгертуге болады.
Тінтуірдің оң жақ батырмасымен нұқу (Right-click)
Тінтуірді нысанның үстіне бағыттап, оның көмекші (оң жақ) батырмасын басу және босату. Тінтуірдің оң жақ батырмасымен нұқу арқылы ашылатын мәтінмәндік мәзірде пайдалы әмірлер болады, олардың мәні қандай нысанды нұқығаныңызға қарай өзгеріп отырады.


үстіге ↑

Ұ

Ұйқылық режим (Sleep mode)
Бұл күйде, тұрғылықты дискідегі жадының барлық мазмұны сақталғаннан кейін компьютер жұмысын аяқтайды. Компьютерді ұйқылық режимнен шығарған кезде, ашық тұрған барлық бағдарламалар мен құжаттар жұмыс үстелінде қалпына келтіріледі. Сондай-ақ күту режимі сөзін қараңыз.


үстіге ↑

Ф

Файл (File)
Файл дерек сақтаудың негізгі бірлігі болып табылады, ол компьютердің бір дерек жинағын екіншісінен айыруына мүмкіндік береді. Мәтін жазылған немесе суреті бар кез келген қағаз құжат сияқты, файл дерек жинағы болып табылады, ондағы деректі бөліп алуға, өзгертуге, жоюға, сақтауға я болмаса басып шығарғыш немесе электрондық пошта бағдарламасы сияқты шығару құрылғысына жіберуге болады. Файлдардың ішінде бағдарлама, бағдарламада қолданылатын деректер немесе пайдаланушы жасаған құжат болуы мүмкін.
Файл атауының кеңейтімі (File name extension)
Windows жүйесінде файл атауларының үш әріпті кеңейтімі болады. Кеңейтімдер файл атауындағы нүктеден кейін келеді де, файлда сақтаулы деректер түрін білдіреді. Мысалы, Example.txt деген файл атауындағы кеңейтім .txt әріптері болады. Бұл кеңейтім осы файлдың мәтіндік файл екенін көрсетеді. Файлды сақтау кезінде кеңейтімді көрсету міндетті емес. Бағдарлама кеңейтімді өздігінен қосады.
Файл түрі (File type)
Файл сипаттамасының белгісі. Файл түрі осы файлды ашу үшін пайдаланылатын бағдарламаны, мысалы, Microsoft Word бағдарламасын айқындайды. Файл түрлері файл атауының кеңейтімімен сәйкес келеді. Мысалы, .txt немесе .log деген кеңейтімі бар файлдардың түрі «мәтіндік құжат» болады да, оларды кез келген мәтін өңдегішті пайдалану арқылы ашуға болады.
Фрагментациялау (Fragmentation)
Бір файл бөліктерінің дискінің әр түрлі аймақтарында таратылуы. Фрагментациялау дискідегі файлдарды жоюдың немесе үстеудің нәтижесінде орын алады. Соның нәтижесінде дискіге қатынасу баяулайды және дискілік амалдардың орындалу жылдамдығы азаяды. Бұл мәселені шешу үшін дискі дефрагментациялау құралы жасап шығарылған.


үстіге ↑

Ш

Шебер (Wizard)
Пайдаланушы тапсырмаларды орындаған кезде оған сұрақ қойып немесе таңдау жасауды ұсына отырып жетекшілік жасайтын бағдарламалық құрал. Мысалы, шебер мәтін өңдеу құжатын жасауға кірісуге, бағдарламалық жасақтама орнатуға немесе деректер қорын жасауды бастауға көмектесе алады.
Шеттік құрылғы (External device)
Компьютерге қосылған және оның процессоры арқылы басқарылатын құрылғы (мысалы, дискі ұясы, басып шығарғыш, модем немесе тәрте). Сондай-ақ құрылғы сөзін қараңыз.
Шолғыш (Browser)
HTML файлдары мен веб-беттерді пішімдейтін және бейнелейтін бағдарламалық жасақтама. Кейбір шолғыштар пайдаланушылардың электрондық поштаны жіберуіне және алуына, жаңалықтар тобын қарап шығуына, сондай-ақ веб-беттерге кіріктірілген дыбыстық және бейне файлдарды ойнатуына мүмкіндік береді. Internet Explorer бағдарламашығы веб-шолғыш болып табылады. Сондай-ақ WWW сөзін қараңыз.


Мазмұны: Үсті — A—Z А Ә Б В Г Д Е Ж И К Қ Л М Н О Ө П Р С Т Ұ Ф Ш

Тағы қараңыз

Сыртқы сілтемелер