Минск: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
{{ЕМ |
|||
{{Infobox settlement |
|||
|статусы = Қала |
|||
|official_name = Минск |
|||
| |
|қазақша атауы = Минск |
||
| |
|шынайы атауы = Мінск |
||
| |
|сурет = [[Сурет:Miensk - Plac Niezaležnaści.jpg|300px]] |
||
| |
|жағдайы = Астана |
||
| |
|ел = Белоруссия |
||
| |
|елтаңба = Coat_of_arms_of_Minsk.svg |
||
| |
|ту = Flag of Minsk.svg |
||
|елтаңба сипаттамасы = |
|||
|map_caption = Location of Minsk, shown within the [[Minsk Voblast]] |
|||
|ту сипаттамасы = |
|||
|coordinates_region = BY |
|||
|елтаңба ені = 150 |
|||
|subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]]<br />[[Administrative divisions of Belarus|Subdivision]] |
|||
⚫ | |||
|subdivision_name = [[Белорусь]] |
|||
|lat_dir = N|lat_deg = 53|lat_min = 55|lat_sec = |
|||
|leader_title = Mayor |
|||
|lon_dir = E|lon_deg = 27|lon_min = 33|lon_sec = |
|||
|leader_name = Mikalai Ladutska (acting) (2009–) |
|||
|CoordAddon = type:city(1830000)_region:BY |
|||
|established_title = Founded |
|||
|CoordScale = |
|||
|established_date = 1067 |
|||
|шекара түрі = |
|||
|area_magnitude = |
|||
|кестедегі шекара = |
|||
|area_total_km2 = 307.895411 |
|||
|ел картасының өлшемi = 200 |
|||
|area_land_km2 = |
|||
|аймақ картасының өлшемi = |
|||
|area_water_km2 = |
|||
|аудан картасының өлшемi = |
|||
|population_as_of = 2009 |
|||
|аймақ түрі = |
|||
|population_note = |
|||
|аймағы = |
|||
|population_total = 1,836,808 |
|||
|кестедегі аймақ = |
|||
|population_density_km2 = 5966 |
|||
| |
|аудан түрі = |
||
| |
|ауданы = |
||
| |
|кестедегі аудан = |
||
|қауым түрі = |
|||
|timezone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |
|||
| |
|қауым = |
||
|кестедегі қауым = |
|||
|latd=53 |latm=54 |latNS=N |
|||
|ішкі бөлінісі = 9 аудан |
|||
|longd=27 |longm=34 |longEW=E |
|||
| |
|басшының түрi = |
||
|басшысы = Николай Ладутько |
|||
|postal_code = 220001-220141 |
|||
|құрылған уақыты = |
|||
|area_code = +375 17<br> |
|||
|алғашқы дерек = 1067 |
|||
+375 29 (mobile Velcom, MTS or Diallog)<br> |
|||
|бұрынғы атаулары = Мѣньскъ, Мѣнескъ, Мѣнскъ, Меньск, Менеск, Менск |
|||
+375 25 (mobile Life)<br> |
|||
|статус алуы = |
|||
+375 33 (mobile MTS)<br> |
|||
|жер аумағы = 307,895411 |
|||
+375 44 (mobile Velcom) |
|||
| |
|биiктiктiң түрi = Биіктігі |
||
|орталығының биiктігі = 220 |
|||
⚫ | |||
|климаты = |
|||
|website = [http://www.minsk.gov.by/en/ www.minsk.gov.by] |
|||
|ресми тілі = |
|||
|footnotes = |
|||
|тұрғыны = 1 879 600<ref>{{cite web|url=http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/pressrel/demogr.php|title=О демографической ситуации за январь-декабрь 2010 г.|archiveurl=http://www.webcitation.org/616K24T0G|archivedate=2011-08-21}}</ref> |
|||
|санақ жылы = 2011 |
|||
|тығыздығы = 6054 |
|||
|шоғырлануы = |
|||
|ұлттық құрамы = |
|||
|конфессионалдық құрамы = |
|||
|этнохороним = |
|||
|уақыт белдеуі = +3 |
|||
|DST = |
|||
|телефон коды = +375 17 |
|||
|пошта индексі = |
|||
|пошта индекстері = 220000-220141 |
|||
|автомобиль коды = |
|||
|идентификатор түрі = |
|||
|сандық идентификаторы = |
|||
|ортаққордағы санаты = Minsk |
|||
|сайты = http://www.minsk.gov.by |
|||
|сайт тілі = ru |
|||
}} |
}} |
||
'''Минск''' ({{lang-be|Мінск}}, 1939 жылға дейін — ''Менск''<ref>[http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=18706 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам], {{ref-be}}</ref |
'''Минск''' ({{lang-be|Мінск}}, 1939 жылға дейін — ''Менск''<ref>[http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=18706 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам], {{ref-be}}</ref>) — [[Белоруссия]] [[астана|астанасы]], [[Минск облысы]] (оның құрамына енбейді) мен [[Минск ауданы|Минск ауданының]](оның құрамына енбейді) [[әкімшілік орталығы]]. Елдің [[ірі көліктік торап|ірі көліктік торабы]], саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде [[ТМД]] елдерінің [[штаб-пәтер|штаб-пәтері]] орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және [[Свислочь өзені|Свислочь өзенінің]] бойында орналасқан. Аумағы — 307,90 км². Тұрғындарының саны — 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала [[әкім|әкімі]]) [[Николай Александрович Ладутько]] (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады. |
||
== Физико-географиялық сипаттамасы == |
== Физико-географиялық сипаттамасы == |
21:00, 2011 ж. желтоқсанның 2 кезіндегі нұсқа
Үлгі:ЕМ Минск (белар. Мінск, 1939 жылға дейін — Менск[1]) — Белоруссия астанасы, Минск облысы (оның құрамына енбейді) мен Минск ауданының(оның құрамына енбейді) әкімшілік орталығы. Елдің ірі көліктік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде ТМД елдерінің штаб-пәтері орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және Свислочь өзенінің бойында орналасқан. Аумағы — 307,90 км². Тұрғындарының саны — 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала әкімі) Николай Александрович Ладутько (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады.
Физико-географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Минск оңтүстік-шығыс моренадан жаралған Минск қыратының бауырында орналасқан. Ол осы жерге қол жеткізген кейінгі Сожск мұзға айналуы кезінде түзілген. Теңіз деңгеінен орташа биіктігі 220 м.
Минскінің биік нүктесі Лещинск көшесінде 8 нөмірлі үйдің (қаланың батысқа қарай салынуына дейін мұндай нүкте Тимирязев пен Харьков көшелерінің аралығында болған еді.)артында орналасқан. [2]. Ең төменгі белгісі (181,4м) қаланың оңтүстік шығысындағы Чижовка ықшамауданындағы Свислочь жайылымында.
Климаты
Атлантикалық мұхит ауасының едәуір ықпалы әсер ететін орташа-континентальді.Жауын-шашынның жылдық орташа түсімі -650 мм шамасында. Жазы жылы, бірақ ыстық емес. Шілдедегі орта тәуліктік температура - +17,4 °C. Қысы жиі болып тұратын жылымығымен жұмсақ, қаңтардағы тәуліктік температурасы - −5,4 °C. Алайда кейінгі жылдары қысқы кезеңде температураның өсвуінің анық тенденциясы байқалды.
- Жылдық орта есеппен алынған температура — +6,1 °C
- Жылдық орта есеппен алынған желдің жылдамдығы — 2,8 м/с
- Жылдық орта есеппен алынған ауа ылғалдылығы — 78%
Су жүйесі
Қаланың жанынан Балтық және Қара теңіздері бассейндерінің су айрығы өтеді. Минск арқылы қаланың шекарасынан тағы алты өзен(Мышка және т.б.) құятын кішкене Свислочь өзені ағып өтеді. Олардың барлығы Қара теңіз бассейніне жатады. қаланың шетінде Свислочь өзеніндегі екі жайылымдағы жоларнада теңіз деңгейінен 184 метрден 280 метрге өзгеріп, жердің күрделі бедерін туындатады.
Астанасының су қоймасы 2010 жылдың жаз айына шомылуға жарамды болды. Үнемі судың жоспарлы сараптамасы жүргізіліп отырады, алынған қорытынды бойынша патогенді микрофлора табылмады.
2010 жылдың мамыр айының орта тұсынан бастап, қоқысқа 28 тонна шамасында шабылған балдыр апарып тасталды.
Қалаға ішуге жарайтын су (2011жылдың маусым айының мәліметтері бойынша)екі қайнардан , жерасты және жерүсті су жолдары , жеткізіліп отырады. Артезианды ішуге жарамды суды Ленинский, Первомай, Совет, Орталық, Заводской, Партизанский и Октябрь ауданының 60 % көбірек бөлшегі қолданады. Фрунзе, Москва, Октябрь ауданының бөлшегі жоғарғы қайнардан (арнайы өңдеуден өткізілген) қолданады
Экологиясы
Қоршаған ортаны радиациялық бақылаудың және мониторингінің республикалық орталығы РМ-10 қатты бөлшегін, азот диоксидін, формальдегид деңгейін, көміртек қышқылын, гамма-сәулелену мөлшерінің тәуліктік концентрациясын бақылап отырады.
Атауы
Қаланың атауы Немиги өзенінің тармағы болған Менка (Меня) өзенінің атауынан туындауы ықтимал. Меня гидронимі бұрынғы үндіеуропалық «men» — «малый» - «кішірек», сол сияқты литовскілік - «menkas» (кішірек) сөзінен пайда болуы мүмкін. Ежелгі орыс нұсқасындағы жазбаларда атау - «Мѣньскъ», «Мѣнескъ», «Мѣнскъ» түрінде кездеседі. Қаланың кейінгі атауларында ятя бөлшегініз «Меньск», «Менеск», «Менск» болып жазылады.
Тарихы
Ерте тарих
Ұлы Литовскі княздігінің заманы
Ресей империясының заманы
БХР, ССРБ, Литбел, БССР
Ұлы Отан соғысы
Соғыстан кейінгі кезең
Тәуелсіз Беларусь Астанасы
Әкімшілік бөлініс
Қазіргі уақытта Миск аймағы 9 әкімшілік ауданға бөлінеді.
- 1. Орталық аудан.
- 3. Первомай ауданы.
- 4. Партизан ауданы.
- 5. Зауыт ауданы.
- 6. Ленинск ауданы.
- 7. Октябрь ауданы.
- 8. Мәскеу ауданы.
- 9. Фрунзе ауданы.