Сасани әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Asslan best (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
{{Infobox Former Country |
|||
|native_name = [[Image:Eranshahr.svg|60px]]<ref name=wiesehofer/><br>Erānshahr |
|||
|conventional_long_name = Eran / Eranshahr |
|||
|common_name = Sassanid Empire |
|||
|national_motto = |
|||
|continent = Asia |
|||
|region = Persia |
|||
|country = Iran |
|||
|era = |
|||
|status = |
|||
|government_type = [[Absolute monarchy]] |
|||
|year_start = 224 |
|||
|year_end = 651 |
|||
|event_start = |
|||
|event_end = [[Arab]] invasion during the [[Muslim conquests]] |
|||
|p1 = Parthian Empire |
|||
|flag_p1 = Parthian Empire 248 - 224 BC.png |
|||
|p2 = Indo-Scythians |
|||
|p3 = Kushan Empire |
|||
|s1 = Rashidun Caliphate |
|||
|flag_s1 = Flag of Afghanistan pre-1901.svg |
|||
|image_coat = |
|||
|symbol_type = |
|||
|coa_size = |
|||
|image_map = Sassanid empire map.png |
|||
|image_map_caption = The Sassanid Empire in dark green, territory contested with the East Romans in medium green, maximum gains during Khosrau II's rule in light green |
|||
|capital = [[Ctesiphon]] |
|||
|common_languages = [[Middle Persian]]<ref>''Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East'', Vol.1, Ed. Jamie Stokes, (Infobase Publishing, 2009), 601.</ref> |
|||
|religion = [[Zoroastrianism]] ([[state religion]]), [[Christianity]] and [[Judaism]] (minorities) |
|||
|currency = |
|||
|title_leader = [[List of kings of Persia|Shahanshah]] |
|||
|leader1 = [[Ardashir I]] <small>(first)<small> |
|||
|year_leader1 = 224–241 |
|||
|leader2 = [[Yazdegerd III]] <small>(last)<small> |
|||
|year_leader2 = 632–651 |
|||
|Currency = [[Drachma]] |
|||
|stat_year1 = 621 |
|||
|stat_area1 = 6600000 |
|||
|stat_year2 = |
|||
|stat_pop2 = |
|||
|legislature = |
|||
|stat_year1 = 621 |
|||
|stat_area1 = |
|||
|stat_pop1 = 19,700,000 |
|||
|today = {{Collapsible list |titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=Countries today| |
|||
{{flag|Abkhazia}}|{{flag|Afghanistan}}|{{flag|Armenia}}|{{flag|Azerbaijan}}|{{flag|Bahrain}}<ref name="Mojtahed-Zadeh">''Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography'' by Pirouz Mojtahed-Zadeh, page 119</ref>|{{flag|Chechnya}}|{{flag|China}}|{{flag|Egypt}}|{{flag|Georgia}}|{{flag|India}}|{{flag|Iran}}|{{flag|Iraq}}|{{flag|Israel}}|{{flag|Jordan}}|{{flag| Kazakhstan}}|{{flag|Kuwait}}|{{flag| Kyrgyzstan}}|{{flag|Lebanon}}|{{flag|Libya}}|{{flag|Oman}}|{{flag|Pakistan}}|{{flag|Palestine}}|{{flag|Qatar}}|{{flag|Russia}}|{{flag| Saudi Arabia}}|{{flag|Syria}}|{{flag| Tajikistan}}|{{flag|Turkey}}|{{flag|Turkmenistan}}|{{flag|UAE}}|{{flag|Uzbekistan}}|{{flag|Yemen}}| |
|||
}} |
|||
}} |
|||
[[File:Nimtaneh-sasani.jpg|thumb|Alt=A.|[[Сасани мүсіні]]]] |
[[File:Nimtaneh-sasani.jpg|thumb|Alt=A.|[[Сасани мүсіні]]]] |
||
'''Сасани әулеті ''' – Таяу және Орта Шығыста 3 – 7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. [[Парсы]] аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы [[Ардашир І ]]224 жылы [[Парфия патшалығы|Парфия патшалығын ]]күйретті де, 226/227 жылдары [[Ктесифон|Ктесифонда]] таққа отырды. Ардашир І және [[Шапур І]] (239 – 272) тұсында [[Иран]] біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің [[Рим|Римді]] жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. [[Зороастризм]] мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571 – 572 жылдары [[Армения|Арменияда]] көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558 – 568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. [[Йемен]] бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, [[Йездегерд ІІІ]] (632 – 651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды. |
'''Сасани әулеті ''' – Таяу және Орта Шығыста 3 – 7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. [[Парсы]] аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы [[Ардашир І ]]224 жылы [[Парфия патшалығы|Парфия патшалығын ]]күйретті де, 226/227 жылдары [[Ктесифон|Ктесифонда]] таққа отырды. Ардашир І және [[Шапур І]] (239 – 272) тұсында [[Иран]] біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің [[Рим|Римді]] жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. [[Зороастризм]] мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571 – 572 жылдары [[Армения|Арменияда]] көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558 – 568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. [[Йемен]] бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, [[Йездегерд ІІІ]] (632 – 651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды. |
||
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 10 том </ref> |
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 10 том </ref> |
||
[[File:Asia 400ad.jpg|thumb|300px|Азия 400 жылдары, Сасани империясы.]] |
|||
[[File:Palace of Serbistan.png|thumb|left|200px|[[Сарвестан]] сарайы құрылысы]] |
|||
==Сілтемелер== |
==Сілтемелер== |
||
* [[Рим империясы]] |
* [[Рим империясы]] |
||
10-жол: | 61-жол: | ||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
[[Санат: |
[[Санат:Иран тарихы]] |
||
[[Санат:Армения тарихы]] |
|||
[[Санат:Тәжікстан тарихы]] |
|||
[[Санат:Өзбекстан тарихы]] |
|||
[[Санат:Сасани әулеті]] |
|||
[[Санат:Таяу Шығыс әулеттері]] |
|||
{{Link FA|ca}} |
|||
{{Link FA|de}} |
|||
{{Link FA|tr}} |
|||
[[ar:ساسانيون]] |
|||
[[an:Imperio Sasanida]] |
|||
[[az:Sasanilər İmperiyası]] |
|||
[[bn:সসনিয়ন সাম্রাজ্য]] |
|||
[[be:Дзяржава Сасанідаў]] |
|||
[[bg:Сасанидско царство]] |
|||
[[bs:Sasanidsko carstvo]] |
|||
[[ca:Imperi Sassànida]] |
|||
[[ceb:Dinastiyang Sasanida]] |
|||
[[cs:Sásánovci]] |
|||
[[cy:Sassaniaid]] |
|||
[[da:Sassaniderne]] |
|||
[[de:Sassanidenreich]] |
|||
[[es:Imperio sasánida]] |
|||
[[eo:Sasanidoj]] |
|||
[[fa:ساسانیان]] |
|||
[[fr:Sassanides]] |
|||
[[fy:Sassaniden]] |
|||
[[ga:An Ríshliocht Sasánach]] |
|||
[[gl:Imperio Sasánida]] |
|||
[[ko:사산 왕조]] |
|||
[[hy:Սասանյաններ]] |
|||
[[hi:सासानी साम्राज्य]] |
|||
[[hr:Sasanidi]] |
|||
[[id:Kekaisaran Sasaniyah]] |
|||
[[is:Sassanídar]] |
|||
[[it:Sasanidi]] |
|||
[[he:האימפריה הסאסאנית]] |
|||
[[ka:სასანიანები]] |
|||
[[ku:Împeratoriya Sasanî]] |
|||
[[la:Sassanidae]] |
|||
[[lt:Sasanidų imperija]] |
|||
[[hu:Szászánida Birodalom]] |
|||
[[mk:Сасанидско царство]] |
|||
[[ml:സസാനിയൻ സാമ്രാജ്യം]] |
|||
[[ms:Empayar Sasan]] |
|||
[[nl:Sassanieden]] |
|||
[[ja:サーサーン朝]] |
|||
[[no:Sasanide-dynastiet]] |
|||
[[oc:Empèri Sassanida]] |
|||
[[pnb:ساسانی سلطنت]] |
|||
[[ps:د ساسانيانو واکمني]] |
|||
[[nds:Sassanidenriek]] |
|||
[[pl:Sasanidzi]] |
|||
[[pt:Império Sassânida]] |
|||
[[ro:Sasanizi]] |
|||
[[ru:Государство Сасанидов]] |
|||
[[simple:Sassanid Empire]] |
|||
[[sk:Sásánovci]] |
|||
[[sl:Sasanidi]] |
|||
[[sr:Сасанидско царство]] |
|||
[[sh:Sasanidi]] |
|||
[[fi:Sassanidit]] |
|||
[[sv:Sasanider]] |
|||
[[th:จักรวรรดิซาสซานิยะห์]] |
|||
[[tr:Sasani İmparatorluğu]] |
|||
[[uk:Держава Сасанідів]] |
|||
[[ur:ساسانی سلطنت]] |
|||
[[vi:Nhà Sassanid]] |
|||
[[zh:萨珊王朝]] |
08:37, 2011 ж. желтоқсанның 6 кезіндегі нұсқа
{{{атауы}}} | ||||
| ||||
---|---|---|---|---|
Сасани әулеті – Таяу және Орта Шығыста 3 – 7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. Парсы аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы Ардашир І 224 жылы Парфия патшалығын күйретті де, 226/227 жылдары Ктесифонда таққа отырды. Ардашир І және Шапур І (239 – 272) тұсында Иран біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің Римді жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. Зороастризм мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571 – 572 жылдары Арменияда көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558 – 568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. Йемен бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, Йездегерд ІІІ (632 – 651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды. [1]
Сілтемелер
Пайдаланған әдебиет
- ↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 том
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |