Карл Линней: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: sa:केरोलस् लीनियस्
ш r2.7.1) (Боттың түзеткені: eu:Lineo
81-жол: 81-жол:
[[es:Carlos Linneo]]
[[es:Carlos Linneo]]
[[et:Carl von Linné]]
[[et:Carl von Linné]]
[[eu:Carl von Linné]]
[[eu:Lineo]]
[[ext:Carl von Linné]]
[[ext:Carl von Linné]]
[[fa:کارل لینه]]
[[fa:کارل لینه]]

14:00, 2012 ж. қаңтардың 11 кезіндегі нұсқа


Carl Linnaeus (Carl von Linné)
Portrait of Linnaeus on a brown background with the word "Linne" in the top right corner
Carl von Linné, Alexander Roslin, 1775.
Oil painting in the portrait collection at
Gripsholm Castle.
Туған күні, жері 1707 ж. мамырдың 23 (1707—05—23) (316 жас)[a 1]
Råshult, Stenbrohult parish (now within Älmhult Municipality), Sweden
Қайтыс болған күні, жері 1778 ж. қаңтардың 10 (70 жаста)
Hammarby (estate), Danmark parish (outside Uppsala), Sweden
Тұратын жері Sweden
Ұлты Swedish
Зерттеу салалары Botany
Biology
Zoology
Alma mater Lund University
Uppsala University
University of Harderwijk
Еңбегі үшін әйгілі Taxonomy
Ecology
Botany
Author abbreviation (botany) L.
Қолы
Carl v. Linné
Notes

The coat of arms of Carl von Linné.
Расхулттағы туған жері.

Тірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңірген швед ғалымы Карл Линней (1707-1778) болды. Ол түрдің табиғи жан-жақтылығын және ақиқат барлығын айта келіп, түр-құрылысы жағынан ұқсас, көбеюі кезінде өздеріне ұқсас ұрпақ беретін көптеген туыстас ағзалар жиынтығы деді. Линней түрді латын тілінде қос атпен атауды (биноминальдық номенклатура) тәжірибе енгізіп, оны жүйелеуге негіз етіп пайдаланды. Жақын түрлер туысқа, туыстар отрядқа, отрядтар класқа біріктірілді. Линней барлық өсімдіктерді гүліндегі аталықтары мен аналығының саны, пішіні, көлемі және құрылысына қарай 24 класқа, ал жануарларды тыныс алу және қанайналым мүшелерінің құрылысына қарай 6 класқа топтастырды. Жануарлар кластарына: сүтқоректілер, құстар, сұмпайылар, балықтар, бунақденелілер және құрттарды жатқызды.

Университеттегі студент Карл ескеркіші, Лунд.
Линней жұмыс істеген қалалар; Швеция сыртындағыларға Линней 1735-1738 жылдары тек барған.
Линнейдің үйлену портреті.
Уппсаладағы Линней үйі.
Уппсаладағы Линней бағы.

Ең соңғы құрттар класына Линней қарапайымдарды, тікентерілілерді, тіпті дөңгелекауыздыларды да енгізді. Линнейдің құрастырған жүйесі жасанды деп аталады, өйткені бұл жүйе түрлер арасындағы туыстықты емес, ұқсастықты ғана көрсететін жүйе болды. Линней табиғат туралы метафизикалық, көзқараста бола отырып (түр өзгермейді деп есептегенімен) адамның жануарлар дүниесіндегі орнын дәл тауып, оны адам тәрізді маймылдармен қатар бір отрядқа орналастырылды. Тірі табиғатты жүйелеуде жіберген бірқатар кемшіліктеріне қарамастан Линней еңбектері орасан зор бағаланады. Ол өзіне дейінгі ғалымдардың барлығынан да өзгеше, жануарлармен өсімдіктердің ерекше жүйесін ұсынып, түрлердің шығу тегін анықтауға, жүйелеудің одан әрі дұрыс дамуына жол ашты. Түрлерді қосарынан латынша атауды енгізді; 8000-ға жуық өсімдіктер мен 4500-ге жуық жануарларды сипаттап, 1000-ға жуық биологиялық терминдер ұсынды. Өмірінің соңғы кезінде Линней түрлердің тұрақты еместігін мойындады. 1749 жылы Ж.Бюффон «Табиғи тарих» атты көп томдық еңбегінде «бейорганикалық заттардан тірі ағзалар (алдымен өсімдіктер, одан кейін жануарлар мен адам) пайда болды дей отырып, түрдің өзгергіштігі жайлы ілімді қолдады. Органикалық дүниенің эволюциясы жөніндегі дұрыс ой-пікірлер Д.Дудроның, Ч.Дарвиннің атасы Эразм Дарвиннің, И.Канттың еңбектерінде де жазылған». Үлгі:Link GA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA
Дереккөз қатесі: "a" деп аталған дереккөз тобында <ref> тегі бар, бірақ тиісті <references group="a"/> тегі табылмады, немесе </ref> жабу тегін қажет етеді