Кариб дағдарысы

Американдықтардың жасаған бірінші совет ракеталарының Кубадағы кескіні. 14 қазан 1962 жыл

Кариб дағдарысы – 1962 жылы күзде КСРО мен АҚШ арасында Кубаға байланысты пайда болған жанжал. 1959 жылықаңтарда Кубадағы төңкеріс нәтижесінде үкімет басына коммунистер келіп, құлатылған үкімет жақтаушылары АҚШ-тан көмек сұрады. АҚШ кубалық эмигранттардан қарулы жасақ ұйымдастырып, олар 1961 жылысәуірде Кастро үкіметіне шабуыл ұйымдастырды. Шабуыл сәтсіз аяқталғанымен АҚШ Кубадағы коммунистік үкіметтен құтылу пиғылынан бас тартқан жоқ. Ал КСРО үкіметі Кастро режимін сақтап қалуға тырысты. Осы мақсатта КСРО басшылары Кубаға Кеңес Одағының ракеталарын орналастыру жөнінде құпия шешім қабылдады. 1962 жылытамызда АҚШ-тың барлау мекемесінің басшысы президентке Кубада ракеталық кешенге ұқсас күдікті құрылыс салынып жатқанын мәлімдеді. Мұқият барлау нәтижесінде Кубаға КСРО-дан 42 ракета, 40 мың әскер орналастырылғаны мәлім болды. АҚШ үкіметі КСРО Сыртқы істер мин-нен Кубаға орналастырылып жатқан қару жөнінде нақтылы жауап ала алмағаннан кейін, 22 қазан күні Кубаны теңізден де, әуеден де қоршауға алып, оқшаулады. 27 қазан күні кеңестік зенитшілер Куба әуе кеңістігін барлап жүрген АҚШ ұшағын атып түсірді. АҚШ әскерилері президенттен Кубаны дереу атқылауға рұқсат беруін талап етті. Президент 28 қазан күні шешім қабылдауға тиіс болды. Сол күні таңертең Кеңес үкіметі өз әскерлері мен ракеталарын кері әкететінін мәлімдеді. АҚШ өз тарапынан Кубаның қауіпсіздігіне кепілдік беретін және бұрын басып алған Гуантамо әскери-теңіз базасын кері қайтаратын болды. Сөйтіп, әлем ядр. соғыс қаупінен құтылды. Кариб дағдарысы кезінде Кариб теңіз жағалауына жеткізілген Кеңес әскерлері құрамында қазақ жігіті М.Жағыппаров та болған еді.