Франклин Делано Рузвельт: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: ckb:فرانکلین ڕۆزڤێڵت |
ш r2.7.1) (Боттың үстегені: ilo:Franklin D. Roosevelt |
||
109-жол: | 109-жол: | ||
[[hy:Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտ]] |
[[hy:Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտ]] |
||
[[id:Franklin Delano Roosevelt]] |
[[id:Franklin Delano Roosevelt]] |
||
[[ilo:Franklin D. Roosevelt]] |
|||
[[io:Franklin Delano Roosevelt]] |
[[io:Franklin Delano Roosevelt]] |
||
[[is:Franklin D. Roosevelt]] |
[[is:Franklin D. Roosevelt]] |
00:27, 2012 ж. маусымның 30 кезіндегі нұсқа
Франклин Делано Рузвельт | |
| |
лауазымына ие болғаны 4 наурыз, 1933 — 12 сәуір, 1945 | |
[[Вице-32nd President of the United States|Вице-президент(тер)]] | John N. Garner Henry A. Wallace Harry S. Truman |
---|---|
Ізашары | Герберт Гувер |
Ізабасары | Гарри Трумэн |
лауазымына ие болғаны 1 қаңтар, 1929 — 31 желтоқсан, 1932 | |
Орынбасар(лар)ы | Herbert H. Lehman |
Ізашары | Al Smith |
Ізабасары | Herbert H. Lehman |
лауазымына ие болғаны 17 наурыз, 1913 — 26 тамыз, 1920 | |
Президент | Вудро Вильсон |
Ізашары | Beekman Winthrop |
Ізабасары | Gordon Woodbury |
Member of the New York State Senate
for the 26th District | |
лауазымына ие болғаны January 1, 1911 — March 17, 1913 | |
Ізашары | John F. Schlosser |
Ізабасары | James E. Towner |
Дүниеге келгені | 1882 ж. қаңтардың 30 Hyde Park, New York, U.S. |
Қайтыс болғаны | 1945 ж. сәуірдің 12 (63 жаста) Warm Springs, Georgia, U.S. |
Саяси партиясы | Democratic |
Жұбайы | Eleanor Roosevelt |
Балалары | Anna James Franklin (I) Elliott Franklin (II) John |
Оқу орны | Harvard College Columbia Law School |
Мансабы | Corporate lawyer |
Діні | Episcopal |
Қолтаңбасы |
Франклин Делано Рузвельт (30.01.1982, Хайд-Парк, Нью-Йорк штаты – 12.04.1945, Уорм-Спрингс, Джорджия штаты) – АҚШ-тың мемлекет қайраткері, 32-президенті. 1904 жылы Гарвард университетін, 1907 жылы Колумбия университетін бітіріп, заңгер мамандығын алған.
1910 жылы Демократиялық партиядан Нью-Йорк штатының сенатына сайланады. 1912 жылы қайта сайланады. 1913-20 жылдары АҚШ Теңіз істері министрінің орынбасары болып қызмет атқарады. 1928 жылы Нью-Йорк штатының губернаторы болып сайланады .
1930 жылы қайта сайланып, дағдарыс кезінде күйзелген халыққа мемлекет тарапынан көмек беру жүйесін құрады. 1932 жылдан бастап президенттік сайлауларда қатарынан төрт мәрте жеңіске жетеді. Демократтар мен Рузвельттің елді дағдарыстан шығару бағдарламасы «жаңа бағыт» деп атанды. Бұл бағдарлама мемлекеттің қаржы, экономика-әлеуметтік саласы жан-жақты қамтылған терең жүйелі реформа болды. Рузвельт әкімшілігінің реформалары әлеуметтік экономикалық мәселелерді шешуде мемлекеттің рөлін көтереді, елдің сыртқы саяси ұстаным, бағдарларына да өзгерістер енгізіледі.
1933 жылдың қарашасында АҚШ пен КСРО арасында дипломаттық қатынас орнап, келіссөздер жасалады. АҚШ-тың Гитлерге қарсы одаққа қатысуы Рузвельт есімімен тығыз байланысты. Рузвельт АҚШ-тың Латын Америкасы елдеріне көзқарасын өзгертіп, 1933 жылы «Тату көрші» саясатын жариялайды да, Гаитиден АҚШ әскерлерін қайтарып алады.
1930 жылдары фашистік мемлекеттердің басқыншылық саясат жүргізуі және соғыс қаупінің күшеюіне байланысты Еуропаға қатысты саясатта Рузвельт пен оның пікірлестері Батыс Еуропаның демократиялық мемлекеттерімен, оның ішінде Англиямен, жақындасу қажет деген ойда болды. Алайда АҚШ бейтарап саясат ұстануға ұмтылды. 1935 жылы конгресс бейтараптылық туралы заң қабылдайды.
Америкалықтар өз тарихында тұңғыш және соңғы рет 1940 жылы Рузвельтті үшінші рет президент етіп сайлайды. Екінші дүниежүзілік соғыс басталғаннан кейін Рузвельт әкімшілігі конгресстен бейтараптылық туралы заңды жоюға және Англия мен Францияға әскери жабдықтар беруге мүмкіншілік алды. 1941 жылы 11 наурызда ленд-лиз туралы заң қабылданады. Бұл заң фашистік басқыншылыққа қарсы күрес жүргізіп жатқан елдерге құрал-жабдықтарды жалға беруге рұқсат ететін заң болатын. 1943 жылы қаңтарда Касабланкада өткен конференцияда Рузвельт Германияның, Италия және Жапонияның «сөзсіз тізе бүккеніне» дейін соғысатынын мәлімдеді. Үш ұлы держава: КСРО, АҚШ және Ұлыбритания басшылары Тегеранда (1943 жылы 28 қарашада ) және Қырымда (1945 жылы ақпан ) өткен конференциялар шешімдеріне қол қойды. 1944 жылы дүниежүзілік соғыстың болып жатқандығына байланысты 4-рет президент болып сайланған кезде Рузвельт соғыстан кейін Ұлы державалардың ынтымағын нығайту жөнінде пікір ұсынды. Рузвельт мемлекет қайраткері және дипломат ретінде АҚШ саясатының соғыстан кейінгі қалыптасуы мен дамуына зор үлес қосып, 20-шы саясатшы ретінде тарихта қалды.