Кимберлит

Кимберлит көбінесе, диаметрі ондаған метрден 1 км-ге дейін жететін, тереңде біртіндеп ультрабазиттердің дайкасына жалғасатын мұржа тәрізді денелер түзеді, кейде силл, желі, дайка болып та кездеседі. Кимберлит мұржалары көне платформалардағы ірі жарылымдар бойында орналасады. Олар өндірістік алмастың негізгі көзі болып табылады. Кимберлиттік магма өте үлкен тереңдікте (200 – 250 км) қалыптасып, жер қыртысына жоғары жылдамдықпен көтеріледі. Жол-жөнекей қоршаған әр түрлі қабаттар арқылы өтіп, оларды құратын тау жыныстары мен минералдарды ксенолит ретінде ілестіре кетеді және шамалы өзіне сіңіреді. Осыған байланысты Кимберлиттің хим. және минералдық құрамы басқалардан ерекше болып, оның будандасудан қалыптасқанын көрсетеді. Кимберлит жер бетінде оңай морып, көгілдір, көк сазға айналады. Осындай саздар алмас кенін іздеудің жақсы белгісі болып табылады. К. Саха Республикасында (Ресей), Оңт. Африкада, Канадада, АҚШ-та, Үндістанда, Танзанияда, Гвинеяда кездеседі.