Ауылдас

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ауылдас - белгілі бір аумақта бір-біріне жақын, қоңсылас қоныстанған, тіршілік қамы мүдделері ортақ қауымның «ауылдық» бөлігі. Ауылдастардың өріс, қонысы - жаз жайлауы, қыс қыстауы жапсарлас болғандықтан, күнделікті шаруашылық, тіршілік қарекеті барысында бір-бірімен қоян-қолтық араласып, жәрдемдесіп, қолғабыс жасап, қажетті дүниесімен алмасып тұрған. Шаруашылықты тиімді жүргізудің талаптары бір жердей тоғысатындықтан, малдың немесе егін салатын жердің ортақ, іргелес болуы, өндіріс құралдарын (су, өріс, қонысты) кезекпен пайдалануға мүмкіндік берді. Сондай-ақ шағын топтың күші келмейтін істері мен шаруашылық қарекеттерін, айталық мал қырқу, пішен әзірлеу, киіз басу, мал пішу және т.б. ұжымдасып атқарды.

Сонымен бірге дәстүрлі ортада адами факторға негізделген өмірдегі қым-қуыт тіршілік қамы ғұрыптары мен салт жоралғыларды ауылдастардың бірге атқаруы заңды. Әсіресе, баланың дүниеге келуі, шілдехана, келін түсіру, қыз ұзату, тұсаукесер, ашамайға мінгізу, сүндет той, өлікті жөнелту сиякты этностың тіршілік циклына байланысты атқарылатын сан алуан салттар, ғұрыптар, жосын-жоралғы үрдістеріне ауылдастар тегіс атсалысады. Аталмыш шаралар және осы құралыптас жосындар қазақы ортадағы әлеуметтік қатынасты реттеп отырудың және нығайтудың механизмі іспеттес болды. Сондықтан ауылдастардың бірлігі мен ынтымағын арттыратын шараларға ерекше мән беріліп, оны ауылдың көшелі ақсақалдары мен жөн білетін беделді адамдары ұйымдастырып отырады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2