Мазмұнға өту

Ахмед әл-Шараа

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Ахмед әл-Шараа
أحمد الشرع
Ахмед әл-Шараа
әл-Шараа, 2025 жыл
Лауазымы
Ту
Ту
 Өтпелі 20-Сирия президенті
Ту
Ту
29 қаңтар 2025 жылдан бастап
Премьер-Министр Мұхаммед әл-Башир
Ізашары Башар әл-Асад[a]
Ту
Ту
 Хайят Тахрир аш-Шамның 2-әмірі
Ту
Ту
1 қазан 2017 — 29 қаңтар 2025
Ізашары Әбу Жәбір аш-Шейх
Ізбасары лауазымы ыдырады
Ту
Ту
 Левантты жаулап алу майданының әмірі
28 шілде 2016 — 28 қаңтар 2017
Ту
Ту
 Джебхат ан-Нусраның әмірі
23 қаңтар 2012 — 28 шілде 2016
Өмірбаяны
Партиясы Хайят Тахрир аш-Шам
Дүниеге келуі 1982 (1982)
Эр-Рияд, Сауд Арабиясы
Туған кездегі есімі Ахмед әл-Шараа
Әкесі Хусейн әл-Шараа
Әскери қызметі
Қызмет еткен жылдары 2003 жылдан бері
Құрамында болды
Атағы Жоғарғы Бас Қолбасшы (Тахрир аш-Шам)
Шайқасы
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
Ахмед әл-Шараа Ортаққорда
өңдеу Үлгі құжаттамасын қараңыз

Ахмед Хусейн әл-Шараа[1][2][b] (1982 жылы туған, лақап аты — Әбу Мұхаммед әл-Жулани[3][c]) — сириялық революционер және саясаткер, 2025 жылғы қаңтардан бергі Сирияның өтпелі президенті. Бұрын Хайят Тахрир аш-Шам қозғалысының әмірі ретінде ол 2024 жылғы Сирия оппозициясы шабуылдарына ірі үлес қосты да, Асад режимінің құлауына әкеп соқты. Бұл оқиғадан кейін әл-Шараа Сирияның де-факто мемлекет басшысы болды.

АҚШ пен одақтастарының Иракқа басып кіруіне дейін Ирактағы Әл-Қағидаға кірген ол үш жыл бойы Ирак көтерілісшілері қатарында қызмет етті. Америкалық әскер оны ұстап алды да, 2006–2011 жылдары аралығында қамауда ұстады. Оның бостандық алуы 2011 жылғы Сириядағы азаматтық наразылықтың басымен дәл келді де, 2012 жылы ол Баастық Сирия үкіметіне қарсы шайқасу мақсатымен әл-Қағидадан қолдау алып, Джебхат ан-Нусра қозғалысын құрды. Ан-Нусра майданының әмірі ретінде ол Идлиб губерниясының солтүстік-шығыс жағында жер ұстады да, оның Әбу Бәкір әл-Бағдади жоспарынша Ислам мемлекеті құрамына енуіне жол бермеді. Бұл түсініспеушілік Ан-Нусра мен Ислам мемлекеті арасындағы қақтығыстарға әкелді.

2013 жылғы мамырда АҚШ мемлекеттік департаменті әл-Шарааны Ерекше мәнді ғаламдық террорист деп белгіледі де,[4] төрт жылдан кейін оның ұсталуына әкеле алатын ақпарат үшін $10 миллион сыйақы бермек болғанын жария етті.[5]

2016 жылы әл-Шараа ан-Нусраның әл-Қағидамен бүкіл байланысын үзді де, оны басқа ұйымдармен біріктіріп, келесі жылы Хайят Тахрир аш-Шам ұйымына айналдырды. Әл-Қағидамен байланысын үзгенінен бері әл-Шараа халықаралық легитимділік таппақ болып жаһандық жиһад құру талпыныстарын қойып, орнына Сирияны басқаруды мақсат қылды. ХТШ өзінің жеке әкімшілігін құрды да, салық алуды, мемлекеттік қызмет көрсетуді, тұрғындарына куәлік беруді бастады, бірақ сонда да авторитар болғаны үшін және диссиденттеріне қысым көрсеткені үшін сын көрді.[6] Соңғы жылдары ол өзінің ұстамдырақ түрін көрсететін болды, Батыс елдеріне қарсы соғыс бастауды мақсат көрмейтінін, азшылықтарға қысым көрсетпейтінін алға тартты.[7][8][9] 2025 жылғы 29 қаңтарда ол елдің өтпелі президенті болып тағайындалды.[1][2]

Ерте жылдары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Отбасы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
әл-Шарааның әкесі Хусейн әл-Шараа, 1992 жыл

Әл-Шарааның отбасы Сириядағы Голан шыңдарынан шыққан, олар Алты күндік соғыс нәтижесіндегі 1967 жылғы Израильдің бұл аймақты жаулағанынан кейін үйлерін жоғалтты.[10] «Әл-Жулани» нисбасы «Голан шыңдарында туған» дегенді білдіреді.[11]

Әл-Шарааның әкесі Хусейн Әли әл-Шараа Сирияда араб ұлтшыл насершыл студент активист еді, Бағдад университетінде мұнайшы болды.[10][12] Ол аймақ экономикасын дамыту жайлы неше түрлі еңбек жазған.[13] Хусейн — Фарук әл-Шарааның немере ағайындысы.[14][15][16]

Әл-Шарааның өз атасы Әли Мұхаммед әл-Шараа сириялық Фиқ (ар.)қаз. ауылындағы ірі жер иеленуші мен саудагер еді.[17] Оның үлкен атасы Мұхаммед Халед әл-Шараа (1899–1932) Францияның Сириядағы билігіне қарсы болған Сириядағы ұлт-азаттық көтерілісте ірі үлес қосты. Соттың сырттан жасаған шешімінше ол өлім жазасына кесілген еді, алайда жаза еш берілмей қалды.[17]

Сириядағы жастығы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ахмед Хусейн әл-Шараа 1982 жылы Эр-Риядта, орта тап отбасында дүниеге келген.[18][19] Әкесі ол жерде мұнайшы болып жұмыс істесе, анасы география пәнінің мұғалімі болған.[20] 1989 жылы отбасы Сирияға оралды да, Дамаскідегі әл-Мезза ауданына көшті.[21] Әл-Шарааның ең нақты өмірбаянын жаза алған Хусам Джазматидің сөзінше сыныптастары әл-Шарааны зерделі, алайда ойда қалмайтын, жуан көзілдірік киетін, өзіне назар аудартпайтын бір ұл бала деп сипаттады.[20] Жастығы кезінде әл-Шараа «тыныш», «ұялшақ»,[18] «білімді», бірақ «интроверт» бала делінді. «Көрікті» болған ол өзінің нусайрилік қызбен қарым-қатынасы үшін белгілі болды; екі жастың бір-бірін ұнатуын ата-аналары қолдамады.[12] Әл-Шараа Дамаскіде қала берді, бастапқыда БАҚ-тануды оқып, 2003 жылғы Иракқа көшуіне дейін ол медицинаны да оқыды.[18][20][21]

Ирак соғысы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
әл-Шарааның абақты суреті, 2006 жыл

2021 жылы Frontline баспасына берген сұхбатынша әл-Шарааны 2000 жылы, 17–18 жасында әл-Ақса интифадасы радикалдады. Оның сөзінше ол «борышын қалай өтеуге болатынын жайлы көп ойлайтын болды, басқыншылардан халықты қорғауды мақсат қылды».[22][23]

9/11 лаңкестік актілеріне оң қараған ол[12] АҚШ-тың Иракқа басып кіруіне бірнеше апта қалғанда Дамаскіден Бағдатқа көшті. Бұл жерде ол Ирактағы Әл-Қағида (ИӘҚ) ұйымындағы қызмет сатысынан жылдам өтіп жүрді.[22] Times of Israel баспасының хабарлауынша, әл-Шарааның ИӘҚ басшысы Әбу Мұсғаб әз-Зарқауи жақсы байланысы болған.[24] 2021 жылы Frontline баспасына берген сұхбатында әл-Шараа әз-Зарқауимен мүлдем кездеспегенін айтты, өзін америкалық басқыншылыққа қарсы шайқасқан қарапайым сарбаз деді. 2006 жылғы Ирак азаматтық соғысының басына дейін америкалықтар әл-Шарааны қамауға алды да, бес жылдан көп уақытқа түрлі түрмелерге орналастырды.[25]

Сирия азаматтық соғысы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сириядағы көтеріліс және ан-Нусраның құрылуы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әл-Шарааның түрмеден шығуы елдегі көтеріліс басымен дәл келді де, Айман әз-Зауахири мен әл-Қағиданың орталық басшылығы Ахмед әл-Шарааға 2011 жылғы тамызда Сирияда әл-Қағиданың миссиясын құруды тапсырған.[26][27] Әл-Шараа жеткілікті қаржы алып, осы ниетпен Сирияға енді.[28][29] Әл-Қағида орталық басшылығы өкілдерімен бірге ол Джебхат ан-Нусра ұйымын құрды. Әз-Зауахиридің жоспарынша бұл ұйым Сириядағы исламшылдарды біріктіретін және әл-Қағидамен жақын байланысы болатын ұйым болмақ еді. Ұйымға басшылық ету әл-Шарааға тапсырылды.[30]

Әл-Қағидамен байланысы бар Ирак Ислам мемлекетінің (ИИМ) басшылығымен бар келіспеушілігіне қарамастан әл-Шараа Әбу Бәкір әл-Бағдадимен әл-Қағиданы кеңейту жайлы келісімге түсті. Ұйымның ИИМ-мен осындай альянсы 2013 жылға дейін жалғасты, бұл серіктестік әмір әз-Зауахири арқасында орнаған еді. Уақыт өте келе әл-Шараа жаһандық жиһадшыл қозғалыстан өзін алыстатып жүре келді де, оның қозғалысы ұлтшыл сириялық идеологияға жақындап бара жатты.[22]

Сирияда әл-Қағида бөлімшесін құру ниетімен ИИМ бастапқыда әл-Шарааға әскер, қару-жарақ, қаржы беретін еді. Әл-Шараа бұл жоспардың орындалуына үлес қосатын.[10]

2012 жылғы қаңтарда Джебхат ан-Нусра ұйымының құрылуы ресми түрде жарияланды да, әл-Шараа оның «әмір-генералы» болды. Сол жылғы желтоқсанға қарай АҚШ Мемлекеттік департаменті ан-Нусра майданын лаңкестік ұйым және әл-Қағиданың бөлігі деп таныды.[31] Әл-Шараа басшылығының арқасында ан-Нусра Сириядағы ең ықпалды ұйымдардың бірі болды.[24] Оның орталығы солтүстік-батыс Сириядағы Идлиб мухафазасында еді.[32]

Ислам мемлекетімен қақтығысы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2012 және 2013 жылдары әл-Шараа Сириядағы билікке көз алмай қарап еді де, Ирактағы Ислам мемлекетінің басшылығы оған шүбәланды.[33] Ан-Нусра әлеуметтік қызметтер көрсетуі және Асад режиміне қарсы басқа сириялық бүлікші топтармен ынтымақтасуы үшін белгілі болды және әл-Шараа әл-Бағдадидің осы топтармен күресуді бастау және оппозиция белсенділерін өлтіру туралы бұйрықтарын елемеді.[34] Әл-Бағдадидің көмекшісі Әбу Әли әл-Анбари Сирияға барып келді де, әл-Шарааны «қу, телевизияда өз есімін естігенде жанғандай болатын» адам деді.[33]

Ан-Нусраның танымалдығына және әл-Шарааның бағынбағандығына алаңдаған әл-Бағдади 2013 жылғы сәуірде ан-Нусраның ИМ-ге қосылатынын және осылайша Ирак және Сирия Ислам мемлекетінің (ДАИШ) құрылуын жариялады.[34][35] Ұсынылған жоспар бойынша ан-Нусра бүкіл автономиясын жоғалтатын еді, оның бүкіл басшылығы әл-Бағдадиге тікелей бағынатын еді және ол әл-Қағидамен байланысын жоғалтатын еді.[36] Ан-Нусраның тәуелсіздігін сақтамақ болған әл-Шараа кейін әл-Қағида әмірі Айман әз-Зауахириге байа берді. Нәтижесінде әз-Зауахири ан-Нусраның ИИМ-нен толыққанды тәуелсіздігін жария қылды да,[37][38][39] Сирияны ан-Нусра билігіне қалдырып, ИШИМ міндеттерін Иракқа жылжытты. Әл-Бағдадидің әл-Қағида орталық басшылығынсыз жасаған жоспарынан әз-Зауахири бас тартты да, екі жақ арасындағы келіссөз жүргізбек және бұйрықтың орындалуын бақыламақ болған Әбу Халид әл-Суриді эмиссары деп тағайындады.[38][40]

2013 жылдың соңына қарай әз-Зауахири әл-Бағдадиге қосылу жайлы ұсынысынан бас тартқанын бұйырды. Әл-Бағдади бұл бұйрыққа бағынбай кетті де, өз ұсынысын орындамақ болды.[35] 2014 жылғы ақпанға қарай ИШИМ мен ан-Нусра арасындағы келіспеушілікті шешу сәтсіз шықты да, 2014 жылғы ақпанда әл-Қағида ИШИМ-мен қатынасын үзді, осылайша ан-Нусра әл-Қағиданың Сириядағы жалғыз өкілі болып шықты.[41][37] 23 ақпандағы әл-Суридің өлтірілуінен кейін әл-Шараа ИШИМ-ге қарсы шықты, оны әл-Қағидаға қарсы соғысқан АҚШ одақтастырына теңеді.[42] ИШИМ мен ан-Нусра арасында толыққанды атыс басталды; әл-Шараа бұл шайқастар Асадқа көмек болады деп алаңдады.[43][24] Келесі айларда ИШИМ ан-Нусра мен Сирия оппозициясы басқарып жатқан жердің үлкен бөлігін жаулап алды да,[42] 2015 жылғы ақпанға қарай екі жақтан да төрт мың шақты сарбаз қайтыс болды.[35] 2015 жылғы маусымда әл-Шараа әл-Жазираға берген сұхбатында шайқастың тек ИШИМ-нің «Құдай жолына қайтып оралып, айыққаны» арқылы-ақ бітетінін айтты. Оның пікірінше, шайқас әлі ұзақ жалғаспақ.[44]

Америка Құрама Штаттарына тиіскені

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

АҚШ коалициясының Сириядағы Ислам мемлекетіне қарсы әуе шабуылдарынан тұратын Өзгермес қарар операциясы басталған кезде әл-Шараа көпшілік алдында бұл әскери операцияны «Ислам [дініне] қарсы шабуыл» деді, Батыс әлемінің халқына былай деді: «..өз елдерінде өз ұлдарының бомбаланып, өлтірілгенін, бірақ сендердің өз елдеріңде аман-есен жүргенін мұсылмандар көріп отыра бермейді». АҚШ шабуылына бес күн болғанда жарияланған аудиосында әл-Шараа «Батыс пен Американың Ислам мемлекетінің сендерге жасаған әділетсіздігін пайдаланып қалуына жол бермеңдер... Ислам мемлекетіне немесе басқаларға тойтарыс бере алмайтындар, крестшілер одағына серіктес болмай-ақ қойсын.» деді. Әл-Шараа, оған қоса, америкалық қару мен қаржы алған әр топқа қарсы ан-Нусраның шайқасатынын айтты.[45] 2014 жылғы 28 қыркүйекте шыққан аудиосында әл-Шараа «Америка Құрама Штаттары мен оның одақтастарына» қарсы шайқасатынын жария қылды, Ислам мемлекетіне қарсы шайқасындағы ан-Нусра сарбаздарының Батыстан көмек алғанына қарсы шықты.[46]

ан-Нусраның жандануы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2015 жылғы мамырдың соңына қарай әл-Шараа әл-Жазираға сұхбат берді, бірақ түрін көрсетпеді. Ол Сирия жайлы өткен Женева бейбітшілік конференциясына қарсы шықты, Сирия ұлттық коалициясы сириялықтардың өкілі бола алмайды, Сирияда болуға құқылы емес деді. Әл-Шараа ан-Нусраның батыстық нысандарға шабуыл жасамайтынын, тек Асад режимі, Хезболла мен ИШИМ-ге қарсы шайқасқанын жария етті: «әл-Қағида [батыстықтарға қарсы шайқасса да], [әз-Зауахири бұйрығынша] біз Сирияда бұнымен айналыспайтын боламыз».[47] Ол «дініміз бойынша кәпір болғанына қарамастан нусайрилерге біз қарсы емеспіз» деп те айтқан.[47]

2015 жылғы қазанда Ресей Сириядағы азаматтық соғысқа араласты, суннит аймақтарына әуе шабуылдарын жасады да, әл-Шараа бұған жауап ретінде Асадтың нусайрилер бекіністеріне шабуылдарды көбейтуге шақырды. Әл-Шараа, сондай-ақ, бұрынғы Кеңес Одағынан келген мұсылмандарды ресейлік бейбіт тұрғындарға шабуыл жасасын деп шақырды.[48][49]

әл-Қағидадан бөлінуі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ресейдің соғысқа араласуы сириялық оппозиция тағдырының өзгеруіне әкелді және олардың шетелдіктерден көрген қолдауын күшейтті. 2016 жылғы қаңтарда ан-Нусра басқа бүлікші топтармен бірлесе келіссөздер жүргізді, олар бұл топтарға қарсы кез келген шетелдік әрекетті болдыртпау мақсатында өткен еді. Келіссөздер ан-Нусраның әл-Қағидамен байланысы себебінен сәтсіз аяқталды да, ан-Нусра жалпы мүшелерінің үштен бірін құрайтын реформаторлық қанаты әл-Шарааға ультиматум ұсынды: олар ан-Нусра әл-Қағидамен байланысы үзіп, басқа бүлікші топтармен бірігпесе, жаппай кетпек болды.[50]

2016 жылғы шілдеде әл-Шараа бұл мәселе жайлы ан-Нусрамен екі мәрте кездесті. Бірінші мәжіліс еш нәтижеге әкелмеді, бірақ екіншісінің барысында екі жақ ымыраға келді: Сирия сыртындағы әл-Қағидамен байланысты үзу, бірақ Сирия ішіндегісін қалдыру.[50] Әз-Зауахири кездесуге қатыса алмай қалды да, әл-Қағида басшылығының бірнеше өкілі, соның ішінде орынбасары Әбу Қайыр әл-Мәсри оның орнына бөлініске рұқсат берді. Әз-Зауахири кейін ғана келісті.[51][50] Оның рұқсатынсыз еш шешім қабылданбай қалатын еді.[50]

2016 жылғы 28 шілдеде әл-Шараа ан-Нусраның әл-Қағидамен байланысын үзгенін және осы күннен бастап Джебхат Фатх аш-Шам деп аталатынын жария қылды.[52][53] Оның сөзінше, жаңа ұйым «сырттан келген еш ұйыммен» байланысты болмайды.[54] Айман әз-Зауахиридің бастапқыда бұл бөлініске қарсы шыққанына қарамастан,[51] осы жолы ол бұл бөліністі қолдады.[52] Наразылығын көрсетпен болған әл-Қағидашы ан-Нусралықтар, соның ішінде Әбу Джуләйбиб, Әбу Хадиджа әл-Урдуни мен Әбу Хумам әл-Шами ұйымнан шықты.[50] 2016 жылғы қыркүйекте әз-Завахири әл-Шарааға «мойынсұнбағаны үшін» қатаң сөгіс жариялаған хат жазды да, әл-Масриге жоспарын мақұлдағаны үшін ескерту жасады. Әз-Зауахиридің бас тартуына байланысты әл-Масри бөлінуді қолдаудан бас тартты. Әл-Қағиданың басшылары Абдулла Ахмед Абдулла мен Сейф әл-Адель де бөлінуге қарсы болды да, әл-Шарааның өз шешімінен бас тартқанын күтті. Алайда ол мұны істемей қойды.[50]

Ескертпелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ 2024 жылғы 8 қаңтардан 2025 жылғы 29 қаңтарға дейін лауазым бос болды
  2. ↑ араб.: أحمَد حُسين الشرع‎, Әһмәд Һүсәйн әл-Шараъ, кейде аш-Шараа, Ахмет әл-Шара делінеді
  3. ↑ араб.: أبو محمد الجولاني‎, Әбу Мүһәммәд әл-Джәуләнии, кейде әл-Джолани, әл-Голани, әл-Джулани делінеді

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ a b Мутаир, Рауан Ахмед әл-Шараа Сирияның уақытша президенті болып сайланды  (қаз.). kursiv.media (30 қаңтар 2025). Тексерілді, 30 қаңтар 2025.
  2. ↑ a b Ахмед аш-Шараа Сирияның жаңа президенті болып жарияланды  (қаз.). Азаттық радиосы (30 қаңтар 2025). Тексерілді, 30 қаңтар 2025.
  3. ↑ 11 күнде биліктегі режимді төңкерген Сирияны алда не күтіп тұр?  (қаз.). Азаттық радиосы (11 желтоқсан 2024). Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
  4. ↑ Terrorist Designations of Al-Nusrah Front Leader Muhammad Al-Jawlani  (ағыл.). АҚШ мемлекеттік департаменті (16 May 2013). Тексерілді, 20 желтоқсан 2024.
  5. ↑ Cone, Allen U.S. offers $10M reward for information on al-Nusra leader  (ағыл.). United Press International (10 May 2017). Тексерілді, 20 желтоқсан 2024. Мұрағат көшірмесі 11 мамырдың 2017 Wayback Machine мұрағатында
  6. ↑ Rasgon, Adam; Abdulrahim, Raja Who Is the Leader of Syria's Rebel Offensive?  (ағыл.). The New York Times (8 December 2024). Тексерілді, 20 желтоқсан 2024. Мұрағат көшірмесі 8 желтоқсанның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  7. ↑ Karadsheh, Jomana; Tuysuz, Gul; Laine, Brice; Kent, Lauren; Kourdi, Eyad Syrian rebel leader says goal is to 'overthrow' Assad regime  (ағыл.). CNN (6 December 2024). Тексерілді, 18 желтоқсан 2024.
  8. ↑ Taylor, Adam. Who is Abu Mohammed al-Jolani, the Islamist rebel leading the Syrian advance?  (ағыл.), The Washington Post (6 December 2024).
  9. ↑ Abdulrahim, Raja Leader of Syria's Resurgent Rebels Lays Out Strategy to Oust Assad  (ағыл.). The New York Times (6 December 2024).
  10. ↑ a b c The Jihadist  (ағыл.). PBS. Тексерілді, 7 маусым 2021. Мұрағат көшірмесі 7 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  11. ↑ Abouzeid, Rania. Meet the Islamist militants fighting alongside Syria's rebels  (ағыл.), Time (26 July 2012). Мұрағат көшірмесі 1 қыркүйектің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  12. ↑ a b c Almustafa, Hamzah Almustafa; Jazmati, Hossam Syria war: Inside the world of HTS leader Abu Mohammad al-Jolani. Middle East Eye (22 маусым 2021). Мұрағат көшірмесі 6 желтоқсанның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  13. ↑ Almustafa, Hamzah Almustafa; Jazmati, Hossam Syria war: Inside the world of HTS leader Abu Mohammad al-Jolani. Middle East Eye (22 маусым 2021). Мұрағат көшірмесі 6 желтоқсанның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  14. ↑ مصادر: الجولاني قريب فاروق الشرع.. درس الفقه على يد عالم دمشقي في المزة  (ар.), Enab Baladi (28 шілде 2016). Тексерілді 16 желтоқсанның 2024.
  15. ↑ صديق طفولة الجولاني يروي ما يعرفه عنه.  (ар.), Wattan (30 шілде 2016). Тексерілді 16 желтоқсанның 2024.
  16. ↑ أسرار «الجولاني» كشفت بعد انكشاف وجهه: ما علاقته بفاروق الشرع؟  (ар.), Janoubia (30 шілде 2016). Тексерілді 16 желтоқсанның 2024.
  17. ↑ a b جزماتي, حسام سيرة والد الجولاني بقلمه  (ар.). الجمهورية.نت (10 қыркүйек 2024). Тексерілді, 13 желтоқсан 2024.
  18. ↑ a b c Al-Atrush, Samer; Spencer, Richard Who is Abu Mohammed al-Jolani? ‘Polite’ Syrian leader heads home  (ағыл.). The Times (11 December 2024). Тексерілді, 18 желтоқсан 2024. Мұрағат көшірмесі 18 желтоқсанның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  19. ↑
  20. ↑ a b c Hassan, Hassan. Profile: Abu Mohammad al-Jolani  (ағыл.), The Sunday Telegraph (8 December 2024).
  21. ↑ a b بعد شهور.. الجولاني يكشف عن أسرار حياته لمارتن سميث  (ар.), Al Alam TV (5 маусым 2021). Тексерілді 7 маусымның 2021. Мұрағат көшірмесі 7 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  22. ↑ a b c Jalabi, Raya Abu Mohammad al-Jolani, the Syrian rebel leader hoping to overthrow Assad  (ағыл.). Financial Times (7 December 2024). Мұрағат көшірмесі 6 желтоқсанның 2024 Wayback Machine мұрағатында
  23. ↑ Salem, Mostafa How Syria's rebel leader went from radical jihadist to a blazer-wearing 'revolutionary'  (ағыл.). CNN News (6 December 2024).
  24. ↑ a b c Elusive Al-Qaeda leader in Syria stays in shadows. Times of Israel (4 қараша 2013). Мұрағат көшірмесі 24 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында
  25. ↑ Interview-Abu Mohammad al-Jolani, PBS Frontline (2 сәуір 2021). «Most of the information available on the internet is false... No, I didn't meet Abu Musab al-Zarqawi. Abu Musab al-Zarqawi was mostly present in Fallujah and Ramadi and around this region, and I was in Mosul during that time. I was a regular soldier. I wasn't involved in any major operations that I would meet al-Zarqawi.».
  26. ↑ Klausen Jytte 11: The ISIS Effect // Western Jihadism: A Thirty-Year History — Great Clarendon Street, Oxford, OX2 6DP, United Kingdom: Oxford University Press, 2021. — P. 399. — ISBN 978-0-19-887079-1.
  27. ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named auto
  28. ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named auto1
  29. ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named auto2
  30. ↑ Klausen Jytte 11: The ISIS Effect // Western Jihadism: A Thirty-Year History — Great Clarendon Street, Oxford, OX2 6DP, United Kingdom: Oxford University Press, 2021. — P. 399. — ISBN 978-0-19-887079-1.
  31. ↑ Terrorist Designations of the al-Nusrah Front as an Alias for al-Qa'ida in Iraq  (ағыл.). Тексерілді 13 қаңтардың 2017. Мұрағат көшірмесі 30 қаңтардың 2017 Wayback Machine мұрағатында
  32. ↑ An internal struggle: Al Qaeda's Syrian affiliate is grappling with its identity  (ағыл.). Brookings Institution (31 May 2015). Тексерілді, 1 маусым 2015.
  33. ↑ a b Hassan, Hassan; Weiss, Michael The Backstory Behind the Fall of Aleppo  (ағыл.). New Lines Magazine (2 December 2024). Тексерілді, 18 желтоқсан 2024.
  34. ↑ a b Zelin 2022, 16-бет
  35. ↑ a b c Byman, Daniel L.; Williams, Jennifer R. ISIS vs. Al Qaeda: Jihadism's global civil war  (ағыл.). Brookings. Тексерілді, 18 желтоқсан 2024.
  36. ↑ Klausen Jytte Western Jihadism: A Thirty-Year History — Great Clarendon Street, Oxford, OX2 6DP, United Kingdom: Oxford University Press, 2021. — P. 399. — ISBN 978-0-19-887079-1.
  37. ↑ a b Zelin 2022, 17-бет
  38. ↑ a b Al-Nusra Commits to al-Qaeda, Deny Iraq Branch 'Merger'  (ағыл.) (10 April 2013). Тексерілді 2 қазанның 2014. Мұрағат көшірмесі 1 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  39. ↑ Hundreds killed as ISIL insurgents gain ground in east Syria  (ағыл.), Reuters (10 June 2014). Тексерілді 12 шілденің 2014.
  40. ↑ Qaeda chief annuls Syrian-Iraqi jihad merger  (ағыл.). Әл-Жазира телеарнасы (9 June 2013). Тексерілді, 2 қазан 2014. Мұрағат көшірмесі 25 мамырдың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  41. ↑ Sly, Liz. Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq  (ағыл.) (3 February 2014). Тексерілді 27 тамыздың 2015.
  42. ↑ a b Zelin 2022, 53-54-беттер
  43. ↑ ISIS vows to crush rival rebel groups  (ағыл.), The Daily Star (8 January 2014). Тексерілді 2 қазанның 2014. Мұрағат көшірмесі 7 қаңтардың 2014 Wayback Machine мұрағатында
  44. ↑ Nusra leader: No end to conflict with ISIL in Syria  (ағыл.). әл-Жазира телеарнасы (4 June 2015). Тексерілді, 19 желтоқсан 2024.
  45. ↑ Islamist rivals in Syria find a common enemy in 'crusaders' coalition  (ағыл.) (6 October 2014).
  46. ↑ U.S. and its allies strike ISIS tank, refineries and checkpoints, CNN (28 қыркүйек 2014). Тексерілді 2 қазанның 2014. Мұрағат көшірмесі 12 желтоқсанның 2018 Wayback Machine мұрағатында
  47. ↑ a b Syria Al-Qaeda leader: Our mission is to defeat regime, not attack West  (ағыл.). әл-Жазира телеарнасы (28 May 2015). Тексерілді, 30 мамыр 2015. Мұрағат көшірмесі 1 маусымның 2015 Wayback Machine мұрағатында
  48. ↑ Aji, Albert; Mroue, Bassem. Russian Embassy shelled in Syria as insurgents hit back, Associated Press (14 қазан 2015). Тексерілді 7 қазанның 2024. Мұрағат көшірмесі 19 қазанның 2015 Wayback Machine мұрағатында
  49. ↑ Head of al Qaeda's Syrian branch threatens Russia in audio message  (ағыл.). The Long War Journal (13 October 2015). Тексерілді, 16 қазан 2015. Мұрағат көшірмесі 13 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  50. ↑ a b c d e f Lister, Charles How al-Qa'ida Lost Control of its Syrian Affiliate: The Inside Story  (ағыл.). Combating Terrorism Center at West Point (15 February 2018). Тексерілді, 19 желтоқсан 2024.
  51. ↑ a b Zelin 2022, 17-18-беттер
  52. ↑ a b Syrian Nusra Front announces split from al-Qaeda, BBC News (28 шілде 2016). Тексерілді 28 шілденің 2016. Мұрағат көшірмесі 30 шілденің 2016 Wayback Machine мұрағатында
  53. ↑ Al-Nusra leader Jolani announces split from al-Qaeda  (ағыл.), Әл-Жазира телеарнасы (29 July 2016). Мұрағат көшірмесі 3 желтоқсанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  54. ↑ Analysis: Al Nusrah Front rebrands itself as Jabhat Fath Al Sham | FDD's Long War Journal. FDD's Long War Journal (28 шілде 2016). Тексерілді, 17 қаңтар 2017. Мұрағат көшірмесі 24 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында

Сыртқы сілтемелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
 Осы үлгіні қарау 
  Тематикалық сайттар
Нормативті бақылау
GND: 1351730525 · ISNI: 0000000454251067 · LCCN: n2015070673 · VIAF: 134145003297861301771
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ахмед_әл-Шараа&oldid=3442562» бетінен алынған