Аяққа жығылу

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Аяққа жығылу - дәстүрлі ортада қалыптасқан моральдық, этикалық қатынасты реттеуде қолданылатын жоралғы, кешірім сұраудың, яғни «кішіреюдің» ең жоғарғы түрі. Дәстүрлі әдет-ғұрыптык күкыкта айыпты болған адам жанына беделді адамдарды ертіп, тиісті үйге барып кешірім сүрайды. Кешірім өтіне келген тараптың бас адамы отағасының аяғын кұшу ишарасын жасап, басын иеді. Кобінесе, қарсы жақ ондай жағдайға кешірім беретін сыңайлы болса, кешірім сұраған адамды басын тізеге дейін еңкейтпей кетеріп алады да, кешірім беретінін айтады.

Егер іс қиындап кетсе, айыпкер қарсы адамның алдына жығылып, аяғын құшып, жылап кешірім сұрауы мүмкін. Кешірім сұраудың ең шегі - кінәлі адам баскиімін қарсы жақтың кінәласкан адамның аяғына тастайды. Алдыңа келсе атаңнық қүнын кеш дегендей мұндайда кешірім етіледі. Аяққа жығылу да жазамен бірдей болып есептеледі. Ел ішінде қыз алып қанып кеткен жігіттің ағайын-туғандары қыз төркініне кешірім сұрай келген кезде, оның әке-шешесі ренжіп, кейде қатты ашуға басса, келгендердің бас көтерер адамы баскиімін алып құданың аяғының астына тастайды. Құда көнбесе жігіт жағынан әкесі бас болып елшілер келіп, құдаларының аяғына жығылады, яғни кешірім өтінеді, бітім сұрайды. Оның аяғы татулықка ұласады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2