Ақбастау-Құсмұрын кен өндірісі
Ақбастау-Құсмұрын кен өндірісі — ШҚО-ның Баршатас ауылынан батысқа қарай 110 шақырым жерде орналасқан алтын-мыс-полиметалл кен орындарының шоғыры.
Кен орын 1938 жылы мыс минералдары (малахит, азурит, хризоколла, т.б) барит желілерінің жер бетіне шығып жатқан сынықтары мен ұнтақтары арқылы ашылды. Бұл екеуін 1938 жылы геолог А. Ж. Машанов ашты. Ол мыстың тотыққан минералдары бар барит желісі мен темір жосаның кесектеріне, ертедегі кеншілерден қалған рудаға химиялық анализ жасау және минералогиялық зерттеулер арқылы мұнда мысқа қоса алтын мен күміс барын сол кезде анықтаған болатын.
Жаралау жағдайы жөнінен орал мен Кенді Алтайдың, Ертіс бойының колчедан рудаларына ұқсас бұл кендер Ақбастау антиклинорийінің оңтүстік-батыс қанаты мен Солтүстік Балқаш синклинорийінің ұштасқан дерінде, ордавиктің вулкан текті шөгінді жыныстарында орналасқан. Ақбастау кенін сыйыстырушы жыныстар тектоникалық қозғалыстарға байланысты меридиандық бағыттағы тақтатастану процесстері әсерлеріне шалынған.[1]
Түзілуі бойынша Орал мен Алтайдың колчеданды кентастарына ұқсас бұл кендер Ақбастау антиклориінің оңтүстік батыс қанаты мен солтүстік Балқаш синклориінің ұштасқан жерінде, ордовиктің жанар текті шөгінді жыныстарында мол қалыптасқан. Ақбастау кенін сиыстырушы жыныстар тектоникалық қозғалыстарға байланысты меридиандық бағытта тақтатастану процесстері әсеріне шалынған. Құсмұрында сульфидті және колчеданды кентастардан құралған екі кен қабаты бар. Кентастардың кейбір бөлігі сульфидтен бүтіндей құралады.Кейде олар тарамдалған және сеппелі күйде кездеседі.Негізгі кездесетін минералдарға пирит, сфалирит, галенит, борнит, ковеллин т.б жатады.
Олардан мыс, мырыш, қорғасын, алтын, күміс, күкірт, барий алуға болады. Құсмұрында бұларға қоса сирек элементтен селен, теллур, кобальт, таллий бар. Ал Ақбастауда молибден, кадмий, сүрме, мышьяк, галлий кездеседі. Құсмұрынның тотыққан кентастары түгел барланған. Оның кені карьер қазу әдісімен өндіріледі.[2]