Ақкесене мұнарасы
Ақкесене мұнарасы - Жамбыл облысы, төменгі Талас ауданында орналасқан Қазақстан тарихында осы күнге дейін сақталған Қыпшақ дәуірінің есерткіші. (XIII-XVII).
Жамбыл облыстық археологиялық эспедиция басшысы Г.И.Пацевичтің пайымдауынша бұл ескерткіш кезінде қарауылдауға арналып салынған нысан. Жедел континенттегі ауа райы осы аймаққа тән, сол себепті де мұнараның негізгі келбеті сақтала қоймаған, осы соңғы он жылда ескерткіш тіптен мүжіле түсті, және жедел жөндеу жұмыстарын керек етті. Мұндай ескерткіштер республика аймақтарында аз екенін ескере отырып, оны сақтап қалу мақсатындағы жөндеу жұмыстары өте қажет еді. Оның барлық сырт келбетін ғылыми негіздеу есерткішті кешенді зерттеуден өткізгенде ғана мүмкін екендігі анықталды. 10-12, 17 ғ.ғ. (археологиялық, сәулет) ауылдан солт-батысқа қарай 35 шақырымда, а. солт-батысқа қарай 21 шақырымдағы шөл далалы мекендегі кеуіп кеткен каналдың жағ. орналасқан. 1896 ж. В.А.Каллаурмен, 1945, 1949 ж.ж. – Жамбыл облысы тарихи - өлкетану мұражайымен (Л.И. Ремпель мен Г.И. Пацевич, өлшемдері Г.В. Исхакова), 1980 ж. «Қазжобажаңғырту» жұмыстарының нәтижесінде материктік сары топырақта іргетассыз бекіністің салынғаны анықталды. Бұрыштарымен жарық жағына қарай бағытталған, бұрыштарында мұнаралары бар, биіктігі 2,5-3 м. пасхалы қабырғалармен қоршалған тік бұрышты (21 х 22 м) алаңқай, Ақ Кесене деген атымен белгілі шығыс мұнара дөңгелектеу келген, диаметрі 11 м іргедегі 14 м биіктіктегі сақталған пішінмен бөлінген; тік қимада конус тәріздес пішінге ие. Баспалдақтар мен жоғарыға қарай шығатын бұранда пішінді сатының сыртқы жиынтықтарының қалдықтары сақталған. Қалаудың жүйесі «плашмялы» үш қатарлы «қабырғалы» кірпіштік қатардың жүйелі кезектесуі. Батыс мұнара, сондай-ақ диаметрі 43 м, дөңгелектеніп келген пасха қабаттармен бір уақытта қамал қабырғасы анықталған, қалыңдығы 3 м қамал қабырғасының бір бөлігі ашылған, еңіс өрлеулі, ені 1 м бекініске кіру есігі анықталған; бекіністің мерзімі 10-12 ғ.ғ. болып айқындалған. Мұнараның құрылысы 17 ғ. қатысты.
Ақ Кесенеге 2007 – 2008 жылдары «Қазаққайтажаңғырту» мекемесінің шеберлері Қ. Тұяқбаевтың басшылығымен жаңғырту жұмыстарын жүргізілді.