Ақторғын Ханым

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ақторғын Ханым
Лауазымы
Ханша
1582 — 1598
Монарх Тәуекел хан
Ізашары Яхшым-бегім Ханым
Ізбасары Дильшах Ханым
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі XVI ғасыр
Ноғай ордасы
Жұбайы 1.Хақназар хан

2. Тәуекел хан

Балалары 2ші некеден: Хусейн ханзада, Мұрат ханзада

Ақторғын ханым - 550 жылдық қазақ тарихындағы ең сұлу да, көркем әйелдердің бірі. Ақторғын Ханым жайында деректер жоқтың қасы Ақторғын ханымның есімі тек аңыздарда кездеседі. Ілияс Есенберлиннің "Көшпенділер" романында Ноғай шонжарының қызы ретінде алғаш таныстырылады.

Хақназардың әйелі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Хақназар ханның соңғы әйелі,сондықтан Ақторғын ханға да, жанындағы батыр, билеріне де еш ықпал ете алмады. Көп тоқалдың бірі болғандықтан "Ханша" дәрежесіне қол жеткізе алған жоқ. Әрі ханымның бойында мансапқорлық секілді қасиеттер жоқ еді.

Тәуекел ханның әйелі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1580 жылы Хақназар хан қайтыс болған соң, жас жесірге сексендегі Шығай хан емес, оның ұлы Тәуекел үйленді. Ал 1582 жылы билікке Тәуекел сұлтан келгенде, Ақторғын «Ханша» атанды. Дегенмен Тәуекел ханға Ақторғыннан гөрі, анасы Яхшым-бегім көбірек ықпал етті. Өзінің әйелдік парызын орындап, күйеуіне Хусейн және Мұрат сынды ұлдарды сыйлады.

Есім ханның қалауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1598 жылы Тәуекел хан соғыста қайтыс болады. Салт бойынша әмеңгерлік жолмен Ақторғын ханша марқұмның інісі Есім ханға тұрмысқа шығуы керек еді, алайда Ақторғын қайын інісіне емес, өз сүйгеніне қосылуды жөн көрді. Жиембет жыраудың араласуымен Ақторғын ақыры дегеніне жетті[1].

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]