Ақтікен
Көрініс
Ақтікен | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
|
Ақтікен (лат. Nіtrarіa) – ақтікендер тұқымдасына жататын бұта; өсімдіктер туысы.
Өсетін жері мен таралу аймағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Батыс, Орта және Орталық Азияның, Оңтүстік-Шығыс Еуропаның және Солтүстік Африканың далалы, шөлді аймақтарында кездесетін 10 түрі белгілі. Қазақстанда шөл даланың сортаң жерлерінде, өзен бойларында, тау бөктерлерінде өсетін 2 түрі бар. Жиі кездесетіні – Шовер Ақтікені (Nіtrarіa schoberі).
Ботаникалық сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Биіктігі 2 м-дей, тарбиған бұташықтарының ақшыл көк қабығы бар.
- Жапырақтары 2 – 4-тен шоғырлана орналасқан (ұзындығы 15-25, ені 4-7 мм).
- Ақшыл сары гүлдері өте қысқа гүлтабанында орналасып, шатырша гүлшоғырына топталған.
- Мамыр – маусым айларында гүлдеп, жемістенеді. Гүлдеген кезде өте әдемі өсімдік.
- Жемісі – боз қызғылт шырынды ірі сүйекше, жеуге жарамды.
Шаруашылықтағы қолданысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ақтікеннің күлінен сабын жасау үшін сақар, жіп, мата бояйтын бояу алынады. Шовер Ақтікені Солтүстік Үстіртте өте сирек кездесетін түр болғандықтан, Маңғыстау облысының Қызыл кітабына енгізілген.[1]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақстан Республикасының табиғаты туралы энциклопедия, V- том