Байланыс тізбегінің белсенді кедергісі

Байланыс тізбегінің белсенді кедергісі (Активное сопротивление цепи связи). Байланыс тізбегінің белсенді кедергісі таратылатын сигналдың шығынын сипаттайды. Байланыс тізбегінің тұрақты токтағы активті кедергісі тізбек ұзындығына (тура пропорционал), тізбек сымы материалының меншікті өзіндік кедергісіне (тура пропорционал) және сол сымның көлденең қимасына (кері пропорционал) тәуелді болады.

Айнымалы токтағы байланыс тізбегінің активті кедергісі токтың жиілік ауқымына байланысты бірнеше өсерлер нәтижесінде өседі. Олар: сыртқа тебу әсері, жақыннан эсер ету, жылулық эсер.

Айнымалы электромагниттік өрістің өсерінен сымдардың көлденең қимасындағы электр энергиясының тығыздығы әр түрлі болып өзгереді. Мысалы, сымның ішіндегі магнит өрісінің әсерінен онда қүйынды ток пайда болып, ол сымның ішкі жағындағы токты азайтып, сыртқы жағындағы токты көбейтеді. Сыммен өтетін токтың жиілігі өскен сайын құйынды ток өсіп, сыммен жүретін ток сымның сырт жағымен ғана өтетіп болады. Сондықтан сымның көлденең қимасы түгел пайдаланылмай, ол сым кедергісінің өсуіне себеп болады. Оны кедергінің сыртқа тебу әсерден көбеюі деп атайды.

Екі сымның бірін қоршайтын магнит өрісінің күш сызығы екінші сымды қиып өткенде, екінші сымда қүйынды ток пайда болып, ол сымның ішкі (жақын) жағындағы тогын өсіріп, сыртқы (қашық) жағындағы тогын азайтады. Соның салдарынан сымның көлденең қимасы түгел пайдаланылмай, оның кедергісін кобейтеді. Сыммен жүретін токтың жиілігі өскен сайын оның кедергісі көбейе түседі. Осы құбылысты жақындық әсері деп атайды.

Ток жүретін сымның сыртындағы магнит өрісінің күш сызықтары сол тізбек маңайындағы басқа сымдармен және тізбек сыртындағы кабельдің металл қабықтарымен қиылысқан жерінде де қүйынды ток пайда болып, сол жерде жылу бөледі. Осы қүйынды токтың тізбек маңайындағы басқа сымдармен кабельдің металл қабығын жылытуы негізгі тізбекпен таратылатын энергия шығыны болып саналады, ол тізбек кедергісін өсірген болып есептеледі.