Байтұрсынұлының мұражай үйі

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ахмет Байтұрсыновтың Мұражай-Үйі қоғам қайраткері, ақын, ғалым Ахмет Байтұрсыновтың өмірі мен шығармашалық жолына арналған, мәдени-ғылыми мекенжай. Мұражай Алматы қаласындағы А.Байтұрсынов пен Жамбыл көшелерінің қиылысында орналасқан. Бұл үйде Байтұрсынов 1934 жылдары тұрған. Мемлекеттік деңгейде құрылған арнаулы комиссия шешімімен мұражай-үй бұрынғы қалпына келтірілді. 1998 жылы Байтұрсыновтың туғанына 125 жыл толуына орай мұражай-үй күрделі жөндеуден өткізіліп, құрылымы, сәулеттік сыртқы пішіні, ауласы бұрынғы қалпын тапты. Мұражай-үйдің бөлмелерінде орналастырылған заттардың көбісі жақын-туыс жанашырларынан алынған. Онда Байтұрсынов өміріне байланысты мұрағаттық материалдар, түрлі құжаттар, қолжазба мұралары, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар қойылған. Байтұрсыновтың тұрмыс-тіршілігі мен шығарм-на байланысты жиһаз-бұйымдар мен құжаттардың бір тобы Торғайдағы мұражай-үйінде сақталған.[1]

Сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1934-1937 жылдары Ахмет Байтұрсынов отбасымен бірге Зубовтың үйінде тұрған. 1988 жылы тарих және сәулет ескерткіші болып танылып, 1993 жылы мемориалдық мұражай-үйі ашылды.

Мұражай экспозициясы үш бөлмеден тұрады – бұрынғы ас үй, балалар бөлмесі және отағасының кабинеті. Ең үлкен екі залда Байтұрсыновтың отбасы, достары мен пікірлестері туралы баяндайтын құжаттар мен фотосуреттердің түпнұсқалары ұсынылған. Үшінші шағын бөлмеде жәдігерлер өте аз, онда Ахмет Байтұрсыновтың тұтқынға алынғаны мен өлім жазасына кесілгені туралы білуге ​​болады

Мұражай ғимараты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Зубовтың бір қабатты үйі 20 ғасырдың басында Таранчиевская көшесінде салынған.

Көлемі жағынан төртбұрышты, бір қабатты ғимараттың негізгі қасбеті батысқа бағытталған. Ғимараттың кіреберісі оңтүстік жағында орналасқан және шатыры бар кіреберіспен ерекшеленеді. Ғимарат Тянь-Шань шыршасының бөренелерінен жасалған, жертөлесі тас іргетасқа салынған бөрене үй. Қабырғалары сыланған, әктелген. Қабырғалардың жазықтықтары терезе саңылауларының көлденең ырғағымен шешіледі. Тақталармен қапталған карниз ғимараттың бүкіл периметрі бойынша өтеді.

Ғимараттың жоспарлау жүйесі- анфиладты. Ғимарат Верный қаласының батыс бөлігіндегі әлеуметтік ғимараттарының үлгісі болып табылады.

Ескерткіш мәртебесі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1998 жылы 12 қыркүйекте мұражай-үйдің жөнделу жұмыстарыннаң кейінгі салтанатты ашылуы өтті.

2010 жылы 10 қарашада Алматы қаласының тарихи және мәдени ескерткіштерінің жаңа Мемлекеттік тізбесі болып бекітілді. Бұл Жарлықта Байтұрсынұлы мұражайының ғимаратына жергілікті маңызы бар, ескерткіш мәртебесі сақталды. Күзет аймақтарының шекаралары 2014 жылы қойылған.

Экспозициясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Мұражайда «Қырық аңыз», «Маса», «Оқулық» (3-кітап), «Тіл білімі» (3-кітап), «Баяншы», «Ер Сайын», «Бастауыш», «Жаңа астар», «Диплом» қолжазбалары ұсынылған. », «23 жоқтау», «Әдебиеттану», «Тіл таным» (2-кітап). Бірегей мұрағаттық фотоматериалдар.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Байтұрсынұлының_мұражай_үйі&oldid=3223296» бетінен алынған