Бастапқы ақпарат

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Бастапқы ақпарат (орыс. исходная информация) — электронды есептеу машинасының көмегімен әр түрлі (мәліметтік, есептеу т.б.) тапсырмаларды орындауға кажетті ақпарат. Орындалатын тапсырмалардың сипатына байланысты бастапқы ақпарат сандар, кесте, түсініктеме, пайымдау түрінде немесе алғашқы мәліметтердің автоматтық көздерден сигналдар түрінде берілуі арқылы көрсетіледі.

Бастапқы алаң[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әскердің шабуылға шығатын не өзенді кесіп өту үшін толық әзірлік жасалатын жер.

Бастапқы аудан[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жергілікті жердің шабуыл бастылар алдында бөлімдер мен құрамалар орналаскан, инженерлік жағынан жабдықталған ауданы. Бастапқы аудан бөлімшелердің, бөлімдер мен құрамалардың ұрыстық ретпен жайылуы мен шабуылға көшуіне, жасырын және бытырап орналасуына қолайлы жағдай жасау үшін және оларды ядролық қару соққыларынан, авиация және артиллерия атыстарынан қорғау үшін қажет. Бастапқы аудан ұрыстық ретті қүру есебімен дайындалады және алдын ала немесе келген әскердін күшімен олар тез шабуылға шыға алатындай, егер қарсылас шабуылдаса, қорғана алатындай етіп инженерлік жағынан жабдықталады. Бастапқы ауданды дайындауға бөлімшелер мен бөлімдер паналайтын шептер мен бекіністерді жабдықтау жатады. Өзеннен шабуылдап отуде бастапқы аудан, әдетте, тек екінші эшелон (жалпы әскер резерві) үшін ғана тағайындалады.

Бастапқы ауданды инженерлік дайындау[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Шабуыл болатын жергілікті жер өңірінде ұрыс қимылдары алдында жүргізілетін инженерлік жұмыстар кешені. Инженерлік дайындау жаяу әскер, танк, артиллерия үшін позиция жасауды, басқару пункттері үшін орын жабдықтауды, шабуылдаушы әскердің орналастырылуын және ұрыстық ретін тез алға жылжуын, жасырын келуін қамтамасыз ететін жолдардьщ құрылуын қамтиды.

Бастапқы жағдай[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Шабуылдау үшін бастапқы ауданда жауынгерлік міндетті шешуге арналған әскерлерге тәуелді (байланысты) жағдай. Бастапқы жағдайда әскерлер командирдің (қолбасшының) шешіміне сәйкес, жеке құрамды, қару-жарақ пен техниканыжаппай қырып-жоятын құралдардан, авиация соққыларынан, артиллерия және минаатарлар атыстарынан қорғау шараларын сақтап, қарсыластың шабуылын тойтаруға дайын болып әрналасады. Жеке құрам бастапқы жағдайда қарсылас әрекеттеріне бақылау жасайды, алдағы болатын ұрыс қимылдарына дайындықты аяқтау бойынша жасырын жұмыстар жүргізеді. Командирлер бөлімшелеріне міндеттер жүктейді немесе міндеттерін анықтайды. Бастапқы жағдайды мүмкіндігінше қарсыластьщ ядролық соққысын болдырмау үшін қарсылас қорғанысының алдыңғы шебіне жақын орналастырған тиімді. Қарсыластың бірінші эшелонының тірек пункттеріне ядролық соққы берген жағдайда бастапкы жағдай өзінін ядролық қаруының залалы тимейтіндей кашықтыққа орналастырылады.

Бастапқы жылдамдық[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Снарядтын (минаның, оқтың) ұнғы бұрандасында жану қозғалысыныц күшімен есептелген жьтлдамдығы. Снарядқа (минаға, оқка) ұңғы арнасымен козғалып келе жатқанда және содан кейінгі кезенде беріледі. Бастапқы жылдамдық — атыс қаруының ең маңызды тактикалық-техникалық сипаттарының бірі: оны арттырғанда снарядтың ұшукашықтығы мен тура ату қашықтығы. снарядтың (оқтың) соғу (кирату) әсері (күші) үлғаяды, нысанаға дейінгі ұшу уақыты және осы ұшуға сыртқы жағдайлардың әсері азаяды. Метр/секундпен өлшенеді. Бастапқы жылдамдық мәндері атыс кестелерінде көрсетіледі.

Бастапқы өкім[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әскерлерге жауынгерлік міндеттер кою алдында берілетін өкімдердің бір түрі. Бастапқы өкім әдетте, қол астындағы командирлер мен штабтарды алдағы қимылдар туралы уақытында бағдарландыру, сондай-ақ жеке құрамды, әскери техника мен қару-жарақты дайындауға көп уақыт бөлу, материалдық құралдардың кажетті қорларын құру үшін қолбасшының (командирдің) атынан штаб бастығы тарапынан беріледі. Бастапқы өкімде алдағы ұрыс қимылдарының мәнісі мен басталу мерзімін ашпай жаңа міндеттердің (шабуыл, қорғаныс, марш т.б.) сипаты, әскерлерде (күштерде) кай уақытта және не орындау керектігі, әскери міндеттердің қашан және қандай түрде қойылатындығы көрсетіледі. Кейбір жағдайларда бастапқы өкімде бағынышты командирлер мен штабтардың жоғарыдағы басқарма буынымен қатар алдағы кимылдарды жоспарлауға көшуіне мүмкіндік беретін бірқатар мәліметтер кәрсетіледі. Бастапқы өкім жазбаша, графикалық түрде орындалады немесе магниттік таспаға жазылады.

Бастапқы позициялар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ұрыстық реттердің жасырын орналасуын және олардың алға тез жылжуын камтамасыз ететін жаяу әскерлер, танктер мен өздігінен жүретін артиллериялық қондырғылар үшін бастапкы ауданда жасалатын позиция. Жаяу әскердің бастапқы позициясы орлардан, қатынас жолдарынан, атыс құралдарының позициясынан және тасалардан тұрады. Танк пен өздігінен жүретін артиллериялық қондырғылар үшін бастапқы позиция инженерлік жағдайда жер үсті бакылауы, тыңдау және танкіге қарсы құралдардың атыс аймағынан тыс жерлерде тандалып алынады. Оған танктік бөлімшелер өз міндеттерін орындауға кірісетін ұрыстық саппен орналасады.

Бастапқы шеп[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әскерлердің алға қойылған міндетті орындауды бастайтын шартты сызығы. Маршта және су бөгеттерін шабуылдап өтуде әскерлердің бір уақытта қимылдауын қамтамасыз ету үшін тағайындалады. Марштағы бастапқы шеп әскерлердің орналасқан (шоғырланған) ауданынан басты бөлімшелердің (бөлімдердің) легін жаюға және белгіленген уақытта оны басты күштер легінен алдынан өтуге болатындай қашықтықта белгіленеді. Қарсылас авиациясының, ракеталық әскерлерінің және алысқа ататын артиллериясының соккы беру қаупіне байланысты бастапкы шеп өзендерге, асуларға, тар жерлерге, ірі жол тораптары мен тұрғын жерлерге қойылмайды. Бастапқы шепті шабуылдап өтуде су бөгеттерінен қашык жер тандалады, ол зеңбіректер, танктер тура көздегенімен, оқ жетпейтіндей, әскерлердің ұрыстық ретке қанат жаюын қамтамасыз етеді. Шабуылда лап коюға ауысу шебі тағайындалады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Әскери іс. Алматы: «Мектеп» ААҚ, 2001 жыл